سهم‌خواهی ۸۵ درصدی دولت از قیمت خودرو در بورس کالا!/ چرا عرضه خودرو در بورس مسئله‌دار شده است؟

عرضه خودرو در بورس کالا مشکلات و چالش‎های بسیاری هم برای مشتریان خودرو‌ها و هم برای سهام‏داران بازار سرمایه ایجاد کرده است.

عرضه خودرو در بورس کالا اگرچه موجب گران‏تر شدن قیمت خودرو شد، اما موجب رشد سهام خودرویی در بورس نیز شد. از آنجا که سهام خودرویی از جمله سهام اصلی و ارزشمند بورس است، برروی شاخص کل و بورس بسیار تاثیرگذار است.

از سویی دیگر خروج عرضه خودرو در بورس کالا نه تنها موجب ریزش بورس شد بلکه باعث گران‏تر شدن قیمت خودرو نیز شد. اختلافات شورای رقابت و دولت برسر عرضه خودرو در بورس کالا به درخواست غیرقانونی دولت باز می‌گردد. ظاهرا دولت رئیسی چشم طمع به مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف شده در بورس کالا دارد و خواهان دریافت ۸۵ درصد از این مابه‌التفاوت است. ۲۵ بهمن مجددا خودرو در بورس کالا عرضه شد و ظاهرا بر سر ۸۵ درصد سهم‏ خواهی دولت توافق شد.

اختلاف بر سر سهم‏ خواهی دولت از قیمت خودرو

در این زمینه محمدرضا عبداللهی، کارشناس بورس کالا به اقتصاد ۲۴  گفت: دلیل تصمیمات مختلف برای عرضه و عدم ارائه خودرو در بورس کالا اختلافات خودروسازان با دولت بر سر قیمت نهایی خودرو در بورس کالا است .

وی افزود: زمانی که خودرو به قیمت پایه در بورس کالا عرضه می‎شود، به دلیل رقابت کاربران بر سر خرید آن و بالاتر بودن عرضه از تقاضا، قیمت کشف شده و نهایی خودرو بالاتر از قیمت پایه است. مثلا اگر ۲ هزار خودرو در بورس کالا عرضه شود و ۴ هزار نفر متقاضی وجود داشته باشد، متقاضیان قیمت‏ های بالاتری سفارش می‏ گذارند تا خودرو به آن‏ها برسد. میزان مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف شده خودرو قرار بود به خودروساز برسد.

۸۵ درصد مابه‎التفاوت سهم دولت از قیمت خودرو

عبداللهی گفت: دولت می‏ گوید ۸۵ درصد از مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف شده در بورس کالا باید به دولت برسد، نه به خودروساز. در صورتی که قانونا این مابه‌التفاوت حق خودروساز است. خودروسازی‏‌ها دولتی نیستند و سهام‏دار خصوصی دارند؛ بنابراین قانونا باید تمام مابه‌التفاوت به خودروساز برسد. دلیل خروج عرضه خودرو در بورس کالا به دلیل اختلاف خودروسازی‌ها با دولت بود و اینکه شورای رقابت نیز بر این باور بود که باید مابه‌التفاوت به خودروساز برسد نه به دولت؛ اما دولت از خواسته خود کوتاه نیامد.

وی افزود: اقدام و درخواست دولت، خلاف قانون است. خودروسازی‌ها سهام‏دار خصوصی دارند و مابه‌التفاوت باید به سهام‎داران برسد نه به دولت. از سویی دیگر ۸۵ درصد از مابه‌التفاوت بسیار سنگین است.

عرضه خودرو در بورس کالا قیمت خودرو را متعادل‏‌تر کرد اما ...

این کارشناس بورس کالا معتقد است که عرضه خودرو در بورس کالا موجب شده قیمت خودرو متعادل‏‌تر شود. تارا در بازار آزاد ۷۵۰ میلیون تومان بوده و در بورس کالا به قیمت ۵۰۰ میلیون تومان عرضه می‏‌شود. بعد از مدتی دیگر در بورس کالا عرضه نشد و قیمت آن در بازار آزاد به ۸۱۰ میلیون تومان رسید.

عبداللهی در ادامه گفتگو با اقتصاد ۲۴ تاکید کرد: اگر عرضه خودرو در بورس کالا به طور منظم و برطبق برنامه مدونی ادامه یابد، مثلا هفته ‎ای ۲ هزار تارا در بورس کالا عرضه شود، قیمت متعادل‏‌تر شده و افزایش نمی‎یابد.

توافق کمیسیون تلفیق با دولت بر سر قیمت گذاری خودرو

وی گفت: در حال حاضر کمیسیون تلفیق به این توافق رسیده که ۸۵ درصد از مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف شده خودرو در بورس کالا باید به دولت برسد. البته درست آن است که سهام‏دار در مجمع عمومی تصمیم بگیرد مابه‌التفاوت قیمت پایه و قیمت نهایی خودرو در بورس کالا به چه کسی برسد نه دولت، چراکه کالا در بورس کالا عرضه می‏‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: شورای رقابت معتقد است کالا انحصاری است و نباید مابه‌التفاوت قیمتی به دولت پرداخت شود. از سویی دیگر عرضه خودرو در سایت خودروسازی‌ها نیز راهکار درستی نیست. در سایت ۱۰۰ هزار خودرو عرضه شد و ۱۱ میلیون نفر برای آن ثبت نام کردند. وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز اعلام کرده است که این راهکار درستی برای فروش خودرو نیست و بهتر است هم قیمت متعادل‏‌تر شود و هم راهی پیدا شود که خریدار بتواند از خودروساز خودروی مورد نیاز را خریداری کند، نه از بازار آزاد با تفاوت قیمت فاحش.

عبداللهی افزود: عرضه خودرو در بورس کالا نیز باید مانند عرضه سیمان باشد. دو سال قبل که قرار شد سیمان در بورس کالا عرضه شود، وزارت صمت اعلام کرد تمام سیمان‌ها باید در بورس کالا خرید و فروش شود. اکنون دیگر قیمت آن تنظیم شده، دلالان حذف شده و بازار سیمان به سامان رسیده است. بورس کالا نیز باید به همین ترتیب عرضه شود.

به گفته وی، بورس کالا با شرکت‌هایی همکاری طولانی مدت دارد که در عرضه محصولاتشان، تداوم فروش به طور منظم داشته باشند. مثلا اگر محصولات پتروشیمی به شرکتی عرضه می‌شود، باید هر هفته به کارخانه یا شرکت مربوطه عرضه شود؛ بنابراین کالایی که هفتگی مشتری دارد، باید موجودی آن نیز تامین شود. اگر کارخانجات خودروسازی قصد دارند محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند، باید به طور منظم آن را به مشتریان خود از این طریق ارائه کنند. در واقع طرح باید بازنویسی و به روزرسانی شود.

این کارشناس بورس کالا گفت: بسیاری از کارخانجات خودروسازی مانند بهمن موتور، خارج از بورس کالا نیز خودرو‌های خود را عرضه می‌کنند. مثلا ۲۸ آبان ماه خودرو در سایت برای فروش به صورت قرعه کشی عرضه شد. همزمان در بورس کالا نیز ارائه شد. این در حالی است که قیمت خودرو در سایت با قیمت آن در بورس کالا ۵۰۰ الی ۶۰۰ میلیون تومان اختلاف داشت. بهمن موتور در بورس کالا آگهی زد تا برخی از خودرو‌ها را در آن بفروشد. قیمت‌های کارخانه‌ای تا بورس کالا تفاوت فاحشی داشت. این روند درست نیست، یا باید خودرویی در بورس کالا عرضه شود یا کارخانه.

عبداللهی با اشاره به اینکه عرضه و تقاضا، قیمت کالا در بورس کالا را تعیین می‌کند و دلیل گرانتر بودن آن، میزان عرضه و تقاضاست، بیان کرد: زمانی که خودرویی در بورس کالا پذیرش می‌شود، قیمت پایه برای آن تعیین می‌شود. مشتریان نیز پیش پرداخت آن را پرداخت می‌کنند تا بتوانند در رقابت شرکت کنند. سه روز بعد موظفند هزینه را به طور کامل پرداخت کنند. این روش بورس کالا مانند حراج باز است.

معضلات خروج عرضه خودرو از بورس کالا

 خروج عرضه خودرو از بورس کالا مشکلات بسیاری را برای مردم ایجاد کرده است. خرید خودرو از سایت خودروسازی موجب می‏‌شود خریداران، خودرو را با قیمت مناسب خریداری کنند. در عین حال برخی کارشناسان خودرو نیز  معتقدند قرعه کشی در سایت مشکلات خاص خود را دارد. سند خودرو یک سال در رهن کارخانه باقی می‌ماند و امکان جابجا کردن خودرو وجود ندارد. بسیاری با وکالت زدن به نام دیگران، خودروی خود را معامله می‌کنند. مشکل عرضه خودرو در بورس کالا آن است که به حدی تعداد عرضه کم است که در مقابل مصرف بازار اصلا قابل توجه و تاثیرگذار نیست.

صبا رضایی