هر چند وزارت صمت در ابلاغیه خود به خودروسازان دلیل لغو افزایش قیمت از سوی رئیس جمهور را عدم صدور مصوبه از سوی ستاد تنظیم بازار، خوانده بود با این حال به گفته دست‌اندرکاران صنعت خودرو و همچنین برخی از مسوولان صنعتی، افزایش قیمت‌ها با مصوبه ستاد تنظیم بازار صورت گرفته است. بر این اساس حتی در سامانه کدال بورس نیز ستاد تنظیم بازار به عنوان متولی افزایش قیمت خودرو خوانده شده بود.
در هر صورت با گذشت بیش از یک ماه از لغو افزایش قیمت‌ها از سوی رئیس جمهور، هنوز این اقدام در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. اما این بی‌تصمیمی و بلاتکلیفی در قیمت‌گذاری خودرو، اگر چه در ظاهر تنها «میل مسوولان صنعتی به رشد قیمت‌ها و مخالفت رئیس جمهور با آن» را نشان می‌دهد با این حال همین تناقض گویی‌ها و عملکرد ضد و نقیض دولت زیان‌هزار و ۷۱۰میلیارد تومانی را برای سه خودروساز بزرگ کشور رقم زده است.
بر این اساس بررسی «دنیای‌اقتصاد» با توجه به اطلاعات ارائه شده از سوی سامانه کدال بیانگر آن است که سه خودروساز مجموعا از دستور افزایش قیمت و لغو آن توسط سید ابراهیم رئیسی مجموعا ۲۳درصد زیان دیده‌اند.
اما این برآورد زیان چگونه محاسبه شده است؟ خودروسازان ۱۸ آبان با توجه به مصوبه ستاد تنظیم بازار نسبت به رشد قیمت‌ها اقدام کردند این در شرایطی است که در سایت کدال تاکید شده که این مصوبه، محصولاتی را نیز که خودروسازان از ابتدای آبان ماه نسبت به عرضه آنها تعهد داشتند شامل می‌شود. بنابراین با در نظر گرفتن فروش خودروسازها در یک‌ماهه آبان با قیمت آذر (که رشد قیمت ۱۸درصدی را تجربه کردند) ضرر یک‌هزار و ۷۱۰میلیارد تومانی را متحمل نمی‌شدند.
به این معنا که اگر دولت بر مواضع خود مبنی بر رشد آبان ماهی قیمت‌ها می‌ماند یا به تعبیری رئیس جمهور دستور لغو مصوبه ستاد تنظیم بازار را نمی‌داد، خودروسازان نه تنها زیان یک‌هزار و ۷۱۰میلیارد تومانی نمی‌کردند بلکه به واسطه نزدیک شدن قیمت‌ها به هزینه تولید، زیان کمتری را به ازای تولید هر محصول متحمل می‌شدند. به عنوان نمونه گروه پژو در ایران خودرو را مورد بررسی قرار دادیم. این شرکت ۳هزار و ۳۹۰میلیارد تومان به واسطه محصولات پژو در آبان فروش داشته است این در شرایطی است که با در نظر گرفتن رشد قیمت‌ها این مبلغ می‌توانست به ۳هزار و ۸۷۰میلیارد تومان افزایش پیدا کند. این به این معناست که ایران خودرو بر سر محصولات گروه پژو ۴۹۰میلیارد تومان ضرر کرده یا به تعبیری ۵/ ۱۲درصد زیان را در فروش این گروه به ثبت رسانده است. باقی محصولات نیز به این صورت محاسبه و در نتیجه زیان هزار و ۷۱۰میلیارد تومانی به حساب خودروسازان نوشته شده است. به این ترتیب این شرکت در مقطع عنوان شده یعنی قبل از رشد قیمت‌ها هر چه بیشتر فروخته، بیشتر ضرر کرده است.
در رتبه دوم این بررسی نیز شرکت سایپا قرار دارد و رتبه سوم ضرر دهی نیز متعلق به پارس خودرو است. به این ترتیب خودروسازان به دلیل زیان‌دهی تولید هر چه تیراژ فروش را افزایش داده‌اند در کنار آن ضرر بیشتری کرده‌اند. آنچه مشخص است در دنیا رشد تیراژ و در کنار آن، کاهش هزینه‌های تولید به عنوان مسیر سوددهی خودروسازان شناخته می‌شود این در شرایطی است که در کشورمان، به دلیل قیمت‌گذاری دستوری خودروسازان هر چه بیشتر تولید و عرضه می‌کنند، با زیان بیشتری نیز روبه‌رو هستند.
هر چند «دنیای‌اقتصاد» قیمت‌گذاری دستوری را آفتی برای خودروسازی کشور می‌داند که جز زیان‌دهی و کمبود عرضه نتیجه دیگری در برندارد با این حال اصرار بر تعیین قیمت‌ها از سوی برخی از مراجع نیز باید با ضوابطی خاص صورت گیرد. به عنوان نمونه شورای رقابت سال گذشته قیمت‌گذاری فصلی را مبنای تعیین قیمت‌ها اعلام کرد حال آنکه در فصل زمستان با بهانه تنظیم بازار خودرو، بر مصوبه خود چشم‌پوشی کرد. ستاد تنظیم بازار نیز که حالا مرجع قیمت‌گذاری خودرو شده، در ظاهر باید مطیع امر و نهی‌های مقامات بالای دولتی باشد. این در حالی است که هر بلاتکلیفی و بی‌تصمیمی زیان فراوانی را به حساب خودروساز خواهد نوشت. نمونه آن نیز قیمت‌گذاری ۱۷ آبان خودرو از سوی این ستاد بود که بعد از دو روز از اعمال آن توسط خودروسازان وزارت صمت اعلام کرد که به دستور رئیس جمهور و به دلیل اینکه ستاد تنظیم بازار برای افزایش خودرو مصوبه‌ای نداشته، این وزارتخانه به خودروسازان دستور داده که هرگونه افزایش قیمت خودرو ملغی شود.
زیان تحمیلی به خودروساز
همان‌طور که عنوان شد توقف دستور افزایش قیمت خودرو توسط ابراهیم رئیسی به نوعی سبب زیان خودروسازان شد. سه خودروساز بزرگ کشور در حالی که تمام برنامه‌ریزی‌های خود را انجام داده بودند تا از آبان ماه قیمت محصولات تولیدی خود را افزایش دهند اما به ناگاه خبر مخالفت رئیس جمهور سبب شد تا خودروسازان مجبور شوند در هشتمین ماه از سال‌جاری محصولات تولیدی خود را بدون اعمال افزایش قیمت برای مشتریان فاکتور کنند.
این اتفاق با زیان حدود‌هزار و ۷۰۰میلیارد تومانی سه خودروساز بزرگ کشور همراه شد. در میان خودروسازان، ایران خودرو بیش از دو خودروساز دیگر یعنی سایپا و پارس خودرو از این مساله زیان کرد. آبی‌های جاده مخصوص بیش از‌هزار و ۱۰۰میلیارد تومان خسارت دیدند. بعد از ایران خودرو، سایپا از دستور توقف افزایش قیمت حدود ۴۶۵میلیارد تومان از درآمد خود را از دست داد. پارس خودرویی‌ها نیز بیش از ۱۴۲میلیارد تومان کمتر پول از مشتریان خود گرفتند.
حال سراغ جزئیات وضعیت فروش محصولات ایران خودرو می‌رویم تا زیان‌دهی این خودروساز را روی هر محصول به صورت جداگانه حساب کنیم.
آبی‌های جاده مخصوص در آبان از ناحیه فروش بیش از ۲۴هزار و ۳۰۰ دستگاه از محصولات حاضر در گروه پژو حدود ۳هزار و ۳۹۰میلیارد تومان درآمد کسب کردند. چنانچه این خودروساز اجازه داشت لیست جدید قیمت‌های آذر خود را در آبان ماه اعمال کند میزان درآمد آنها از فروش این تعداد خودرو در گروه پژو حدود ۴۹۰میلیارد تومان افزایش پیدا می‌کرد. به عبارت دیگر این خودروساز حدود ۵/ ۱۲درصد از درآمد خود را از دست داد. گروه سمند نیز زیانی حدود ۹۲میلیارد و ۵۰۰میلیون تومانی تجربه کرد. آبی‌های جاده مخصوص نزدیک به ۵هزار و ۲۰۰ دستگاه انواع سمند را به بازار عرضه کردند. افت درآمد حدود ۹۲میلیارد تومانی به آن معناست که فروش گروه سمند با قیمت‌های پیشین بیش از ۱۱درصد از درآمدی را که از ناحیه فروش می‌توانست به جیب ایران خودرو برود کم کرده است.
فروش دنا با قیمت‌های قدیم به جای قیمت‌های جدید درآبان ماه امسال سبب شد تا غول آبی جاده مخصوص حدود ۲۸۳میلیارد تومان کمتر درآمد کسب کنند. ایران خودرویی‌ها در هشتمین ماه از سال‌جاری در مجموع نزدیک به ۴هزار و ۷۰۰ دستگاه انواع دنا را برای مشتریان خود فاکتور کردند. کاهش ۲۸۳میلیارد تومانی درآمد فروش از ناحیه دنا به آن معناست که ایران خودرویی‌ها حدود ۲۱درصد از درآمد خود را از ناحیه فروش این محصول از دست دادند.
سراغ رانا می‌رویم. ایران خودرو در سال‌جاری برنامه ویژه‌ای برای تولید و عرضه رانا ارائه کرد. این خودروساز در یک‌ماهه آبان ۱۴۰۰ در مجموع بیش از ۷هزار دستگاه رانا برای مشتریان خود فاکتور کرد. آبی‌های جاده مخصوص از فروش این خودرو درآمدی بیش از‌هزار و ۱۲۰میلیارد تومان در صورت‌های مالی خود ثبت کردند. اما چنانچه آنها می‌توانستند این تعداد رانا را با قیمت‌های جدید به فروش برسانند درآمدشان از این ناحیه عددی حول و حوش‌هزار و ۳۶۳میلیارد تومان می‌شد. بنابراین غول آبی جاده مخصوص در فروش رانا حدود ۲۳۶میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان را از دست داد یا به عبارت دیگر بیش از ۱۷درصد از درآمد خود را از این ناحیه از دست داد.
دیگر خودروساز کشور یعنی خودروسازی سایپا نیز از ناحیه فروش آبان ماه با قیمت‌های قدیم بیش از ۴۶۵میلیارد تومان زیان را به خود دید. نارنجی‌های جاده مخصوص طی دومین ماه از فصل پاییز امسال بیش از ۳هزار و ۱۰۰ دستگاه پراید ۱۵۱ (پراید وانت) را برای مشتریان خود فاکتور کردند. این در شرایطی است که درآمد این شرکت از محل فروش این تعداد وانت پراید با قیمت قبل حدود ۲۶۰میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان بود. اما اگر غول نارنجی جاده مخصوص اجازه داشت این تعداد محصول خود را با قیمت‌های جدید عرضه کند درآمدش از ناحیه فروش پراید ۱۵۱ به‌بیش از ۴۱۰میلیارد تومان می‌رسید. به دیگر سخن این خودروساز حدود ۳۷درصد درآمد خود را از این محل از دست داد.
در حال حاضر پرتیراژترین محصول سایپا خانواده تیباست. طی آبان سال‌جاری این خودروساز بیش از ۱۰هزار و ۵۰۰ دستگاه انواع تیبا را برای مشتریان خود فاکتور کرده است. فروش محصولات این خانواده بدون اعمال قیمت‌های جدید درآمدی حدود ۹۰۴میلیارد تومانی را برای این خودروساز به همراه داشت. اما اعمال قیمت‌های جدید برای فروش این تعداد تیبا می‌توانست درآمد سایپا را حدود ۲۱۱میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان افزایش دهد. بنابراین خودروساز ساکن کیلومتر ۱۵ جاده مخصوص حدود ۱۹درصد از درآمد خود را از این ناحیه از دست داد.
شاهین محصول نوبرانه سایپا نیز که در آبان بیش از‌هزار و ۵۰۰ دستگاه برای مشتریان فاکتور کرد باعث شد تا درآمدی نزدیک به ۳۶۷میلیارد تومانی برای این خودروساز به ارمغان بیاورد. اما این امکان برای سایپایی‌ها وجود داشت که با اعمال قیمت‌های جدید درآمد خود را از این ناحیه تا حدود ۴۶۸میلیارد تومان افزایش دهند.
غول نارنجی جاده مخصوص به دلیل توقف افزایش قیمت‌ها در دومین ماه از فصل پاییز از محل فروش شاهین بیش از ۲۱درصد از درآمد خود را از دست داد. سومین خودروساز بزرگ کشور نیز هر چند به نسبت دو خودروساز دیگر زیان کمتری را از ناحیه فروش محصولات خود به قیمت‌های قدیم در صورت‌های مالی خود درج کرد با این حال اما از این زیان مصون نبود.
پارس خودرویی‌ها طی آبان امسال بیش از‌هزار و ۳۰۰ دستگاه از خانواده Q200 (انواع کوئیک به جز کوئیک معمولی) را برای متقاضیان این خودرو فاکتور کردند. در صورت‌های مالی این خودروساز در آبان ماه مشخص شده که فروش این تعداد از محصولات خانواده Q200 نزدیک به ۱۸۰میلیارد تومان نقدینگی به حساب پارس‌خودرویی‌ها واریز کرد. اما اگر سومین خودروساز بزرگ کشور این تعداد از محصولات گروه Q200 را با قیمت‌های جدید عرضه می‌کرد درآمدش حدود ۳۳میلیارد تومان افزایش می‌یافت.
بنابراین فروش محصولات گروه Q200 با قیمت‌های قدیم زیانی حدود ۱۸درصدی به این خودروساز تحمیل کرده است.
پارس خودرو از فروش بیش از ۴هزار و ۷۵۰ دستگاه کوئیک معمولی با قیمت‌های قدیم نیز زیانی حدود ۱۰۵میلیارد تومانی را به خود دیده است. این زیان به آن معناست که پارس خودرو حدود ۱۸درصد از درآمد خود را از ناحیه فروش این خودرو از دست داده است.
سومین خودروساز بزرگ کشور از فروش حدود ۲۵۰ دستگاه از محصولات گروه S200 بدون اعمال قیمت‌های جدید نیز زیانی حدود ۴میلیارد و ۶۰۰میلیون تومان در کارنامه خود ثبت کرده است. این میزان زیان بیش از ۱۵درصد از درآمدهای پارس خودرو از محل فروش گروه S200 را کاهش داده است.
- 13
- 4
