وقتی «محمدجواد» سرش را در لپ‌تاپ کوچک خود فرو برده و با سرعت تایپ می‌کند، «آرمین» ارایه طرح را تمرین می‌کند و با گفتن یک «چطور بود» خود را برای ارایه رسمی در حضور داوران آماده می‌کند؛ این دو نوجوان ۱۳ساله از مدرسه علامه حلی تهران در غیاب همکار سوم‌شان طرحی را برای کمک به سالمندان در استفاده از وسایل حملونقل عمومی و با نیت کاهش ترافیک به سومین رویداد کارآفرینی ایران آورده‌اند. موضوع این «استارت‌آپ ویکند» که حالا قرار است با اصطلاح «رویداد کارآفرینی» بومی شود، کاهش آسیب‌های اجتماعی است و ۲۵۰دانش‌آموز و دانشجو در قالب ۶۵ تیم به مرحله نهایی یعنی عصر آدینه ۲۷ اسفند در سالن غذاخوری دانشگاه شریف رسیده‌اند، رویدادی که ۵ اسفند طرح‌های برگزیده آن برای حمایت‌های بیشتر معرفی خواهند شد.
می‌خواهیم افسردگی ناشی از ترافیک را کم کنیم
«ما قرار بود یک مشکل را انتخاب کنیم و به این نتیجه رسیدیم که ترافیک معضل بزرگی است؛ چون باعث می‌شود سوخت فسیلی هدر برود، الان هم حدود ۴۵درصد مردم کشور به دلیل ترافیک دچار افسردگی شده‌اند.» این جملات را «آرمین رستمیان» می‌گوید و همگروهی‌اش «محمدجواد جنتی‌عطایی» دنباله حرفهای او را این‌طور می‌گیرد: «طرز کار این اپلیکیشن به این صورت است که برنامه، موقعیت شما را تشخیص می‌دهد و بعد هم مسیرهای مختلف رسیدن به ایستگاه‌های وسایل حملونقل عمومی را نشان می‌دهد. چون افراد سالمند خیلی حال‌وحوصله انتظار تاکسی را ندارند و الان سرعت رسیدن وسایل نقلیه عمومی به ایستگاه در ایران بیشتر شده است برای همین مخاطب اصلی ما افراد سالمندند.» آن‌طور که این دو دانش‌آموز ۱۳ساله مدرسه علامه حلی می‌گویند برنامه آنها بهترین مسیر از لحاظ زمانی و همچنین هزینه را برای افراد مشخص می‌کند تا بتوانند براساس این اطلاعات مسیر خود را برای رسیدن به مقصد با استفاده از وسایل حملونقل عمومی مشخص کنند. آنها فراموش نمی‌کنند که نام همکار سوم خود یعنی سینا را هم به زبان بیاورند که در این جلسه حضور ندارد؛ اما آیا سالمندان در ایران از برنامه‌های موبایل‌محور استفاده هم می‌کنند و برنامه مد نظر این دانش‌آموزان می‌تواند کمكی به سالمندان داشته باشد؟ محمدجواد در پاسخ به این پرسش می‌گوید که البته این برنامه برای کمک به همه افراد است: «بالاخره افراد سالمند، معمولا تنها بیرون نمی‌آیند و یک همراه دارند.» آرمین هم بحث را پیش می‌گیرد که گویا قبلا درباره این موضوع با هم فکر کرده‌اند: «الان ما فکر می‌کنیم افراد سالمند، افتاده و سالخورده‌اند؛ در حالی که الان سالمندان سرپاترند. غیر از این بیشتر از ۶۵درصد مردم ایران بدون ماشین هستند که خب این باعث می‌شود این افراد از آژانس استفاده کنند ولی اگر همین افراد از وسایل حملونقل عمومی استفاده کنند، بهتر است. ایده ما به ترافیک و آلودگی هوا کمک می‌کند.» این دو دانش‌آموز کلاس هشتم، با شور و حرارت اعداد و ارقام دیگری را هم پشت سر هم بیان می‌کنند، می‌گویند که به خوبی معضل ترافیک را می‌شناسند و امیدوارند که طرح‌شان کمکی به جامعه داشته باشد.
هشدار به رانندگان با مقایسه تعداد شهدای جنگ و کشته‌شدگان تصادف
مقایسه تعداد شهدای جنگ تحمیلی با کشته‌شدگان حوادث رانندگی زمینه‌ساز طرح ایده‌ای از سوی دانش‌آموزان مدرسه انرژی اتمی منطقه ٦ تهران شد تا براساس آن به کاهش این تصادفات کمک کنند. «سینا الهی‌منش» یکی از این دانش‌آموزان است که اعضای دیگر گروه را معرفی می‌کند و پس از آن به توضیح درباره برنامه می‌پردازد: «من به همراه محمد ابول‌نژادیان، آراد فیروزکوهی و علی اخگری و با سرپرستی آقای آقایاری با این ایده در این جشنواره شرکت کردیم.» او در ادامه با ادبیاتی مشابه با بازاریابان حرفهای، طرح این تیم را معرفی می‌کند: «ایده از این‌جا شکل گرفت که براساس آمارها در هشت سال جنگ تحمیلی، ۱۸۸هزار نفر شهید شدند ولی براساس گفته‌های رئیس پلیس کشور تنها در دهه اخیر ۲۱۰هزار نفر بر اثر تصادفات رانندگی جان باختند که این تعداد بیشتر از شهدای جنگ است و این آمار وحشتناکی برای کشور ما است. کشور ما در بین ۱۹۰کشور، رتبه ۱۸۹ را در تصادفات رانندگی دارد و همچنین این‌که هزینه زیادی بر این اساس به کشور تحمیل می‌شود. این مشکل اساس ایده ما برای طراحی یک اپلیکیشن بود.» آن‌طور که این دانش‌آموزان می‌گویند، برنامه آنها از لحظه سوار شدن راننده و با هشدار بستن کمربند آغاز به کار می‌کند و در ادامه با مطرح‌کردن پرسش‌هایی از راننده، میزان آمادگی او برای رانندگی را درصد‌بندی می‌کند: «برنامه از راننده درباره میزان خواب در ۲۴ساعت گذشته و میزان خواب معمولی این فرد سوال می‌پرسد؛ چون افراد زمان خواب متفاوتی دارند، برنامه براساس این موارد و چندین فاکتور دیگر که از موقعیت‌یاب (جي‌پي‌اس) دریافت می‌کند، درصدی را به راننده نشان می‌دهد که تا چه اندازه رانندگی او سالم خواهد بود. اگر این درصد پایین باشد، بهتر است توقف کند و به رانندگی ادامه ندهد ضمن این‌که پیشنهادهايی را هم برنامه به او می‌دهد؛ مثل استراحت کنار جاده یا خوردن نسکافه و....» ایده دانش‌آموزان این مدرسه و برنامه طراحی‌شده براساس این ایده، فعلا نمونه مشابه در ایران ندارد و آن‌طور که خودشان می‌گویند این طرح همچنان در حال کامل‌شدن است.
آنها می‌گویند به‌تازگی شنیده‌اند که سالانه شرکت‌های بیمه، میلیاردها تومان خسارت برای تصادفات پرداخت می‌کنند که اصلا رخ نداده است و برنامه آنها می‌تواند به شرکت‌های بیمه هم در این زمینه کمک کند؛ هر چند که علاقه و هدف اصلی خود را خدمت به مردم می‌دانند. بحث به این‌جا که می‌رسد اعضای گروه از «سینا» می‌خواهند که درباره نیت و برنامه خیرخواهانه این طرح هم سخن بگوید که او هم شروع به توضیح‌دادن می‌کند: «یکی از مسائلی هم که مطرح است، این است که با فعالیت این برنامه درصدی از درآمد را به خانواده‌هایی که از تصادفات رانندگی بی‌سرپرست شدند، اختصاص خواهیم داد؛ چون ۸۰درصد از جانباختگان مَردند و با تصادفات خانواده‌های زیادی بی‌سرپرست شدند که می‌خواهیم با اختصاص‌درصدی از درآمد، به این خانواده‌ها هم کمک کنیم.»
ایده‌ای برای پیشگیری از طلاق
رنگ شال‌ها گروه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی را از هم متمایز می‌کند. «رها کبیری» با شال سبزرنگ در کنار دیگر اعضای گروه، نسخه نهایی فایل آماده‌شده را مرور می‌کند. او دانشجوی دانشگاه um مالزی است که با اعضای گروه به کمک یک شرکت دانش‌بنيان آشنا شده و ایده‌ای را برای کاهش یکی از آسیب‌های جدی جامعه کنونی ایران یعنی طلاق در نظر گرفته است. او به نمایندگی از گروه درباره این ایده می‌گوید: «آمار طلاق در ایران زیاد شده است که ما با طراحی یک اپلیکیشن، می‌خواهیم به افراد پیش از ازدواج بگوییم که تا چه اندازه با همدیگر اشتراک نظر دارند؛ تست روانشناسی بر اساس این‌که افراد تا چه اندازه از لحاظ شخصیتی و خواسته‌ای که از همسر آینده خود دارند، توافق نظر دارند. اگر جواب تست بالای ۵۰درصد و مثلا حدود ۷۰ -۸۰درصد باشد که بسیار عالی است و اگر پایین باشد دیگر به تصمیم‌گیری خودشان برمی‌گردد و می‌توانند به مشاور مراجعه کنند؛ یعنی این برنامه نشان می‌دهد که این ازدواج چند‌درصد ثبات خواهد داشت.»
این برنامه بر چه مبنا و اساسی تفاهم افراد مختلف و دو نفری را که قصد ازدواج دارند، نشان خواهد داد؟ این عضو گروه در این‌باره و مبنای علمی سوالات این برنامه هم می‌گوید: «چندین نوع سوال داریم که یک‌سری شخصیتی و یک‌سری سوالاتی است که مشاوران پیش از ازدواج می‌پرسند و پایه علمی دارند. مشابه این برنامه الان وجود دارد و فقط یک‌سری فایل‌های دانستني‌های پیش از ازدواج وجود دارد که به شما اطلاعات می‌دهد؛ ولی این برنامه کامل‌تر است و حتی درصدی هم از میزان هم‌فکری و هم‌نظری را نشان می‌دهد.» آن‌طور که اعضای این گروه می‌گویند بخش‌های ابتدایی این برنامه طراحی شده است و همزمان تیمی روانشناسی هم در حال تهیه سوالات است.
دبیرعلمی جشنواره: از گروه‌های برگزیده حمایت می‌شود
«امیرحسین اسدی»، دبیرعلمی این رویداد است که می‌گوید: درنهایت ۱۰ گروه با نظر داوران انتخاب و مورد حمایت قرار خواهند گرفت. او درباره جزییات این جشنواره و اهداف این رویداد می‌گوید: «چهارماه پیش در سطح کشوری فراخوان زدیم کسانی که در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی، مثل رفع معضلات ترافیکی، طلاق، اعتیاد و... ایده دارند که آن ایده می‌تواند تبدیل به یک محصول در حوزه کارآفرینی شود، شرکت کند. ۳۵۰ تیم شرکت کردند که این تیم‌ها در دو مرحله غربالگیری و یک مرحله داوری شدند و از بین آنها، ۶۵ تیم به این مرحله رسیدند.» اسدی محدوده جغرافیایی این رویداد را هم سراسر ایران می‌داند هرچند و توضیح می‌دهد که تیم‌های راه‌یافته به این مرحله از حدود ۲۰ استان کشور انتخاب شدند: «جشنواره دو بخش دارد؛ دانش‌آموزی و غیردانش‌آموزی. الان گروه‌هایی از بیش از ۲۰ استان شرکت کردند که این‌جا کار خود را ارایه می‌کنند و درباره آینده طرح خود، امکان درآمدزایی و کارآفرینی آن توضیح می‌دهند و درنهایت ۱۰ گروه انتخاب خواهند شد که در بخش شتاب‌دهنده قرار بگیرند؛ یعنی فضا و امکانی دراختیار آنها قرار گیرد که کار خود را به مرحله عملی برسانند.»
رئیس جشنواره: از ایده‌های ناب برای کنترل آسیب‌های اجتماعی کمک بگیریم
ریاست این جشنواره به عهده «مهدی افتخاری»، دبیر شورای ارتقای آگاهی‌های عمومی، اطلاع‌رسانی و افکارسنجی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضائیه است که پیش از این، حضور او در یک برنامه تلویزیونی و توضیحاتش درباره «استارتاپ ویکند» با حاشیه‌های فراوانی همراه شد. او هدف این رویداد را استفاده از تفکر ناب دانش‌آموزان و دانشجویان ایرانی برای کمک به کنترل و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی می‌داند و به «شهروند» می‌گوید: «معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه‌قضائیه، برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، اقدامی را سه‌سال است که انجام می‌دهد و آن استفاده از ظرفیت ایده‌پردازی دانش‌آموزان، دانشجویان و قشر تحصیلکرده کشور است که با این فرآیند هم پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی انجام می‌شود و هم کار اقتصادی رونق می‌گیرد.» افتخاری مشارکت این تعداد از دانش‌آموز و دانشجو در این رویداد را یک رکورد می‌داند: «گروه‌های شرکت‌کننده، ایده‌هایی درحوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و همچنین بازار اقتصادی دارند که از لحاظ تعداد تیم شرکت‌کننده یک رکورد است.
رکورد قبلی ۶۳ تیم بود که با توجه به اعتماد مردم به دستگاه قضائی و همچنین ایده‌های نابی که در سطح کشور ما از سوی جوانان و نوجوانان مطرح می‌شود و همچنین دقت موشکافانه هیأت داوری، این ۶۵ تیم به مرحله کنونی رسیدند. در این رویداد، معاون فناوری ریاست‌جمهوری، شهرداری، آموزش‌و‌پرورش، نیروی انتظامی، دانشگاه صنعتی شریف با ما همکاری کردند. معاونت ما با این همکاری‌ها توانست این رویداد مهم را رقم بزند که امیدوارم با کمک دستگاه قضا و دولت، بتوانیم از این تیم‌ها حمایت کنیم که هم آسیب‌های اجتماعی کاهش یابد و هم اقتصاد رونق بگیرد.» او معتقد است که عملی‌شدن برخی از این ایده‌ها قطعا به کاهش آسیب‌های اجتماعی در ایران کمک خواهد کرد و می‌گوید که حتی در بازی‌های طراحی‌شده، آموزش‌هایی به افراد داده خواهد شد: «در حوزه بازی‌های رایانه‌ای تلاش براین بود که برنامه درکنار سرگرمی، سبک زندگی سالم و رعایت قوانین اجتماعی هم را درخود داشته باشد. علاوه براین، برنامه‌های دیگری است که درآنها فرآینده پیشگیری از وقوع جرم برنامه‌ریزی شده است. درحوزه راهنمایی و رانندگی هم طرح‌هایی نوشته شده است که اگر تبدیل به محصول شود، می‌تواند به کاهش تصادفات کمک کند؛ این طرح را گروهی دانش‌آموزی با معدل سنی ۱۶سال طراحی کردند.»
این رویداد درحالی به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود که اعضای ۶۵ گروه با ایده‌های متفاوتی بر یک مورد اشتراک‌نظر داشتند و آن هم کمک‌گرفتن از برنامه‌های موبایل‌محور برای کاهش و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در ایران است؛ موضوعی که در کشورهای توسعه‌یافته از سال‌ها پیش آغاز شده و بسیاری از محصولات تولیدشده در این کشورها، اکنون در بین ایرانیان تبدیل به برنامه‌های پرطرفداری هم شده است.
محمد باقرزاده
- 16
- 4
