دالان بی سروته فیلترینگ در ایران به کجا می رسد؟

نزدیک به دوماه است که شبکه اجتماعی تلگرام در ایران فیلتر شده است و در همین مدت کوتاه آمار و ارقام به طور قاطعانه از شکست فیلترینگ تلگرام در ایران خبر می‌دهند. اما نکته اینجاست که همچنان كمك‌هاي مالي و اعتباري به سازندگان این پیام رسان ها داده می‌شود؛ پیام‌رسان هایی که استفاده ای در ایران ندارند. چندی پیش محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات نیز با مقایسه آمار کاربران تلگرام قبل و بعد از اعمال فیلترینگ این شکست را اعلام کرد.

اما نکته اینجاست که بيان شده است كمك‌هاي مالي قابل توجهي به سازندگان پیام‌رسان های داخلی مي شود آن‌هم در حالي كه پیام‌رسان‌ها هیچ محبوبیتی میان مردم ندارند و آوازه بی اعتمادی آن‌ها دهان به دهان میان مردم چرخیده است. چندی پیش تعدادی از کاربران اعلام کردند که در شبکه اجتماعی سروش حتی ثبت نام هم نکرده اند اما یک حساب کاربری برای آن‌ها در این شبکه اجتماعی وجود دارد. در این میان مردم ترجیح دادند با هر مشقتی انواع و اقسام فیلترشکن‌ها را بر روی گوشی‌های خود نصب کنند اما سراغ پیان رسان‌های داخلی نروند که اطمینانی به امنیت اطلاعات و گفت وگوهای خصوصی‌شان در آن ندارند.

پیام رسان های ایرانی از سال‌ها قبل در ایران ساخته می شدند اما هیچ گاه مجالی برای بروز پیدا نمی‌کردند. اما بعداز فیلتر تلگرام جولان دادند و قرار شد به هر کدام از آن‌ها وام های قرض الحسنه پنج میلیاردی داده شود. حال باید پرسید تكلیف این پول ها چه شد و کجا رفت؟ دیروز تعدادی از پیام‌رسان‌های داخلی با انتشار بیانیه‌ای تاکید کردند که وجه المصالحه قرار دادن موضوع پیام‌رسان‌های داخلی در مناقشات سیاسی باعث صدمه به مسیر رشد این صنعت دانش‌بنیان می‌شود و باید از آن پرهیز شود؛ همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تکالیف قانونی خود در قبال این پیام‌رسان‌ها عمل کرده است.

این در حالی است که در روزهای گذشته جنجال‌هایی بر سر نسخه های غیررسمی تلگرام مانند تلگرام طلایی و طلاتلگرام که نسخه های ایرانی تلگرام در ایران بودند، ایجاد شد. درگیری‌ها وقتی بیشتر شد که اعلام کردند سرورهای این پیام رسان‌ها در وزارت ارتباطات قرار دارد و به این ترتیب با امکاناتی که وزارت ارتباطات فراهم کرده دسترسی به تلگرام فراهم شده است.

بازدید خبرنگاران برای بررسی وزارت ارتباطات

در همین روزها بود که وزارت ارتباطات تعدادی از خبرنگاران را برای بازدید از ساختمان وزارت ارتباطات فرستاد تا ثابت کند که سرورهای تلگرام در این ساختمان وجود ندارد. در این بازدید خبرنگارها از طبقات مختلف وزارت ارتباطات دیدن کردند و جزيیات آن در خبرها منتشر شد. جزيیات این بازدید در حالی منتشر شد که بارها از سوی مسئولان وزارت ارتباطات، کمک‌هایی در راستای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی انجام گرفته است از جمله اختصاص تسهیلات و در اختیار قرار دادن سرور و رک اعلام شده و امروز هم تعدادی از پیام‌رسان‌های داخلی (بیسفون، ایتا، سروش و گپ) در بیانیه‌ای که درباره حمایت‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صادر کرده و در اختیار ایسنا قرار دادند بر این حمایت ها صحه گذاشتند.

در متن این بیانیه آمده است: « با تصمیم کشور مبنی بر رفع انحصار از پیام‌رسان‌های خارجی و جلوگیری از خروج اطلاعات کاربران فضای مجازی از کشور، پیام‌رسان‌های داخلی در جهت تقویت زیرساخت‌ها و ارائه خدمات هرچه بهتر به کاربران تلاش مضاعفی را در دستور کار خود قرار دادند. در این مسیر وزارت ارتباطات با انجام تکالیف قانونی خود (مندرج در سند مصوب شورای عالی فضای مجازی) در قبال پیام رسان‌ها، با پیام‌رسان‌های داخلی همراهی مطلوب و صمیمانه‌ای داشته است و با ارائه وام و امکانات تخصصی، در فرآیند شتاب‌گیری این صنعت دانش‌بنیان، کمک ارزشمندی كرده است که بر خود لازم می‌دانیم از وزارت ارتباطات قدرانی و تشکر کنیم».

مجازات برای استفاده‌کنندگان تلگرام

پیام‌رسان هایی مانند سروش، سلام آی گپ و ... همچنان به دنبال به دست آوردن کاربران بیشتر هستند اما چنین امکانی برای‌شان وجود ندارد. این پیام رسان‌ها در سال‌های گذشته سعی کردند با هر ترفندی تعداد کاربران خود را افزایش دهند و محبوبیتی میان مردم پیدا کنند اما چنین اتفاقی نیفتاد. حال دستگاه‌های قضایی کشور به دنبال این هستند که قوانین مجازات های کیفری برای استفاده کنندگان تلگرام وضع کنند تا از مقبولیت تلگرام در ایران بکاهند. اما باز هم همچنان تلگرام در میان مردم از محبوبیت برخوردار است.

این در حالی است که اقبال ایرانی‌ها به پیام‌رسان‌های خارجی آن‌قدر زیاد است که بارها در استفاده از پیام‌رسان‌های مختلف خارجی در جهان رکورددار شده‌اند. این درحالی است که ایرانی‌ها با جمعیت ٤٠‌میلیون نفر کاربر رتبه اول استفاده از این پیام‌رسان را دارند. چندی پیش ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی خبر داد که سقف وام برای تولیدکنندگان پیام‌رسان‌های داخلی را بالا برده‌اند و حالا هر کسی که مایل باشد پیام‌رسان داخلی ایجاد کند، می‌تواند وام پنج‌ میلیارد تومانی آن هم بدون هیچ قید و شرط دشواری دریافت کند. این خبر فیروزآبادی بحث‌های زیادی در فضای مجازی به دنبال داشت.

البته فیروزآبادی‌ در ادامه صحبت‌هایش نیز گفته بود: بدون توسعه پیام‌رسان داخلی ما فقط لوله‌کش خارجی‌ها می‌شویم! همچنین رسول سراییان، معاون وزیر ارتباطات از تخفیف‌های ویژه برای کاربران پیام‌رسان‌های داخلی هم خبر داده است که براساس آن، کاربران پیام‌رسان‌های داخلی تعرفه اینترنت‌شان به نصف محاسبه می‌شود. به این ترتیب که پیام‌رسان‌های داخلی و سایت‌های ایرانی می‌توانند با یک مدل پیشنهادی کاربران‌شان را مشمول این تخفیف تعرفه‌ای کنند.

فیلترشکن ها همچنان خطرناکند

این در حالی است که رسانه های ملی امتیازهای ویژه‌ای برای تبلیغات پیامرسان های ایرانی در اختیار صاحبان آن‌ها قرار می دهند. نمونه اش برنامه مربوط به جام جهانی و مسابقه خندوانه بود که پی در پی از تبلیغات این پیام‌رسان ها استفاده می شد. این در حالی است که همچنان پیام رسان های ایرانی در اقبال عمومی مردم به علت بی اعتمادی مردود شده اند وتنها بخش اندکی از آن استفاده می کنند.

حریم خصوصی کاربران موضوع مهمی است که در این شبکه ها نادیده گرفته شده و تا زمانی که این اعتماد میان مردم بازنگردد، نمی توان انتظار اقبال مردم به این شبکه ها را داشت. از سوی دیگر حفظ حریم خصوصی در ایران همواره دچار تنگناهایی بوده است؛ در حالی که در کشورهای پیشرفته مجازات‌های سخت و سنگینی در انتظار ناقضان حریم خصوصی است.همچنان تعداد کاربران ایرانی در تلگرام بالاست و استفاده از فیلترشکن‌ها هم رو به افزایش است. فیلترشکن هایی که حجم دانلود و نصب آن‌ها برای استفاده تلگرام در ایران در روزهای اول فیلترینگ باعث ایجاد باگ های خطرناک در سیستم های خدمات اینترنتی در کشور شد.

دختربچه‌ها و پسربچه‌های ۱۰ ساله در ایران موبایل دارند و از تلگرام نیز استفاده می‌کنند؛ آن‌ها هم روی موبایل های‌شان مجبور به استفاده از فیلترشکن هستند. فیلترشکن‌هایی که می تواند برای آن‌ها خطرات بسیار زیادی را به همراه داشته باشد. ابزاری که در گوشی‌های تلفن همراه کمتر از چاقوی برنده خطر ندارد و می تواند اثرات بسیار بدی را روی بچه ها بگذارد. در نهایت که فیلترینگ تلگرام در ایران شکست خورده است و مردم نیز به علت مشکلات فراوانی که پیام رسان های داخلی به آن دچار هستند، اقبال خوبی نشان نمی دهند، باید این سوال را پرسید آیا دولت همچنان می خواهد به سازندگان پیام‌رسان‌های داخلی وام‌های پنج میلیاردی بدهد؟ آن‌وقت این هزینه کجا می رود و چه می شود؟