تئاتر چیست؟
تئاتر، هنر زنده و پویایی است که قدمت آن به اعماق تاریخ بشر بازمیگردد. در طول قرنها، انواع سبک های نمایشی در تئاتر پدید آمدهاند که هر کدام بازتابدهندهی دورهی تاریخی، فرهنگ و نگرشهای هنری خاصی هستند. در این مقاله، سفری به دنیای انواع سبک های نمایشی در تئاتر خواهیم داشت و با مهمترین جریانهای نمایشی از گذشته تا امروز آشنا میشویم.
انواع سبک های نمایشی در تئاتر
رئالیسم:
رئالیسم یکی از تاثیرگذارترین انواع سبک های نمایشی در تئاتر است که در قرن نوزدهم میلادی ظهور کرد. رئالیستها بر این باور بودند که تئاتر باید تصویری صادقانه و واقعگرایانه از جامعهی معاصر را به نمایش بگذارد. آنها با تمرکز بر جزئیات زندگی روزمره، مسائل اجتماعی و روانشناسی شخصیتها، سعی در القای حس باورپذیری به تماشاگر داشتند. آثار برجستهای چون "خانه عروسک" اثر هنریک ایبسن و " باغ آلبالو" اثر آنتوان چخوف، نمونههایی درخشان از سبک رئالیسم در تئاتر هستند.
رمانتیسم:
در مقابل رئالیسم، سبک رمانتیسم قرار دارد که در اواخر قرن هجدهم میلادی شکل گرفت. رمانتیستها بر اهمیت تخیل، احساسات و عواطف انسانی تاکید میکردند. آنها به دنبال برانگیختن حس همدردی و هیجان تماشاگر بودند و در آثارشان اغلب به موضوعاتی چون عشق، طبیعت، قهرمانان تراژیک و دنیای ناشناخته میپرداختند. نمایشهایی مانند "رومئو و ژولیت" اثر ویلیام شکسپیر و " گوژپشت نوتردام" اثر ویکتور هوگو، نمونههایی از سبک رمانتیسم در تئاتر به شمار میروند.
تئاتر پوچی:
تئاتر پوچی، تئاتر ابزورد یا نمایش بی معنی به طورکلی به عنوان یک مکتب یا سبک واحد معرفی نشده است و ترکیبی از گروهی نمایشنامه نویس می باشد که در یک زمان واحد حاضر شدند و دیدگاهی یکسان درباره مسائل مختلف زندگی ایجاد کرده اند. طرفداران این سبک در مدت طولانی تلاش کردند تا شکل، محتوا و مضمون نمایش را با یکدیگر تطبیق دهند. طرفداران این سبک معتقد بودند که اگر زندگی پوچ و بی معنی است؛ فقط با شکلی از همان مقدار پوچی می توان آن را به تصویر کشید و بیان کرد. درحقیقت این گروه از افراد وارثان مکتب دادائیسم محسوب می شوند.
اکسپرسیونیسم:
این سبک که تحت عنوان درون آزمایی نیز شناخته می شود؛ برای اولین بار در یک نقاشی استفاده شد که عده از نقاشان را وصف می کند که از سبک امپرسیونیسم جدا شدند. هدفی که از این سبک وجود دارد؛ بیان تصورات، احساسات و رویاهایی است که در فکر خود داشتند.
سبک اکسپرسیونیسم در سال های پیش از جنگ جهانی اول در آلمان گسترش پیدا کرد و اکسپرسیونیست های آلمانی راهی را می طلبیدند که نمایش حالت های درونی و ناخودآگاه انسان بودند. افراد مذکور در سال های اولیه تمام قوانین و قاعده های مرسوم در نمایش های رئالیستی و ناتورالیستی را حذف کردند.
به طورکلی سبک اکسپرسیونیسم برای بیان و نشان دادن احساسات، رویاها، حالات درونی و تصورات به صورت تکاندهنده و متضاد به شمار می رود و نمایشنامه نویسان این سبک بیشتر بر روی شخصیت اصلی و ویژگیهای روانشناختی او تمرکز دارند.
دادائیسم:
این سبک که به سرگردمی و مسخرگی نیز شناخته می شود، بعد از جنگ جهانی اول، کشتار و ویرانی های ایجاد شده توسط هنرمندان آلمانی پی ریزی شد، که تحت عنوان جنیش دادا معرفی شد. این جنبش بر اساس بی معنایی جهان بنا شد؛ بدین صورت که اگر جهان به صورت کلی بی معنا است پس تنها یک هنر بی معنا می تواند واکنش درستی به آن باشد.
طرفداران این سبک نهیلیسای بودند و نمایشنامههای نمایشنامه نویسان این سبک تألیفاتی بی معنا و غیرمتعارف داشتند. همین موضوع سبب می شد تا در برخی از موارد تماشاچیان واکنش های تندی نسبت به اجراهای آنها داشته باشند.
سورئالسیم:
در ادامه روند انواع سبک های نمایشی در تئاتر باید به سبک سورئالیسم اشاره کرد که شباهت هایی با سبک رمانتیسم دارد. در این سبک به خودانگیخته ذهنی ناب نگا می کند و تلاش دارد تا این اندیشه را با وسیله ای مانند کلام یا نوشته عنوان کند. در نتیجه تمام اندیشه بدون نظارت عقل و فارغ از مفاهیم زیبایی شناسی و اخلاقی بیان میشود. سورئالیسم هیچ غیرواقعیتی نداشته و در واقع همین غیر واقعیتها هستند که سورئالیسم را شکل میدهند.
امپرسیونیسم:
این سبک به احساسات انسان تمرکز می کند و به نمایش های موجود در این سبک نیز نمایش های تاثیرگرایی گفته می شود. شخصیتهایی مبهم به همراه اندیشههای القایی در تمامی نمایش های این سبک دیده می شوند.
سمبولیسم:
اولین انحراف از رئالیسم؛ نمایش های سمبولیسم هستند که درحقیقت هنرمندان و پیروان آن اعتقاد دارند که تئاتر رئالیستی، ماوراءالطبیعه را درنظر نمی گیرد و نگرشی تک بعدی به انسان خواهد داشت. پیروان این مکتب معتقد هستند که واقعیت عینی اهمیت کمی دارد و حقیقت نابتری که در چیزهای درونی، ذهنی و مرموز است اهمیت خواهند داشت. به همین دلیل برای اینکه واقعیت را نشان دهد از نماد، استعاره و اسطوره استفاده می کند درنتیجه از همین طریق می تواند واقعیت را به صورت غیرمستقیم بیان و درک کند.
ناتورئالیسم:
یکی از انواع تئاترهای ایران و جهان؛ ناتورئالیسم است که به عنوان یک سبک نوظهور در اواخر سده نوزده بیان می شود. این سبک از دید فلسفه به قدرت کامل و محض ظبیعت که نظم فوق العاده ای دارد، اشاره می کند. بازگشت زندگی انسانها به طبیعت در طول تئاتر نمونهای از ناتورئالیسم است.
فرمالیسم:
فرمالیسم یکی دیگر از سبک و انواع نمایش های تئاتر است که در ایران نیز به چشم می خورد. طرفداران این سبک اعتقاد دارند که ارزش یک اثر به ویژگی و ساختار آن وابسته است، از طرفی تمامی محتوای ارزشمند یک اثر نیز داخل آن قرار گرفته است. در واقع از ویژگیهای سبک فرمالیسم میتوان به حذف زبان، کوچکشدن تئاتر، گنگ بودن، انتظار از بیان و … اشاره نمود.
تئاتر اپیک:
تئاتر اپیک براساس هدف سیاسی و روایت دو جنگ خواهد بود. تعذیه هایی که در ایران برپا می شوند به این سبک بسیار شباهت دارند. از جمله خصوصیات این سبک می توان به عدم ارتباط حسی با مخاطب، اجرای روایت داستان به جای وقوع داستان و … اشاره کرد.
مدرنیسم:
یکی دیگر از انواع ژانرهای تئاتر؛ سبک مدرنیسم است که معنی آن از گرایش های فکر و رفتاری نسبت به پدیده های فرهنگی امروزه گرفته شده است. در حقیقت سبک مدرنیسم سبکی گسترده و بیانتها بوده که ترکیبی از هنر، اقتصاد و فرهنگ را شامل میشود.
کمدی کلاسیک:
یکی دیگر از سبک های تئاتر کمدی است که ظاهری طنز دارد اما درحقیقت به دنبال مسائل مختلف مانند نقض های جامعه می گردد. این سبک کمدی، قوانینی رسمی داشته و به دنبال طنزی عقلپسند، عمیق و حرکات حسابشده بازیگران است.
کمدی رمانتیک:
در این سبک بر روی موضوع عشق تمرکز می شود، درحقیقت به صورت خنده و دار و کمدی به عشق می پردازند. در این سبک ساختار کمدی کلاسیک کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
تاثیر انواع سبک های نمایشی در تئاتر بر مخاطب
انواع سبک های نمایشی در تئاتر هر کدام به گونهای بر مخاطب تاثیر میگذارند. تئاتر میتواند به سرگرمی، آموزش، تهییج تفکر، برانگیختن احساسات و ایجاد همدلی در مخاطب بپردازد. تماشای تئاتر میتواند تجربهای ارزشمند و ماندگار باشد که دیدگاه مخاطب را نسبت به دنیای اطرافش تغییر دهد و او را به تفکر و تأمل در مسائل مختلف وا دارد.
انتخاب سبک مناسب برای خلق اثر نمایشی
انتخاب سبک مناسب برای خلق اثر نمایشی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله موضوع نمایش، پیامی که میخواهد به مخاطب منتقل شود، سلیقه و مهارت کارگردان و بازیگران و مخاطبی که نمایش برای آن اجرا میشود. هنرمندان تئاتر با شناخت انواع سبک های نمایشی در تئاتر و استفادهی خلاقانه از آنها میتوانند آثاری بدیع و ماندگار خلق کنند که مخاطبان را مجذوب خود کرده و تاثیری عمیق بر آنها بگذارند.
سخن پایانی درباره انواع سبک های نمایشی در تئاتر
انواع سبک های نمایشی در تئاتر گنجینهای گرانبها از هنر و خلاقیت بشری هستند. هر کدام از این سبکها دریچهای به دنیای متفاوتی میگشایند و تجربهای منحصر به فرد برای مخاطب رقم میزنند. تماشای تئاتر و آشنایی با انواع سبک های نمایشی در تئاتر، میتواند افق دید ما را گسترش دهد، ما را به تفکر و تأمل در مسائل مختلف وا دارد و احساسات و عواطف ما را برانگیزد.
گردآوری: بخش هنر و سینمای سرپوش
- 18
- 4