در سالهای اخیر رویکرد انتشار موسیقی تغییر کرده است و خوانندگان ترجیح می دهند به جای انتشار آلبوم، آثارشان را به صورت تکآهنگ به گوش مخاطب برسانند.
به گزارش هنرآنلاین: چند سالی است از تعداد آلبومهایی که به بازار موسیقی میآید کاسته شده و به همان نسبت به تولید و انتشار تکآهنگها افزوده شده است.
این پدیده در ابتدا با نقد خیلی از خوانندگان مواجه بود اما اگر الآن پای صحبت با آن خوانندههای منتقد هم بنشینید، احتمالاً تأیید میکنند که ترجیح میدهند آثارشان را به صورت تکآهنگ منتشر کنند. آنها منافع بیشتری در پخش آثارشان به صورت تکآهنگ میبینید. گرچه انتشار موسیقی به صورت تکآهنگ درآمد خاصی ندارد، اما خوانندگان حس میکنند از این طریق حداقل میتوانند هرازچندگاهی نام خود را بر سر زبانها مطرح کنند و بازخورد بهتری از قطعهای که تولید کردهاند بگیرند. به همین دلیل شاهد آن هستیم که خیلی از خوانندگان در طول سال حدوداً ۶-۷ تکآهنگ جدید به فاصله یک یا دو ماه یکبار منتشر میکنند و بین انتشار آلبومهایشان هم حداقل ۲ سال فاصله میافتد؛ گرچه این کار را هم با بی میلی و شاید حتی از سر اجبار انجام میدهند.
بر خلاف اکثر پدیدههای موسیقی که از موسیقی بینالمللی وارد موسیقی ایران میشود، پدیده انتشار تکآهنگ بیشتر مختص موسیقی داخل کشور است. در موسیقی بینالمللی به واسطه رعایت کپی رایت و فروش قابل توجه آثار، خوانندگان همچنان آثارشان را در قالب یک بسته ویژه منتشر میکنند. البته در موسیقی جهانی هم رایج است که از هر آلبومی حداکثر ۳ سینگل تراک به فاصله زمانی کوتاه پیش از آلبوم منتشر شود تا به نوعی تبلیغ آن مجموعه باشد. در سطح اول موسیقی دنیا، معنای سینگل تراک، عبارت از قطعهای از یک آلبوم است که پیش از آلبوم منتشر میشود ولی در نهایت جزو قطعات آلبوم قرار میگیرد. یعنی معنای این عبارت در خارج از کشور کاملاً متفاوت با ایران است.
در ایران انتشار تکآهنگ از موسیقی زیرزمینی و با لو رفتن قطعات شروع شد. در دهه ۸۰ یک سری از خوانندگان جدید که بنیه مالی برای تولید آلبوم نداشتند، تکآهنگهایی را که به صورت زیر زمینی تولید میکردند به صورت سینه به سینه به گوش مردم میرساندند. لو رفتن یک سری از قطعات هم به این شرایط کمک میکرد تا آرام آرام پدیده انتشار تکآهنگ به وجود بیاید. در ابتدا انتشار تکآهنگ مانعی برای انتشار آلبوم نبود اما در ادامه آنقدر شمار تکآهنگها بالا رفت که خیلی از خوانندگان و گروههای موسیقی حتی در فاصله ۲-۳ سال یکبار هم به انتشار آلبوم فکر نمیکنند. از این رو اگر شما به آمارها توجه کنید، در سالهای اخیر متوسط انتشار آلبوم بر خلاف متوسط برگزاری کنسرت و انتشار تکآهنگ با روند نزولی مواجه شده است.
در این سالها واکنش دفتر موسیقی به انتشار تکآهنگ به مرور تغییر کرد. اولین تکآهنگهایی که خوانندگان مجاز منتشر کردند، در اواخر دهه ۸۰ بر روی اینترنت قرار گرفت. تا پیش از آن هر اثری که به صورت تکآهنگ روی اینترنت قرار میگرفت، یا متعلق به خوانندهای غیر مجاز بود و یا قطعهای لو رفته از یک خواننده مجاز. از حدود ۷-۸ سال پیش بالأخره خوانندگان مجاز هم توانستند قطعاتشان را به صورت تکآهنگ منتشر کنند. آن زمان انتشار تکآهنگ نیاز به أخذ مجوز از دفتر موسیقی نداشت. به همین دلیل یک سری شیطنتها از سوی هنرمندان شکل میگرفت و آنها آثاری که فکر میکردند توسط دفتر موسیقی رد میشود به صورت تکآهنگ منتشر میکردند. البته در این بین چند نفر هم به خاطر این ترفندشان بازخواست شدند ولی به طور کلی امکان اینکه یک برخورد خیلی جدی با همه این موزیسینها صورت بگیرد ممکن نبود؛ بنابراین دفتر موسیقی نهایتاً در اواسط سال ۹۵ طی یک بیانیهای اعلام کرد که انتشار تکآهنگ با کلام و بی کلام نیز نیازمند أخذ مجوز از این نهاد است. تصور میشد که با چنین بیانیهای، از تعداد تکآهنگهایی که روی اینترنت قرار میگیرد کاسته شود اما اتفاقاً شرایط جدید دفتر موسیقی کمک کرد که خوانندگان توجه بیشتری به انتشار تکآهنگ داشته باشند.
تا پیش از این یکی از تفاوتهای عمده انتشار آلبوم با تکآهنگ در این موضوع بود که انتشار آلبوم رسمیت و سندیت داشت اما انتشار تکآهنگ اینطور نبود. در حالیکه در شرایط جدید این وضعیت هم دگرگون شده و الآن با ثبت تکآهنگها در دفتر موسیقی و دریافت شماره مجوز از این نهاد، این آثار هم سندیت پیدا کردهاند و قابل رجوع میباشند. خود این موضوع یکی از مواردی است که از اشتیاق خوانندگان برای تولید آلبوم کاست و به ذوقشان برای انتشار سینگل تراک میافزاید. البته جریان انتشار تکآهنگ توسط خوانندگان به اصطلاح لس آنجلسی هم در شکلگیری همین جریان در داخل کشور بی تأثیر نبود. خوانندگان ایرانی که مقیم کشور آمریکا هستند، از جایی به بعد برای انتشار آثارشان به صورت آلبوم دچار مشکل شدند و آرام آرام به انتشار تکآهنگ روی آوردند که این اتفاق باعث میشد به جای یک یا دو سال یکبار، در برهههای زمانی یکی دو ماهه نامشان دوباره بر سر زبانها بیفتد. خیلی از خوانندگان داخل کشور هم این جریان را پسندیدند و برای اینکه از همتاهای خود که در خارج از کشور فعال هستند عقب نمانند، به انتشار سینگل تراک روی آوردند.
در حال حاضر شرایط به گونهای است که برخی از خوانندگان موسیقی بدون حتی انتشار یک آلبوم، مدام کنسرت برگزار میکنند و روی صحنه میروند. حتی یک عده در این میان سوء استفاده هم میکنند. آنها قصد انتشار آلبوم ندارند اما بازارگرمی میکنند و هر چند وقت یکبار حرف از انتشار آلبوم میزنند اما در حقیقت دست به چنین کاری نمیزنند چون حتی نگران آن هستند که با انتشار آلبوم متحمل ضرر مالی شوند. از طرفی همین خوانندگان در طول سال ممکن است ۱۰-۱۲ قطعه تولید کنند که در صورت انتشار همه این آثار در یک آلبوم، حداقل نیمی از آنها سوخت میشود. در این سالها خیلی از قطعات موسیقی خوانندگان پاپ و سنتی به واسطه قرار گرفتن در آلبومها سوخت شده است. در حالیکه قطعاتی با کیفیت پایینتر از این خوانندگان به صورت تکآهنگ منتشر میشود و با استقبال بهتری مواجه میشود. واقعیت است که امروزه عامه مردم به واسطه زندگی ماشینی، خیلی حوصله دقت کردن به اتفاقات هنری را ندارند و فقط میخواهند یک سری محصولات را به روش هر چه سادهتر به دست بیاورند و استفاده کنند. به همین خاطر است که خیلی وقتها قطعات خوبی در میان آلبومها نادیده گرفته میشود.
شرایط اجتماعی زندگی مردم در دهه دوم قرن ۲۱ طوری است که همه چیز را به شکل خیلی شسته رفتهتر میخواهند. دیگر کمتر کسی حوصله خواندن رمان دارد و کمتر فیلم طولانی مورد استقبال قرار میگیرد. از طول دقایق قطعات موسیقی هم کاسته شده. شاید اگر یک زمانی متوسط هر قطعه موسیقی ۴ دقیقه و ۳۰ ثانیه بود، این میزان در سالهای اخیر حدود یک دقیقه کاهش یافته و الآن خیلی از خوانندگان نسل جدید پاپ حتی قطعاتی را با ۳ دقیقه منتشر میکنند. البته این رویکرد به نگاه آماتورگونه یک سری از خوانندگان هم بر میگردد ولی بیشتر از این جریان ناشی میشود که انسان نسل امروز خیلی حوصله اتفاقات طولانی را ندارد. در شرایطی که مطالعه مردم به نوشتههای کوتاه تلگرامی محدود شده و در یک شبکه اجتماعی پرطرفدار چون توییتر فقط ۱۴۰ کاراکتر میتوان یادداشت کرد، انتظار گوش کردن مخاطب موسیقی به ۱۰-۱۲ قطعه در یک آلبوم و بررسی همه این آثار کاهش یافته. البته این ابداً اتفاق خوبی نیست ولی واقعیتی است که باید آن را پذیرفت.
اتفاقاً ناخوشایندی که در زمینه انتشار تکآهنگها رخ میدهد این است که این آثار به صورت رایگان و از طریق سایتهای قانونی و یا غیر قانونی به دست مخاطبان میرسند و هیچ بازده مالی برای موزیسینها ندارند. در چنین شرایطی اوضاع کسب درآمد از طریق موسیقی برای خوانندگانی که به خصوص موسیقیهای خاصتر اجرا میکنند و کنسرتهایشان هم در سالنهای کوچکتر برگزار میشود، به خطر میافتد و یک عده مجبور میشوند برای آنکه بتوانند ارتزاق کنند، یا دست به کارهای غیر موسیقایی بزنند و از فضای حرفهای موسیقی دور شوند و یا آنکه سبک جدی که در پیش گرفته بودند را تقریباً کنار گذاشته و به تولید موسیقیهایی گرایش پیدا کنند که بتوانند کنسرتهای پر جمعیتتری برگزار کرده و از این طریق کسب درآمد کنند. در نتیجه انتشار تکآهنگ موجب کاهش میزان درآمد حاصل شده از طریق موسیقی برای هنرمندان فعال در این عرصه میشود.
اما به راستی وضعیت پیش آمده ناشی از چیست؟ مطمئناً پروسه زمانبر أخذ مجوز برای آلبومها در وضعیت پیش آمده کم تقصیر نیست. در حال حاضر خوانندگان برای گرفتن مجوز یک تکآهنگ، یک پروسه دو هفتهای را طی میکنند و بعد اثرشان را به انتشار میرسانند. در صورتیکه مجوز یک آلبوم خیلی سختتر داده میشود و نیاز به دریافت مجوزهای بیشتر دارد. از طرفی، شرکتهای تهیه و پخش موسیقی نیز در این اتفاق کم تأثیر نیستند. اگر وضعیت به گونهای بود که پخش آلبومها به طور جامع انجام میشد و همه شهرها به یک نسبت پخش درستی داشتند و همچنین خود شرکتها در جلوگیری از دانلود غیر قانونی مسئولیتپذیر بودند، شاید خوانندگان تا این اندازه از انتشار آلبوم ناامید نمیشدند. در شرایط فعلی باید تمهیداتی اندیشید که موزیسینها به تولید آلبوم گرایش پیدا کنند، در غیر این صورت ایجاد یک فضای مناسب برای کسب درآمد از طریق انتشار تکآهنگ میتواند به گروههای موسیقی کمک بهتری بکند. به هر حال موسیقی یک هنر جاری و ساری است که نیاز به پشتوانه مالی دارد و تنها از این طریق است که میتوان انتظار روزهای بهتری برای این هنر شنیداری داشت.
- 12
- 6
