اوایل دیروز، دوشنبه، پایتخت افغانستان به حالت آماده‌باش در آمده بود و نظامیان پست‌های ایست بازرسی در تمام مسیرهای منتهی به کاخ ریاست جمهوری برقرار کرده بودند زیرا ماراتن مذاکرات یکشنبه شب برای جلوگیری از تشکیل دو دولت در کابل که از قضا هر دو رقیب و مخالف هم هستند، راه به جایی نبرد.
«مجیب مشعل» و «فاطمه فیضی» در گزارش ۹ مارس برای نیویورک تایمز نوشتند، بحران سیاسی چند ماهه در این کشور روز به روز در حال بدتر شدن است. از یکسو، اشرف غنی که خود را برنده انتخابات اعلام کرد سخت می‌کوشید تا با وجود تهدیدهای رقیبش مراسم تحلیف را برگزار کند و از سوی دیگر، عبدالله عبدالله است که غنی را به پیروزی ناعادلانه از طریق تقلب متهم می‌کند. تمام اینها در میانه مذاکرات صلح آمریکا با طالبان صورت می‌گیرد؛ مذاکره‌ای که خواستار خروج نظامی کامل آمریکا از افغانستان طی ۱۴ ماه آینده و نیز شروع مذاکرات میان دولت افغانستان و شورشیان طالبان است.
اگرچه منابعی در ریاست اجرایی افغانستان یکشنبه شب ۱۸ اسفندماه گفته بودند که با میانجیگری نماینده آمریکا، مراسم تحلیف هر دو به تعویق افتاده اما دیروز غنی- عبدالله از آمادگی برای تحلیف خبر دادند. دیروز دوشنبه کابل تقریبا تعطیل بود و در گوشه و کنار نیروهای امنیتی دیده می‌شدند و تمام مسیرهای منتهی به ارگ ریاست جمهوری و قصر سپیدار (محل کار رئیس اجرایی) به روی رفت و آمد عمومی بسته بود.
دیروز دوشنبه غنی و عبدالله اعلام کرده بودند که هر کدام به‌صورت جداگانه در «ارگ» و «سپیدار» مراسم تحلیف را برگزار خواهند کرد: غنی در «ارگ» و عبدالله در «سپیدار». پیش از این نیز یک بار مراسم تحلیف که قرار بود هشتم اسفند برگزار شود، به تعویق افتاده بود. آن زمان نیز عبدالله اعلام کرده بود همزمان با غنی مراسم تحلیف را برگزار خواهد کرد. هیات‌هایی از دو طرف به میانجیگری نمایندگان خارجی و داخلی برای حل بحران انتخابات با یکدیگر چندین نشست برگزار کردند. با تمام این تفاسیر مراسم تحلیف عبدالله و غنی با تاخیر برگزار شد. دور قبلی انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان در سال ۲۰۱۴ نیز جنجالی شده بود. ادعاهای تقلب گسترده در آن انتخابات سبب شد حکومت وحدت ملی با پادرمیانی آمریکا با شراکت دو رقیب اصلی انتخابات غنی و عبدالله به میان آید. در نتیجه این توافق غنی، رئیس‌جمهوری و عبدالله، رئیس اجرایی افغانستان تعیین شدند.
در هر حال، «مشعل- فیضی» می‌نویسند دولت افغانستان قرار است برای مذاکره با طالبان خود را آماده کند اما نزاع سیاسی در کابل برنامه‌ریزی‌ها برای آغاز مذاکره با طالبان را به تعویق انداخت. با این در هم ریختگی‌های سیاسی در افغانستان، معلوم نیست شورشیان طالبان با کدام دولت می‌خواهند مذاکره کنند. به نوشته نویسندگان نیویورک تایمز ظاهرا امروز سه‌شنبه ۲۰ اسفندماه قرار بود مذاکرات دولت افغانستان با طالبان شروع شود اما فعلا این هم به تعویق افتاده است.
از سوی دیگر، اختلاف نظر روزافزون میان دولت غنی با تیم مذاکره‌کننده آمریکایی بر سر آزادی هزاران اسیر طالبان، تهدیدی است بر روند مذاکرات و برخی احتمال فروپاشی مذاکرات یا اساسا «آغاز نشدن» مذاکرات را مطرح کرده‌اند. دیروز دوشنبه مهمانان داخلی و خارجی برای مراسم تحلیف به‌صورت جداگانه و بر اساس دعوت طرف میزبان به کاخ‌های مربوطه رفتند. گزارشگران نیویورک تایمز می‌نویسند کاخ‌های دو رقیب با یک دیوار نازک از هم جدا شده است. از زمان حمله آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱، چهار دور انتخابات برگزار شده است که انتخابات اخیر، سومین انتخابات پرجنجال در افغانستان بوده و باعث ورود آمریکا جهت یافتن راهی برای برون‌رفت شده است.
بر اساس نتایج نهایی انتخابات، محمد اشرف غنی ۹۲۳ هزار و ۵۹۲ رای معادل ۵۰/ ۶۴ درصد آرا را کسب کرد. شمار آرای عبدالله نیز ۷۲۰ هزار و ۸۴۱ رای اعلام شد که معادل ۳۹/ ۵۲ درصد از کل آرا است. پیش از اعلام این نتایج، تیم انتخاباتی عبدالله بارها کمیسیون انتخابات این کشور را متهم به طرفداری از غنی کرد و اعلام کرد تا زمانی که آرایی که به نظر آنها معتبر نیست، باطل نشود، نتیجه را نخواهند پذیرفت. عبدالله معتقد است که غنی بر کمیسیون انتخابات اعمال فشار کرده تا فرآیند انتخاب او و تکمیل دور دوم ریاست جمهوری‌اش کامل شود. به نوشته این گزارشگران، تلاش قبلی از سوی غنی برای برگزاری مراسم تحلیف هم با دیپلماسی رفت و آمد آمریکایی‌ها به تعویق افتاد چرا که مذاکرات آمریکا با طالبان در جریان بود (تلاش قبلی در هشتم اسفندماه بود). مشاوران غنی می‌گویند باید بحران انتخاباتی حل شود تا یک دولت با دستور کار روشنی برای هدایت مذاکرات با طالبان بر سر کار آید. این سخن در حالی است که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا روز جمعه ۱۶ اسفند آب پاکی را روی دست افغان‌ها ریخت و گفت احتمال سرنگونی دولت مورد حمایت غرب در افغانستان توسط طالبان بعد از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور وجود دارد. ترامپ در دیدار با خبرنگاران در کاخ سفید اظهار کرد که چنین احتمالی می‌رود، اما دولت‌ها باید برای حفاظت از خود، متکی به خودشان باشند و آمریکا نمی‌تواند برای ۲۰ سال دیگر در افغانستان بماند.
«دو تحلیف در یک روز» اقدام چندان مناسبی نیست. غنی در کاخ خود مراسم تحلیف را برگزار کند و عبدالله در کاخ خود که با یک دیوار باریک از کاخ غنی جدا شده است. این بحران در آستانه یک نقطه عطف دیگر در افغانستان در حال رخ دادن است: قرار بود امروز سه‌شنبه ۲۰ اسفندماه هیاتی از طالبان و هیاتی به نمایندگی از دولت افغانستان و طرف‌های دیگر مذاکرات خود را کلید بزنند اما روند «بی‌دولتی» در افغانستان موجب تعویق این مذاکرات شد. این تعویق می‌تواند بهانه‌ای به دست طالبان دهد تا به این وسیله مشروعیت دولت را زیر سوال ببرد. انجام مذاکره با طالبان در چنین وضعیت و شرایطی بسیار بعید است. «مشعل- فیضی» در بخش دیگری از گزارش خود می‌نویسند، زلمای خلیلزاد، نماینده ویژه آمریکا، پس از امضای قرارداد صلح با طالبان به افغانستان آمد تا مانع شکاف و فروپاشی دولت شود. او بارها میان غنی- عبدالله وساطت کرد و در رفت و آمد بود و دیدارهای زیادی با آنها داشت که تا اوایل صبح دوشنبه ۱۹ اسفندماه ادامه داشت اما ظاهرا راه به جایی نبرده است. خلیلزاد موفق شد اواخر یکشنبه شب ۱۸ اسفندماه این دو رهبر رقیب را رو در روی هم بنشاند تا با یکدیگر مذاکره کنند اما نزدیکان به این تحولات می‌گویند موفقیتی حاصل نشده است.
مشاوران عبدالله می‌گویند که آنها برای یافتن راه‌حلی جهت برون‌رفت از این بحران در قالب یک «دولت همه شمول» [فراگیر] آماده هستند. تیم عبدالله می‌گوید هر دولتی شکل بگیرد، اما هیچ چیز نباید پیروزی رسمی غنی را از طریق رأی دادن به او تایید کند. از سوی دیگر، مشاوران غنی می‌گویند آماده‌اند از طریق «راه‌حلی بر اساس قانون اساسی» با عبدالله همکاری کنند اما گویا آنها هم نقش عبدالله به‌عنوان رئیس اجرایی که پستی است که در قانون اساسی تعریف نشده نمی‌پذیرند. مشاوران غنی می‌گویند، درخواست‌های عبدالله همه چیز را در حالت آچمز قرار داده است. یکشنبه شب ۱۸ اسفندماه تلویزیون دولتی افغانستان برنامه‌ای پخش کرد که بر اساس آن نمایندگان و دیپلمات‌های ۴۵ کشور و حدود ۲۵۰۰ میهمان داخلی از سوی غنی برای مراسم تحلیف دعوت شده‌اند. تیم عبدالله هم ۱۰ هزار کارت دعوت ارسال کرده است. کرسی‌های نمایندگان و میهمانان با یک فواره آب که اطرافش با گل تزیین شده مشخص شده است. گزارشگران نیویورک تایمز نوشتند، حدود ۲ نیمه شب بامداد دوشنبه ۱۹ اسفندماه «فاضل احمد مناوی»، مشاور ارشد عبدالله، در توییتی اعلام کرد که مقام‌های آمریکایی به اطلاع آنها رسانده‌اند که غنی مراسم تحلیف خود را به تعویق انداخته است تا زمان بیشتری برای مذاکره دو رقیب وجود داشته باشد.
یکی از مشاوران عبدالله به شرط فاش نشدن نام گفته است که خلیلزاد موفق شد غنی را به تعویق تحلیف متقاعد سازد البته پس از آنکه وزیر خارجه آمریکا هم به ماجرا ورود پیدا کرد. با این حال، طرف آمریکایی تا لحظه تنظیم این گزارش این ادعا را نه تایید و نه رد کرد. در هر حال، مراسم تحلیف چه برگزار شود و چه نشود یا با تاخیر برگزار شود اما برای بسیاری از مردم افغانستان این بحران سیاسی نوعی انحراف توجهات از بحران‌های اساسی‌تری محسوب می‌شود که جامعه افغانستان با آن دست به گریبان است.
یکی از این چالش‌ها، از سر‌گیری نبرد با طالبان و گسترش ویروس کرونا در سراسر این کشور است و با توجه به فقری که این کشور در زمینه‌های مختلف دارد می‌تواند شرایط را بسیار وخیم‌تر از آنچه هست سازد. وخامتی که روز به روز بدتر می‌شود و نشانی از بهبود در آن دیده نمی‌شود.
- 11
- 6
