روزنامه ایران چهارشنبه ۲۳ تیر در گفت وگو با وهاب حقیقت مدیر گروه سامانه های بازگشت پذیر پژوهشگاه فضایی ایران، نوشت:عملیات پروازی بالن مخابراتی بام ۵۰ در سایت کاوش پژوهشگاه فضایی ایران انجام شد.
بالن های ارتباطی یا مخابراتی چگونه بالن هایی هستند و چه کاربردهایی دارند؟
از آنجایی که امکان پروازهای پی در پی زیادی دارند، از آنها بعنوان یک سکوی هوایی برای محموله های با کاربری پوشش مخابراتی، سنجشی و ارتباطات رادیویی استفاده می شود و در مجموع باید گفت به علت انتقال اطلاعات با سرعت بالا در مواقع بحران، سوانح طبیعی و غیرطبیعی به این بالن ها نیاز داریم و این سامانه ها میتوانند ما را در جایگزین کردن روش های سنتی یاری دهند و بسیار کارآمد باشند و در بحث امنیت ملی در بخش های امنیت مرزها، نظارت بر اسکله ها و سواحل، امنیت زیرساخت های حساس و نظارت بر مکان های حساس کاربرد دارد. در بخش نظارت حاکمیتی هم از بالن های مخابراتی در بخش های مدیریت ازدحام جمعیت، مبارزه با قاچاق، نظارت بر ترافیک و دیگر رویدادهای مهم استفاده می شود.
این بالن ها دارای چه ورژن هایی هستند؟
سامانه های سکوی هوایی مقید پژوهشگاه فضایی ایران به چند کلاس عملیاتی و طبق وزن( ۱۵، ۵۰ و ۳۰۰) طبقه بندی میشوند و بار را میتوانند بالا ببرند و شناور باشند. بالن مخابراتی بام ۵۰ هم همانطور که از نامش پیداست میتواند بار مفید ۵۰ کیلوگرمی را بعنوان محموله حمل کند، البته در صورتی که ارتفاع منطقه عملیاتی از سطح دریا کاهش یابد بالن مخابراتی قادر است وزن های بیشتری حمل کند که البته در صورت افزایش ارتفاع، وزن کمتری را حمل می کند.
و تا چه ارتفاعی میتواند اوج بگیرد؟
ارتفاع عملکردی این سامانه ها به فشار اتمسفری سایت پرواز بستگی دارد. بدین ترتیب ارتفاع عملیاتی این دسته از سامانه های مقید طبق مشخصات محموله خود بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ متر از سطح دریاهای آزاد است.
این بالن ها تا چه میزان فاصله طی می کنند و عمر مفید آنها چقدر است؟
این بالن ها امکان پخش اینترنت، عکسبرداری و پایش با دوربین، برقراری ارتباط بی سیم و... را دارند. میزان آنتن دهی استفاده برای اینترنت هم بستگی به موقعیت ژئوگرافی منطقه و محموله های مخابراتی TD- LTE( نسل اینترنت ثابت) مورد استفاده، دارد. در این سامانه ها تا شعاع ۱۰ کیلومتری امکان وسعت پوشش دهی وجود دارد و عمر مفید این بالن ها بسته به منطقه عملیات و مداومت های عملکردی و تخصص نیروی بهره بردار متفاوت است.
پژوهشگاه فضایی ایران بعنوان توسعه دهنده و متولی این حوزه از سامانه های پرنده، محصولاتش تا ۱۰۰۰ ساعت قابل بهره برداری است و با توجه به تجربیاتی که از عملیات های پیشین در زمینه این دسته از بالن های مخابراتی و ارتباطی به دست آورده، عمر میانگین پاکت پروازی هر بالن بین ۵ تا ۷ سال و سکوی پروازی و زیستی آن ماشین آلات پیشرفته مهندسی با طول عمر بالای ۲۰ سال است.
آیا تنها پژوهشگاه فضایی کشور این دسته از بالن ها را می سازد؟
بله پژوهشگاه فضایی ایران بعنوان متولی، طراحی، ساخت و توسعه سامانه های سبک تر از هوا( LTA) با کاربرد غیر نظامی و با هدف ایجاد راه حلی برای جایگزینی خدمات ماهواره ای، طرح توسعه سامانه های کشتی هوایی و بالن های مقید را در همکاری با بخش خصوصی و مجموعه های دانش بنیان در دستور کار دارد.
علت رشد و توسعه این دسته از سامانه ها را در چه می دانید؟
هزینه ساخت این سامانه ها بعنوان یک پلتفرم با قابلیت مداومت بالا به نسبت سایر پرنده های با کاربرد مشابه بسیار اقتصادی است و علت اصلی میزان رشد و توسعه این سامانه ها در کشورهای توسعه یافته نیز همین امر است.
آیا کشورهای منطقه هم بالن های مخابراتی می سازند؟
در منطقه، فقط کشور ترکیه در بحث طراحی و ساخت سامانه های بالنی هوایی است. رژیم اشغالگر قدس نیز در مباحث نظامی در این حوزه فعال است ولی سایر کشورها مانند عراق، افغانستان و کویت از محصولات کشور امریکا بهره می برند و در دنیا نیز کشورهای پیشرفته ای همچون امریکا، آلمان، انگلیس، روسیه، چین، ژاپن و استرالیا در حال توسعه سامانه های مختلف با اهداف نظامی و غیر نظامی و همچنین سکوهای هوایی شبه ماهواره هستند.
برای اینکه این صنعت برای کشور ارزش افزوده بیشتری داشته باشد باید چه اقدام هایی انجام داد؟
انجام فرایند دستیابی و تخلیص گاز هلیوم، برای افزایش بهره وری و کاهش هزینه های عملیات این سامانه ها و ترویج بیشتر آنها در داخل کشور، امر مهمی است. به نظر میرسد اگر با آینده نگری و تحقیق و توسعه در این زمینه و طراحی وساخت محصولات تکامل یافته تر، با فاصله کمی نسبت به کشورهای توسعه یافته در این مسیر گام برداریم و علاوه بر بازارهای داخلی نیم نگاهی هم به بازارهای منطقه داشته باشیم، ارزش افزوده زیادی برای کشور به ارمغان خواهد آورد.
پژوهشگاه فضایی برنامه ای برای طراحی و ساخت مدل های جدیدی از بالن های مخابراتی دارد؟
پژوهشگاه، در پروژه ای جدید بالن نسل ۲ را برای ارتقای سامانه های مربوطه و ایجاد سامانه ای در کلاس جهانی در دست اجرا دارد.
بالن نسل دو چه تفاوتی با بالن های مخابراتی و ارتباطی قبلی دارند؟
چرخه طراحی سامانه بالن های مخابراتی با استفاده از تجربیات عملیات های قبلی و استفاده از دانش روز دنیا، به روزرسانی شده است. از سوی دیگر سیستم سامانه، مطابق با نیازهای عملیاتی پژوهشگاه فضایی و با هدف افزایش کیفیت، آسانی بهره برداری، اطمینان بالاتر و قابلیت عرضه به کاربران داخلی و خارجی طراحی شده است. مهمتر اینکه سعی شده نظرات فنی کاربران این سامانه ها و نیازهای آنها نیز در طراحی سامانه بالن های مخابراتی لحاظ شود و اینکه با استفاده از توان تمامی بخش های پژوهشگاه فضایی، زیرساخت ها و گلوگاه های تکنولوژیک ساخت این نسل از بالن های مخابراتی( مانند پارچه با استحکام بالا و مقاوم به عبور گاز هلیوم) در داخل پژوهشگاه طراحی و توسعه داده شده است. در نهایت توان حمل محموله( محموله با جرم بیشتر در قیاس با سامانه قبلی و در ابعاد حجمی مشابه بالن بام ۵۰) و مداومت پروازی آن ارتقاء یافته و با شرایط اقلیمی کشور و منطقه تطابق یافته است. بدین ترتیب عملیات پذیری و شرایط بهره برداری راحت تر داشته و قابلیت رقابت با محصولات روز دنیا را خواهد داشت.
معمولاً به بالن های مخابراتی هم شبه ماهواره( کشتی هوایی) می گویند، چه شباهتی بین کشتی هوایی و این بالن ها وجود دارد؟
سکوهای هوایی استراتوسفری( لایه دوم زمین) با نام( HAPS) high altitude pseudo satellite) نسل پیشرفته ای از بالن های مخابراتی هستند که از آنها با نام« کشتی هوایی» یاد می شود و عملاً از سیستم های کنترلی و سیستم های پیش رانش مشابه هواپیما بهره می برند و همانند بالن های مخابراتی به زمین متصل نیستند. کشتی های هوایی با توجه به ارتفاع عملکردی بالا، سطح پوشش بسیار وسیعی را در اختیار کاربر قرار میدهند و میدان دید آنها با توجه به ارتفاع عملیاتی شعاعی در حدود ۱۵۰ کیلومتر است و این وسعت پوشش و دائمی بودن آن منجر به کاربردهای وسیع برای این سامانه ها خواهد بود.
آیا پژوهشگاه ساخت کشتی های هوایی را نیز در برنامه دارد؟
بله پژوهشگاه طرح توسعه دستیابی به این سامانه ها را در دستور کار دارد و پروژه کشتی هوایی نمونه آزمایشگاهی و کیهان بعنوان محصولات میانی در دستیابی به این فناوری تعریف شده و هم اکنون با اتکا به دانش پژوهشگران این پژوهشگاه در حال اجرا است.
- 21
- 2
