صورت های مالی سه خودروساز بزرگ کشور به بورس، حکایت از رشد ۱۴۵ درصدی زیان تولید در سال ۹۹ نسبت به سال پیش از آن دارد. صورت های مالی همچنین نشان می دهد که زیان انباشته خودروسازی به ۵۰ هزار میلیارد تومان رسیده که با رشد ۵/ ۱۷ درصدی نسبت به گزارش ۹ ماهه آنها روبه رو بوده است. طبق آمار، کل بهای تمام شده تولید خودروسازان در سال گذشته ، حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بوده، حال آنکه از محل فروش محصولات تولیدی، حدود ۹۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نصیب تولید کنندگان شده است. همچنین بررسی های« دنیای اقتصاد» نشان می دهد هر دستگاه خودرویی که در خطوط تولید سه خودروساز بزرگ کشور تولید شده( فارغ از مدل و شرکت تولید کننده) حول و حوش ۱۲۲ میلیون تومان هزینه داشته است، حال آنکه بطور میانگین هر محصول ۱۱۴ میلیون تومان نصیب خودروساز کرده است. بنابراین به طور متوسط هر خودرویی که عرضه شده ، زیان ۸ میلیون تومانی برای خودروساز داشته است. این آمار تنها بخشی از فجایع صنعت خودروی کشور را به تصویر کشیده است؛ صنعتی که سال هاست به لطف دولت بازار انحصاری در اختیار دارد با این حال باز هم در ثبت ضرر و زیان تولید صاحب رکورد است. با ثبت ارقام مربوط به زیان انباشته در سال ۹۹ حالا باید شاهد بی اثر شدن افزایش سرمایه این شرکت ها باشیم؛ اقدامی که در راستای اخذ تسهیلات و خروج این شرکت ها از ماده ۱۴۱ قانون تجارت صورت گرفت.
آنچه مشخص است ارقام یادشده نشان از شکست تمام تدابیری دارد که دولت دوازدهم در سال گذشته برای ارتقای صنعت و بازار خودرو اتخاذ کرد. در سال ۹۹ شاهد حضور دوباره شورای رقابت به عنوان تنها مرجع قیمت گذار خودرو بودیم. این در شرایطی است که روش فروش خودرو نیز با تغییراتی همراه بود به طوری که فروش با ایجاد محدودیت هایی برای خریداران به صورت قرعه کشی همراه شد و قیمت گذاری نیز از روش سالانه به فصلی تغییر کرد. بر این اساس سال ۹۹ به عنوان اولین سالی خوانده می شود که شورای رقابت سه بار اقدام به افزایش قیمت خودرو کرد. در اصل دولت برای جبران تمام کم و کاستی های زنجیره خودروسازی و آشفتگی بازار خودرو در سال ۹۸، بسته ای برای سال ۹۹ تعریف کرد که قرار بر حذف تمامی تلخکامی ها وکمبودهای خودرو در این سال خوانده می شد.
در کنار تمامی تدابیر دولت برای فروش، تولید و عرضه خودرو اما رضایتی برای آزادسازی قیمت یا واگذاری تعیین قیمت به خودروسازها نبود و ضعف در این نقطه مانع از اجرای تمام و کمال بسته سیاستی خودرو شد. آنچه مشخص است دولت دوازدهم پس از افزایش ۶۰ درصدی قیمت ها در دوره وزارت رضا رحمانی و انتقادهایی که به این رویه وارد شد، سال گذشته از سر استیصال و ناچاری مجبور به بازگشت شورای رقابت به حیطه قیمت گذاری شد. این در شرایطی است که با توجه به گستردگی تحریم ها، قیمت گذاری بر اساس هزینه نهاده های تولید می توانست توسط سیاستگذار صورت گیرد تا مانع از افزایش زیان تولید و انباشته خودروسازی شود. در هر صورت دولت با توجه به ملاحظات و تبعات اجتماعی که متوجه آزادسازی قیمت ها بود، زیان خودروسازی را به جان خرید تا از مصرف کننده خودرو حمایت کند. اما آیا زیان خودروسازی، نفع مصرف کننده را دربرداشت؟ آنچه مشخص است تدابیر دولتی برای حل مشکلات خودروسازی نه تنها منجر به رشد تولید و عرضه بهتر نشد بلکه واسطه گری و دلالی را نیز در بازار گسترش داد. با تاکید دولت بر قیمت گذاری دستوری عملا دست مصرف کننده نیز از دریافت خودرو با قیمت مناسب کوتاه ماند و تنها دلالان و سفته بازان از شرایط موجود نفع بردند.
بنابر آمارهای موجود تنها در سال گذشته ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رانت در بازار خودرو توزیع شده است که دلیل اصلی آن هم قیمت گذاری دستوری است. در هر صورت آنچه مشخص است سال ۱۴۰۰ سالی سخت تر از سال ۹۹ برای خودروسازان و دولت خواهد بود؛ چرا که زیان تولید و زیان انباشته به طور بی سابقه ای رشد کرده است.اما چه کاری از دولت سیزدهم برای تولید بیشتر، عرضه مناسب تر و کاهش دلالی و واسطه گری در بازار خودرو بر خواهد آمد؟ واضح است که ایجاد محدودیت برای خرید خودرو یا ادامه روش هایی همچون قرعه کشی نمی تواند وضعیت بازار و صنعت را بهتر کند حال آنکه تعیین قیمت با فرمول احتساب هزینه نهاده های تولید و سود مناسب برای خودروسازی می تواند چاره افزایش تیراژ بازار خودرو باشد.
افت و خیز سوددهی خودروسازان
حال سراغ جزئیات زیان دهی سه شرکت بزرگ خودروسازی کشور یعنی ایران خودرو ، سایپا و پارس خودرو می رویم. سه شرکت یادشده تا پایان سال پیش در مجموع بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان زیان تولید را در صورت های مالی خود به ثبت رسانده اند. در میان این سه شرکت خودروساز ایران خودرویی ها بیشترین زیان تولید را داشته اند که این موضوع البته به تیراژ بالا و تنوع محصول این شرکت نسبت به سایپا و پارس خودرو بازمی گردد. صورت های مالی ایران خودرو در ارتباط با وضعیت این شرکت در سال گذشته که در سایت کدال منتشر شده است، نشان می دهد زیان این خودروساز در بخش فروش محصولات خود به بیش از ۹ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
درآمد ایران خودرو تا پایان سال ۹۹ به بیش از ۶۰ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان بالغ می شود، اما این خودروساز بیش از ۷۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان نیز هزینه کرده است. ایران خودرو تا پایان اسفند سال پیش ۴۶۴ هزار و ۱۸۰ دستگاه خودرو فروخته است و متوسط نرخ محصولات فروخته شده توسط این خودروساز حدود ۱۳۱ میلیون تومان بوده است. اما ایران خودرویی ها به طور کلی چه میزان زیان کرده اند؟ صورت های مالی این خودروساز نشان می دهد این شرکت تا پایان سال گذشته زیان تولیدی نزدیک به ۲۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان را در صورت های مالی خود درج کرده است. این میزان زیان دهی جمع زیان انباشته بزرگ ترین خودروساز کشور را به بیش از ۳۰ هزار میلیارد تومان رسانده است. آن طور که مدیران ارشد ایران خودرو ادعا می کنند و آن را در صورت های مالی خود منعکس کرده اند ، این شرکت تنها در فروش دو محصول رانا و وانت آریسان سود کرده و در فروش باقی محصولات تولیدی خود با زیان مواجه بوده است. آبی های جاده مخصوص از ناحیه فروش ۳۳۶ هزار و ۳۷۳ دستگاه خودرو از اعضای خانواده پژو بیش از ۸هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان زیان کرده اند.
متوسط قیمت فروش اعضای این خانواده در صورت های مالی ایران خودرو ۸۷ میلیون تومان ثبت شده است. فروش خانواده سمند نیز برای ایران خودرویی ها همراه با ضرر بوده است. آبی های جاده مخصوص تا سال ۹۹ در مجموع ۵۵ هزار و ۶ دستگاه از اعضای خانواده سمند را به فروش رسانده اند و از محل فروش این تعداد دستگاه خودرو حدود هزار و ۹۲۹ میلیارد تومان ضرر کرده اند. متوسط قیمت خودروهای فروخته شده از خانواده سمند در حدود ۸۳ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بوده است. در حالی که دنا نیز در صف محصولات زیان ده این خودروساز قرار دارد شاهد هستیم که رانا شاگرد اول سوددهی در میان محصولات این خودروساز است.
بررسی های صورت های مالی منتشر شده توسط شرکت ایران خودرو نشان می دهد زیان آنها از ناحیه فروش ۵۰ هزار و ۷۸۳ دستگاه دنا بالغ بر ۷۹۰ میلیارد تومان می شود. متوسط قیمت انواع دنای تولید شده در ایران خودرو عددی حدود ۱۴۱ میلیون تومان بوده است. اما آبی های جاده مخصوص از ناحیه فروش ۱۲ هزار و ۳۶۷ دستگاه رانا نیز بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان سود به حساب خود واریز کرده اند. به طور متوسط هر دستگاه رانای تولید شده در این خودروساز ۱۲۹ میلیون تومان قیمت خورده است. حال سراغ محصولاتی می رویم که تولیدشان در سال گذشته یا کج دار و مریز ادامه داشت یا به طور کامل متوقف شده بود، اما همچنان در بخش فروش ایران خودرو برای مشتریان فاکتور می شدند. از دانگ فنگ محصول مونتاژی چینی این خودروساز شروع می کنیم. تولید این محصول مونتاژی در ایران خودرو متوقف شده است اما این خودروساز از ناحیه فروش ۱۰۶ دستگاه از این محصول مونتاژی چینی تا پایان سال ۹۹ زیانی بالغ بر ۴ میلیارد و ۷۰۰ هزار تومان را تحمل کرده است. تندر ۹۰ دیگر محصول مونتاژی ایران خودرو نیز با زیان فروخته شده است. آبی های جاده مخصوص سال پیش از این محصول مونتاژی فرانسوی ۳۳۲ دستگاه فاکتور کردند. زیان تحمیلی از ناحیه فروش تندر ۹۰ بالغ بر ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان در صورت های مالی این خودروساز درج شده است.
ایران خودرویی ها طی سال گذشته یک دستگاه نیز سوزوکی فروخته اند. آبی های جاده مخصوص از ناحیه فروش این محصول مونتاژی ژاپنی بیش از ۳۸۲ میلیون تومان سود کردند. این خودروساز تولید یک محصول تجاری سبک( وانت) را نیز در دستور کار دارد. وانت آریسان محصولی است که آبی های جاده مخصوص همانند رانا توانسته اند از قبل تولید آن سود را در صورت های مالی خود درج کنند.
آبی های جاده مخصوص سال طی گذشته ۴ هزار و ۳۶۰ دستگاه از محصول تجاری سبک را برای متقاضیان فاکتور کردند. ایران خودرویی ها با فروش این تعداد وانت توانستند بیش از ۳۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان سود به حساب خود واریز کنند. متوسط قیمتی که این خودرو کار به فروش رفته است بیش از ۸۶ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان در صورت های مالی ایران خودرو درج شده است. حال سراغ دیگر خودروساز بزرگ کشور یعنی سایپا می رویم. خودروسازی سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور زیانی در حدود هزار و ۹۸۰ میلیارد تومان را از محل اختلاف« مبلغ فروش» با« مبلغ بهای تمام شده» در صورت های مالی خود طی سال ۹۹ ثبت کرده است. نارنجی های جاده مخصوص طی سال گذشته توانسته اند از ناحیه فروش ۲۹۶ هزار و ۱۸۷ دستگاه از محصولات تولیدی خود بیش از ۳۲ هزار میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان درآمد کسب کنند. اما برای تولید این تعداد خودرو مجبور به هزینه کرد بیش از ۳۴ هزار و ۳۲۲ میلیارد تومان شده اند. سری به جزئیات زیان دهی سایپا می زنیم. نارنجی های جاده مخصوص از ناحیه فروش ۲۱۲ هزار و ۲۰۳ دستگاه تیبا بیش از ۲ هزار و ۷۶۶ میلیارد تومان زیان دیده اند.
در حالی که تولید پراید سواری متوقف شده است و سایپایی ها فقط تولید و فروش مدل وانت آن( پراید ۱۵۱) را در دستور کار دارند، صورت های مالی ارائه شده توسط مدیران این خودروساز به سازمان بورس تا پایان سال گذشته نشان می دهد از فروش ۸۳ هزار و ۲۳۶ دستگاه خودرو از اعضای خانواده پراید بیش از ۳۸۶ میلیارد تومان سود متوجه دومین خودروساز بزرگ کشور شده است.
در میان سبد فروش خودروسازی سایپا در سال گذشته سه محصول مونتاژی سراتو، چانگان و آریو دیده می شود. سایپایی ها از ناحیه فروش ۸۰ دستگاه سراتو در سال گذشته بیش از ۸۳۰ میلیون تومان سود کردند. اما فروش دو محصول دیگر مونتاژی با زیان همراه بوده است. فروش ۱۹ دستگاه چانگان زیانی حدود یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به نارنجی های جاده مخصوص تحمیل کرد. از ناحیه فروش ۱۸۷ دستگاه از دیگر محصول مونتاژی چینی این خودروساز نیز بالغ بر ۳۰۰ میلیون تومان زیان به سایپا وارد شده است.
شاهین محصول نوبرانه خودروسازی سایپا که از سال پیش به سبد محصولاتی این خودروساز اضافه شد نیز با زیان به فروش رسیده است. نارنجی های جاده مخصوص طی سال پیش ۴۶۲ دستگاه از این محصول نوبرانه خود را برای متقاضیان فاکتور کردند و با فروش این تعداد شاهین بیش از ۱۷ میلیارد و ۲۹۰ میلیون تومان زیان را در صورت های مالی خود درج کردند. حال به سراغ پارس خودرو می رویم، این خودروساز نیز از اختلاف« مبلغ فروش» و« بهای تمام شده» زیانی بیش از ۵۳۰ میلیارد تومان را در صورت های مالی خود درج کرده است. این میزان زیان، جمع زیان پارس خودرویی ها را به بیش از ۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان می رساند.
سومین خودروساز بزرگ کشور طی سال پیش در مجموع ۹۳ هزار و ۵۴۵ دستگاه خودرو فروخته است. این خودروساز طی سال پیش توانسته از گروه Q200( کوئیک) ۱۱ هزار و ۷۱۷ دستگاه به فروش برساند. اما از این ناحیه بیش از ۴۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان زیان کرده است. پارس خودرویی ها هر دستگاه از محصولات حاضر در خانواده Q200 را به طور متوسط ۴۸ میلیون تومان برای مشتریان فاکتور کردند. پارس خودرویی ها ۸ هزار و ۶۲۷ دستگاه نیز از خانواده S200 فروخته اند و از این ناحیه نیز بیش از ۱۵ میلیارد تومان زیان کردند. متوسط قیمت فروخته شده برای انواع محصولات این خانواده مانند گروه Q200، 48 میلیون تومان بوده است.
- 11
- 9
