علی اکبر دهخدا از ابتدا، نویسنده اصلی در صوراسرافیل بودچکیده ای از بیوگرافی علی اکبر دهخدا
نام: علی اکبر دهخدا
زادروز: ۱۲۵۷ خورشیدی (۱۲۹۷ قمری)
زادگاه: تهران
درگذشت: ۷ اسفند ماه ۱۳۳۴ شمسی
آرامگاه: قبرستان ابن بابویه، شهرری
ملیت: ایرانی
مذهب: اسلام، شیعه
بیوگرافی علی اکبر دهخدا
علی اکبر دهخدا در سال ۱۲۵۷ در تهران متولد شد. پدرش «خانباباخان» که از ملاکان متوسط قزوین بود، قبل از ولادت علی اکبر دهخدا از قزوین به تهران آمد و در این شهر اقامت گزید. علی اکبر دهخدا تحصیلات قدیمی را نزد «شیخ غلامحسین بروجردی» آموخت. بعدها به مدرسه علوم سیاسی رفت. بعد از پایان تحصیل به خدمت وزارت امور خارجه در آمد. او در سال ۱۲۸۱ با «معاون الدوله غفاری» که به وزیر مختاری ایران در کشورهای بالکان منصوب شده بود به اروپا رفت و حدود دو سال و نیم در اروپا و اغلب در وین اقامت داشت. او در سن نه سالگی از نعمت پدر محروم شد.
مادر علی اکبر دهخدا از تعلیم و تربیت او باز نایستاد و وی را به نزد استادانی مانند مرحوم "حاج شیخ هادی مجتهد نجم آبادی" و "شیخ غلامحسین بروجردی" برای کسب علم روانه کرد. او در نزد این دو استاد گران مایه علوم قدیمه را از صرف تا کلام در بازه زمانی ده سال آموخت. علی اکبر دهخدا آن چه را که بدست آورده بود مرهون بخشش توجه بی دریغ مادر و این دو استاد می دانست.
یکی از ویژگیهای شعر علی اکبر دهخدا طنز تلخ و گزندهٔ اوست که با تحلیل قوی همراه استفعالیتهای علی اکبر دهخدا
بعد از بازگشایی مدرسه علوم سیاسی تهران، علی اکبر دهخدا برای تحصیل علوم جدید اروپایی وارد مدرسه شد؛ این مدرسه به همت "میرزا حسن مشیر الملک" (مشیر الدوله بعدی) در سال ۱۳۱۷ تاسیس شده بود و او در سن بیست سالگی به برهه زمانی چهار سال دانش های نوین مانند حقوق، حقوق بین الملل، جنگ و دیپلماسی، حقوق بین الملی خصوصی، تاریخ و اقتصاد را در کنار زبان فرانسه آموخت؛ وی ادبیات را به خوبی می شناخت، به همین دلیل "محمدحسین خان فروغی" که معلم فارسی مدرسه سیاسی بود، گاه تدریس ادبیات را به عهده وی می گذاشت.
اغلب فارغ التحصیلان مدرسه سیاسی به استخدام وزارت خارجه در می آمدند و به مأموریت های سیاسی در خارج و عضویت در سفارت خانه و کنسولگری های ایران منصوب می شدند، میرزا علی اکبر خان قزوینی هم در وزارت خارجه استخدام شد. در زمانی که "معاون الدوله غفاری" بعنوان سفیر کشور بالکان به اروپا می رفت، علی اکبر دهخدا نیز با او همراه شد و مدت دو سال در اروپا "وین و بخارست" زیست و دانش خود را در زبان فرانسه تکمیل کرد و با آگاهی های فراوان از فواید زندگانی آزاد و اندوخته های ارزشمند به ایران برگشت.
هم زمان با شروع مشروطیت، علی اکبر دهخدا با مشارکت مرحوم جهانگیرخان و مرحوم قاسم خان، روزنامه معروف صور اسرافیل را منتشر کرد. ستون طنز چرند و پرند به قلم علی اکبر دهخدا و با امضای دخو در این روزنامه نوشته می شد. او با شجاعت و جسارت تمام، مفاسد اجتماعی و سیاسی آن روزگار را با روش طنز در آن روزنامه منتشر می کرد. وی یکی از بنیانگذاران طنز در ایران است.
پس از فوت مظفرالدین شاه و روی کار آمدن محمدعلی میرزا و مخالفت او با مشروطیت و آزادیخواهان، به فرمان او مجلس به توپ بسته شد و گروهی از آزادیخواهان تبعید و بازداشت شدند و علی اکبر دهخدا که جزء گروه آزادیخواهان بود به پاریس تبعید شد. او در آن جا و سپس در سوئیس به انتشار مجدد روزنامه صوراسرافیل اقدام کرد. پس از تبعید محمدعلی میرزا، علی اکبر دهخدا به ایران آمد و بعنوان نماینده به مجلس شورای ملی راه یافت.
در دوران جنگ جهانی اول، علی اکبر دهخدا در یکی از روستاهای چهارمحال و بختیاری ایران سکونت داشت و بعد از پایان جنگ به تهران برگشت و از امور سیاسی کناره گرفت و به کارهای علمی و فرهنگی مشغول شد و تا پایان عمر پرثمر خود، به مطالعه و پژوهش ادامه داد. او از باتجربه ترین و فعال ترین استادان ادبیات فارسی در روزگار معاصر است که بزرگ ترين خدمت به زبان فارسی در این دوران را انجام داده است.
لغتنامه بزرگ علی اکبر دهخدا که در بیش از پنجاه جلد به چاپ رسیده است و شامل همه لغات زبان فارسی با معنای دقیق و اشعار و اطلاعاتی در مورد آنهاست و کتاب امثال و حکم که شامل همه ضرب المثل ها و احادیث و حکمت ها در زبان فارسی است، خود به تنهایی نشانگر دانش و شخصیت علمی او می باشد.
مضامین اشعار علی اکبر دهخدا
مضامین شعر علی اکبر دهخدا وطن پرستی، دادخواهی، رسوا کردن ظالمان و حاکمان بی کفایت و مبارزه با ریاکاری و دورویی است. یکی از ویژگیهای شعر ر طنز تلخ و گزنده اوست که با تحلیل قوی و سرشارش همراه می شود.
سبک علی اکبر دهخدا
علی اکبر دهخدا در ادبیات عهد انقلاب مشروطه مقامی باارزش دارد، علامه دهخدا باهوشترین و دقیق ترین طنزنویس این عهد است. علی اکبر دهخدا با نثر ویژه ای که در نوشتن مقالات انتقادی صوراسرافیل بکار برد نمونه ای از نثر طنز و انتقادی فارسی را اختراع کرد. او هر حادثه ای را بهانه قرار می داد تا به استبداد بتازد.
نکته مهم در مقالات و شعر طنز علی اکبر دهخدا عشق و علاقه و دلسوزی به حال مردم خرده پا است. او با نشان دادن جهات تاریک زندگانی، جهت روشن و امیدبخش آنرا هیچ وقت فراموش نمی کرد. علامه دهخدا به بطالت و تنبلی و بی شعوری می تاخت. مقالات طنزآمیز او با امضای "دخو" انتشار یافت.
پس از پایان جنگ جهانی یکم، علی اکبر دهخدا از فعالیتهای سیاسی کناره گرفتآثار علی اکبر دهخدا
- امثال و حکم علی اکبر دهخدا که در چهار جلد شامل امثال فارسی است و در کنار آن ها اصلاحات و کنایات و مباحث فراوانی را هم نقل کرده است.
- ترجمه عظمت و انحطاط رومیان تألیف منتسکیو که تا به حال به چاپ نرسیده است.
- ترجمه روح القوانین اثر منتسکیو که چاپ نشده است.
- فرهنگ فرانسه به فارسی که شامل لغات علمی، تاریخی، ادبی، جغرافیایی و طبی است و مرحوم علی اکبر دهخدا معادلهای دقیق آن ها را بدست داده است و این کتاب نیز تا به حال به طبع نرسیده است.
- شرح حال ابوریحان بیرونی که هم زمان با سالگرد تولد بیرونی توسط علی اکبر دهخدا تالیف شده و به چاپ رسیده است.
- حاشیه بر دیوان ناصر خسرو که علی اکبر دهخدا در تصحیح اشعار و توضیح برخی نکات مطالبی بر این دیوان افزوده است.
- تصحیحاتی توسط علی اکبر دهخدا در دیوان سید حسن غزنوی چاپ شده است.
بازگشت علی اکبر دهخدا به ایران هم‌زمان با آغاز مشروطیت بود.- علی اکبر دهخدا تصحیحاتی بر دیوانهای حافظ ، منوچهری، فرخی، مسعود سعد، سوزنی دارد.
- چرند و پرند که مجموعه مقالات انتقادی علی اکبر دهخدا است و در صوراسرافیل چاپ شده است.
- دیوان اشعار که دارای اشعار مختلف علی اکبر دهخدا است.
- لغت نامه علی اکبر دهخدا که مفصل ترین کتاب لغت در زبان فارسی است و همچنین اعلام با شرح و تفصیل در این کتاب آمده است.
- علی اکبر دهخدا برای تالیف این کتاب نزدیک چهل سال وقت صرف کرده و نزدیک صد نفر با او مشارکت داشته اند.
فوت علی اکبر دهخدا
علی اکبر دهخدا در روز دوشنبه هفتم اسفند ماه ۱۳۳۴ شمسی در سن ۷۷ سالگی بعد از عمری خدمت به سیاست و فرهنگ و علم و ادب ایران در خانة مسكونی خود واقع در خیابان ایرانشهر (جلال بایار) تهران به رحمت ایزدی پیوست. جنازه آن مرحوم در بامداد روز چهارشنبه به شهر ری مشایعت و در ابن بابویه در مقبره خانوادگی دفن گردید.
علی اکبر دهخدا در روز دوشنبه هفتم اسفند ماه ۱۳۳۴ در تهران درگذشتگردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش
- 18
- 2
