۱۷ می، روز جهانی ارتباطات شاید برای بیشتر مردم ایران که نزدیک به هشت ماه با فیلترشکن‌ها و اختلالات اینترنت سر و کله می‌زنند، شوخی خنده‌داری باشد. اما از نظر وزیر ارتباطات، یا به قول کاربران فضای مجازی "وزیر قطع ارتباطات"، قضیه به کلی متفاوت است. وزیر ارتباطات در اظهار نظًر تازه‌ای تشخیص داده بود که «نیاز کشور برای برقراری ارتباط با خارج از کشور حداکثر ده درصد است و ۹۰ درصد نیاز کشور داخلی است که پلتفرم‌های داخلی اکنون توانایی میزبانی از مردم را دارند.»
گرچه اختلالات اینترنتی تبدیل به بازی با اعصاب مردم شده است اما از نظر عیسی زارع‌پور سرعت اینترنت در ایران افزایش هم پیدا کرده و به عدد ۳۰۰ مگابایت بر ثانیه رسیده است. او همچنین عنوان کرده بود که «بر اساس گزارش مراجع جهانی اسپید تست، در یک سال گذشته سرعت اینترنت همراه حدود ۵۰درصد و اینترنت ثابت حدود ۱۰درصد بهتر شده.» ادعایی که به باور کارشناسان این حوزه بیشتر گنگ و مبهم است چراکه گزارشی که وزیر به آن ارجاع می‌دهد نه "سرعت اینترنت" بلکه "متوسط سرعت تبادل داده‌ها روی شبکه ملی اطلاعات" است.
افزون بر این موارد به نظر می‌آید درک درستی توسط تصمیم‌گیران از اهمیت نقش اینترنت در ساده‌ترین کارهای روزمره مردم وجود ندارد و به قولی اینترنت "توسری خور" آنها شده است. چراکه از اختلالات اینترنت در اعتراضات ۸۸، فیلترینگ تلگرام در دی ماه ۹۶، قطعی یازده روزه در آبان ۹۸ و فیلترینگ و اختلالات عامدانه، گسترده و متداوم از زمان اعتراضات پس از مرگ مهسا امینی حال به قطع اینترنت به بهانه کنکور و امتحانات نهایی رسیده‌ایم.
اختلالات اینترنت، نتیجه آزمون و خطا مسئولان برای ایجاد محدودیت در اینترنت
رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین تک سازمان نصر تهران درخصوص آنچه مردم از اینترنت تجربه می‌کنند با آنچه وزیر ارتباطات ادعا می‌کند، به دیده‌بان ایران گفت: «واقعیت این است که فعالان بخش خصوصی و کسانی که کار صنفی می‌کنند، درمورد اینترنت یک مطالبه روشن دارند و آن دسترسی آزاد به اینترنت است. ما مطالبه‌ای را مطرح می‌کنیم که امکان‌پذیر باشد چراکه طی سال‌های گذشته در دسترسی به اینترنت دچار چالش و مشکل بوده‌ایم. با اینکه زیر ساخت‌ها توسعه پیدا کرده و از نظر فنی پیشرفت کرده‌ایم، اما مشاهده می‌کنیم که دسترسی آزاد به اینترنت مدام محدودتر شده است.»
وی درخصوص کاهش سرعت اینترنت عنوان کرد: «وقتی می‌گوییم سرعت اینترنت کم شده، باید دقت کنیم که آیا سرعت دسترسی کم شده است؟ الان شبکه داخلی دارد فعالیت می‌کند و می‌توانیم در این شبکه فعالیت کنیم. اما آنچه دارد اتفاق می افتد و در صحبت‌های مسئولان هم نمایان است این است که ما نیازی به دسترسی به محتواهایی که در خارج از کشور است را نداریم. به بیانی دیگر یک چیزی را به عنوان اینترنت ملی تعریف کرده‌اند و یک چیزی را به نام اینترنت جهانی. حتی لابه‌لای صحبت‌های وزیر ارتباطات می‌شنویم که "ده درصد نیاز اینترنت کشور به اینترنت بین‌الملل و ۹۰ درصدش به داخل کشور است" در حالی که این اظهارات گنگ و مبهم است و ما را به جایی نمی‌رساند.»
این عضو هیئت مدیره سازمان نصر تهران افزود: «مسیر غلطی که از سوی مسئولان در پیش گرفته شده این است که که یک اینترنت جهانی داریم که باید محدود و در نهایت کنار بگذاریم و چیزی تحت عناوینی مشابه تولید داخلی در نظر بگیریم. این یک روش غلطی است و آنچه امروز با آن مواجه هستیم این است که مدام محدودیت ایجاد می‌کنند و دسترسی را دشوارتر می‌کنند. برای ایجاد این محدودیت‌ها هم مدام آزمون و خطا می‌کنند که نتیجه‌اش اختلالی است که به صورت پیوسته در شبکه اینترنت کشور داریم. ممکن است سرعت کاهش پیدا نکرده باشد ولی چیزی که ما داریم اختلال است، چراکه اگر سرعت کاهش داشته باشد، همیشگی است ولی الان مواقعی سرعت خوب است و مواقعی هم بد، ما به این اختلال می‌گوییم.»
قربانی همچنین درخصوص فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی خاطرنشان کرد:«الان واتس‌اپ و اینستاگرام که مردم دنیا به آن دسترسی دارند و ما هم تا چند ماه پیش دسترسی داشتیم، فیلتر شده اما برای محدود کردن این دسترسی‌ها، مدام اینترنت را دستکاری می‌کنند. نتیجه این دستکاری هم می‌شود اختلالی که به صورت پیوسته در شبکه اینترنت کشور وجود دارد که تجربه استفاده از اینترنت در داخل کشور را چه به عنوان کاربرد عادی و چه به عنوان کاربر حرفه‌ای و شرکتی، سخت کرده است.»
استفاده از فیلترشکن، خطر آلوده شدن شبکه دیتای کشور افزایش می‌دهد
رئیس کمیسیون فین‌تک در پاسخ به اینکه آیا به بهانه تامین امنیت می‌توان حق مردم از دسترسی آزاد به اینترنت را دریغ کرد، گفت: «من هم موافق محدود کردن هرچیزی هستم که امنیت کشور را به خطر بیاندازد ولی ما مطمئن نیستیم که واتس‌اپ و اینستاگرام دارند امنیت کشور را دچار مشکل می‌کنند. درواقع باورم بر این است وقتی محدودیت ایجاد می‌کنیم، همین محدودیت‌ها عامل ناامنی و اغتشاش می‌شوند. باید به دنبال علت مسائل باشیم نه معلول.»
وی خاطرنشان کرد: «دو مسئله جدا وجود دارد که باید اقتصاد دیجیتال را در کشور توسعه دهیم که امر صحیحی است ولی توسعه این کسب و کارها به معنای ایجاد محدودیت برای سرویس‌های بین المللی نیست. اگر بر این مسئله مسلط هستیم که چرا قبل از اینکه این سرویس‌ها گسترش پیدا کند، به سراغ توسعه‌شان نرفتیم؟ چرا کسانی که در سال‌های گذشته می‌خواستند سرویس‌های مشابه را ایجاد کنند به هر شکلی که توانستیم برایشان محدودیت ایجاد کردیم؟ تجربه در دنیا نشان داده است که با محدودیت ایجاد کردن پیشرفت و توسعه رخ نمی‌دهد. قطعا ما هم معتقدیم که امنیت خط قرمز است ولی اگر بخواهیم به همه پدیده‌ها به همین شکل نگاه کنیم، دیگر پیشرفت و توسعه بی‌معناست.»
قربانی ادامه داد: «سوالی که پیش می‌آید این است که الان که شرایط کشور عادی است چرا یک سری از سرویس‌ها باز هم فیلتر هستند؟ اگر شرایط عادی است چرا دسترسی به اینستاگرام محدود است؟ کمااینکه این محدودیت‌ها دیگر فایده‌ای ندارد چون همه مردم از طریق وی پی ان و فیلتر شکن به اینستاگرام و واتس‌اپ دسترسی دارند. اتفاقا از نظر من وقتی سرویسی که توسط بخش زیادی از مردم استفاده می‌شد را فیلتر می‌کنیم و مردم هم برای دسترسی به آنها به فیلترشکن‌ها رو می‌آورند، به دلیل دانش پایین سایبری که دارند ممکن است به شدت دچار مشکل و آلوده به بدافزار شوند. اگر از نظر امنیتی هم نگاه کنیم در حال حاضر برای شبکه دیتای کشور مخاطره بیشتری ایجاده کرده‌ایم چون تا همین چند وقت پیش اگر از یک فلیترشکن استفاده می‌کردند، حال از انواع این فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند و هیچ تضمینی هم در رابطه با امنیت تبادل اطلاعات وجود ندارد. در حال حاضر امکان آلوده شدن شبکه خیلی بیشتر از گذشته شده است.»
- 11
- 4
