زندگی نامه مولانا، از مشهورترین شاعران ایرانی

مولانا شاعر بزرگ ایرانی قرن هفتم هجری قمری است.

چکیده ای از زندگی نامه ی مولانا

لقب: مولانا، مولوی، خَمُش

محل زندگی: ایران و افغانستان و تاجیکستان و ترکیه

زادروز: ۶ ربیع ‌الاول ۶۰۴ قمری

درگذشت: ۵ جمادی ‌الثانی ۶۷۲ قمری

آرامگاه: قونیه ترکیه

آثار: مثنوی معنوی، دیوان شمس، فیه ما فیه، مکتوبات

فرزندان: سلطان ولد، ملکه خاتون، امیر مظفرالدین عالم چلبی، علاء‌الدین محمد

مولانا کیست؟

جلال الدین محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی معروف به جلال الدین محمد بلخی، مولوی، مولانا، جلال الدین رومی و رومی از معروف ترین شاعران فارسی زبان ایرانی است. نامش محمد و لقبش در دوران زندگی خویش« جلال الدین» و گاهی« خداوندگار» و« مولانا خداوندگار» بوده و لقب« مولوی» در قرن های بعد برای وی به کار رفته و از بعضی از اشعارش تخلص او را« خاموش» و« خَموش» و« خامُش» دانسته اند.

بیوگرافی مولانا

مولانا در ششم ربیع الاول سال ۶۰۴ هـ.ق در شهر بلخ به دنیا آمد؛ و دلیل شهرتش به" رومی" و" مولانا روم" طول اقامت او در شهر قونیه که اقامتگاه اکثر عمر و مدفن اوست، می باشد. لکن مولانا همواره خود را از مردم خراسان شمرده و اهل شهر خود را دوست می داشت. پدر مولانا معروف به" بهاءالدین ولد" و ملقب به" سلطان العلماء" از افاضل روزگار و علامه زمان بود و مشهور است که مادر بهاءالدین، از خاندان خوارزمشاهیان بوده است. به این ترتیب مولانا تحت نظر پدر شروع به یادگیری علوم مختلف کرد. سلطان العلما در حدود سال ۶۰۹ – ۶۲۸ هجری – جان سپرد و در همان قونیه به خاک سپرده شد. در آن زمان مولانا جلال الدین ۲۴ سال داشت. مولانا پس از مرگ پدر یادگیری مباحث عرفانی را نزد برهان الدین محقق ترمذی ادامه داد.

به علت اختلاف های پدرش بهاء الدین با سلطان محمد خوارزمشاه سال ۵۹۴ زمانی که مولانا ۶ ساله بود به همراه خانواده از بلخ مهاجرت کردند. خروج آن ها از بلخ توام با حمله چنگیز خان بود. در طول این سفر، آن ها مدتى را در وخش و سمرقند گذرانیدند. بعد از آن به حج رفتند و نیشابور را دیدند و به بغداد رسیدند. مدتى در حجاز ماندند و هنگام بازگشت از مكه، چندى نیز در شام بودند. چند سالى را هم در لارنده به سر بردند كه در همین شهر، جلال الدین، با گوهر خاتون، دختر شرف الدین لالا، ازدواج كرد. بعد از آن بهاءولد به قونیه رفت و در همان جا وفات یافت.

رابطه ی مولانا و شمس تبریزی

مولانا در ۳۷ سالگی عارف و دانشمند دوران خود شد و مریدان و مردم از وجودش بهره مند بودند تا این که شمس الدین محمد بن ملک داد تبریزی در ۱۶ ماه آذر ۶۲۳ – ۲۶ جمادی الاخر ۶۴۲ هجری – نزد مولانا رفت و مولانا شیفته او شد و آنقدر او را واله و شیدا کرد که درس و وعظ را کنار گذاشت و به شعرو ترانه و دف و سماع پرداخت و از آن هنگام طبع ظریف او در شعر و شاعری شکوفا شد و به سرودن اشعار پر شور و حال عرفانی پرداخت.

شمس تبریزی به لحاظ شخصیتی مولوی را دگرگون ساخت

شمس خورشیدی بود که زندگی مولانا را روشن کرد و به آن گرما بخشید. به این دلیل که به لحاظ شخصیتی مولوی را دگرگون ساخت. کسی که جز محراب و منبر جایی را نمی ستود به یک باره به رقص و سماع عاشقانه گراید. شمس وجود هر چه ناخالصی و کدورت است از او دور می کند. نه تنها مکتب فکری مولوی را تغییر داد بلکه او را به وجد و شور درآورد.

آثار مولانا

شعرهای مولانا به دو بخش تقسیم می شود: اول منظومه معروف است که از مشهورترین کتاب های زبان فارسی است و آنرا "مثنوی معنوی" نامیده است.

قسمت دوم اشعار مولانا مجموعه بسیار قطوری است شامل نزدیک صدهزار بیت غزلیات و رباعیات، که در پایان اکثر غزلیات، نام "شمس الدین تبریزی" را برده و به همین جهت به" کلیات شمس تبریزی" یا "کلیات شمس" معروف است. البته گاهی هم در غزلیات، "خاموش" و "خموش" نیز تخلص کرده است.

مثنوی معنوی مولانا از مشهورترین کتاب های زبان فارسی است

از دیگر آثار مولانا "مجموعه مکاتیب" او و "مجالس سبعه" شامل مواعظ اوست. همچنین پسر مولانا به نام "بهاءالدین احمد" و معروف به "سلطان ولد" که جانشین او هم شد، مطالبی را که از پدر خود شنیده بود در کتابی گرد آورد و نام آنرا "فیه ما فیه" نهاد.

شعری زیبا از مولانا جلال الدین محمد بلخی

بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست

بگشای لب که قند فراوانم آرزوست

ای آفتاب حسن برون آ دمی ز ابر

کان چهره مشعشع تابانم آرزوست

بشنیدم از هوای تو آواز طبل باز

باز آمدم که ساعد سلطانم آرزوست

ازدواج مولانا

مولانا از همسر اول خویش گوهر خاتون دختر خواجه شرف الدین لالاى سمرقندى دو پسر به نام های سلطان ولد و علاءالدین محمد داشت.

همسر دوم مولانا كه خاتون قونوى نام داشت ۱۹ سال پس از وفات مولانا زنده بود. فرزندانى كه از این زن داشت، مظفرالدین امیر عالم و ملك خاتون بودند.

وفات مولانا

مولانا، بعد از مدتها بیماری در پی تبی سوزان در غروب یکشنبه ۵ جمادی الآخر ۶۷۲ قمری درگذشت.

آرامگاه مولانا

آرامگاه مولانا مکانی بسیار دیدنی که قبل از عصر مدرنیته بوجود آمده است. مولانا قلب قونیه را در دستانش گرفته و خودش را فدای گردشگران و علاقه مندان شعر و ادب دنیا کرده است.

آرامگاه مولوی در شهر قونیه، میان دو استان آنتالیا و آنکارا واقع شده است

آرامگاه مولانا بر روی تپه ای با ارتفاع ۱۰۱۶متر قرار دارد. یک گنبد مخروطی شکل فیروزه ای رنگ در بالای قبرش ساخته شده و امروزه مقبره این شخص فقیه با همین گنبد شناخته می شود.

در سال ۱۹۲۷میلادی مقبره مولانا را به موزه تبدیل کردند که با نام موزه مولانا شناخته شد. موزه مولانا به یکی از جاذبه های گردشگری مقدس کشور ترکیه تبدیل گردید.

در سمت راست حیاط حرم، حوضی قرار دارد که نماد شب یگانگی به شمار میرود و در مراسم سالگرد مولانا درویش مسلکان به رقص سماع می پردازند.

مراسم بزرگداشت مولانا

قونیه در دسامبر هر سال شور و حال خاصی پیدا می کند. مراسم ویژه بزرگداشت مولانا از ۷ تا ۱۷ دسامبر( ۱۶ تا ۲۶ ماه آذر) هر سال در قونیه برگزار می شود. ۱۷ دسامبر( ۲۶ آذر ماه) روز وفات مولاناست. مردم این روز را به علت وصال مولانا با معبود خود جشن می گیرند. در ترکیه به شب وفات مولانا شب عروسی یا وصلت مولانا نیز گفته می شود. در روز هفتم دسامبر جوانانی که لباس لشکریان عثمانی را به تن دارند به تپه کی قباد، محل دیدار شمس و مولانا رفته از این تپه به همراه با ساز و دُهل به سوی آرامگاه مولانا می آیند. در محوطه موزه مولانا به مدت ده شب برنامه های متنوع فرهنگی برای علاقه مندان برگزار می شود. این برنامه ها حاوی سخنرانی، خواندن اشعار مولانا و رقص سماع است. موزه و مقبره مولانا از جاذبه های مهم گردشگری قونیه محسوب می شوند.

آرامگاه مولوی به عنوان موزه در شهر قونیه یکی از جاذبه های گردشگری ترکیه است.

در هفتمین روز از مهرماه هر سال مراسم بزرگداشت دیگری به مناسبت سالروز تولد مولانا در قونیه برپا می شود. از سال ۲۰۰۴ هم به مناسبت زادروز شاعر بزرگ پارسی گوی مولانا فستیوال جهانی موسیقی عرفانی در این شهر اجرا می شود. این فستیوال از ۲۹ شهریور ماه تا ۹ مهر با شرکت گروه های مختلف موسیقی از سرتاسر جهان ادامه دارد.

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش