وزیر ارتباطات در گفت‌وگوی با ایسنا که حدود ۹۰ دقیقه به طول انجامید، به تشریح اقدامات دولت یازدهم در حوزه فضای مجازی و زیرساخت‌های آن پرداخت و بحث فیبر نوری و واگذاری آن، ایجاد شبکه‌های مجازی بومی و استقرار دولت الکترونیک را از جمله برنامه‌های وزارت ارتباطات دولت دوازدهم در صورت ریاست جمهوری حسن روحانی دانست.
وی در عین حال از تلاش دولت برای جلوگیری از قطع اینترنت در ایام انتخابات خبر داد.
محمود واعظی در ابتدای صحبت‌های خود در توضیح اقداماتی که دولت یازدهم در حوزه فضای مجازی انجام داده است، اظهار کرد: در دولت قبل ما جزو منتقدان برخی تصمیم‌گیری‌ها به شمار می‌رفتیم اما به دلیل مصالح نظام همواره جزو مجموعه‌هایی بودیم که سکوت کرده و بسیاری از دیدگاه‌های خود در حوزه‌های مختلف مانند اقتصاد، سیاست خارجی و غیره را بیان نمی‌کردیم.
وی عنوان کرد: البته اگرچه ما در آن دوره با نحوه کارکرد دولت و مدیریت آن مشکلات متعددی داشتیم، اما زمانی که بر سر کار آمدیم تازه متوجه شدیم تا چه اندازه نسبت به دولت قبلی خوش‌بین بوده‌ایم، چراکه مسائل بسیار بیش از آنچه ما فکر می‌کردیم به هم ریخته بود و در حوزه‌های مختلف اقداماتی مانند بی‌قانونی و کار بدون کارشناسی صورت گرفته در دولت نهم و دهم معضلات متعددی به همراه داشت.
وزیر ارتباطات دولت یازدهم افزود: از سوی دیگر در ابتدای کار نگاهی بسیار تنگ‌نظرانه به حوزه ICT و فضای مجازی وجود داشت. به این معنا که بسیاری بدون آنکه وضعیت این حوزه در دنیا را مطالعه کرده و سهم آن در تولید ناخالص ملی را اطلاع داشته باشند، بدون آنکه از تاثیر این حوزه در توسعه کسب و کارهای الکترونیک و اشتغال یا ارتقای دانش بدانند، بدون آنکه بدانند این عرصه چه تاثیری در بهره‌وری و مبارزه با فساد و جعل و تبعیض دارد، نسبت به آن موضع‌گیری می‌کردند.
وی ادامه داد: به همین دلیل در دولت گذشته نه‌تنها برای این بخش بودجه‌ای اختصاص داده نمی‌شد بلکه حتی در ماه‌های پایانی دولت پا را از این مرحله نیز فراتر گذاشته و تصمیم به ادغام این وزارتخانه با وزارت راه و شهرسازی داشتند؛ تا جایی که حتی در دوره‌ای وزیر ICT نیز عزل شده و برای مدتی وزیر راه و شهرسازی سرپرست وزارت ارتباطات شد.
واعظی افزود: این اتفاقات در حالی رخ داد که خوشبختانه کارشناسانی که در وزارت ارتباطات حضور داشتند اهل تحقیق بوده و فضای مجازی را در ایران و دنیا شناخته و نقش آن را می‌دانستند. به همین دلیل این مطالب را به نمایندگان مجلس و دفتر مقام معظم رهبری منتقل کردند و با حمایت دفتر رهبری و مجلس برخلاف تمایل دولت قبل این وزارتخانه ادغام نشد.
وزیر ارتباطات همچنین عنوان کرد: ما وارث چنین شرایطی بودیم. از سوی دیگر چشم‌انداز ۲۰ ساله گویای آن بود که باید در بخش فناوری جزو کشورهای اول منطقه باشیم اما طی سال‌های گذشته کشورهای دیگر با سرعت در این حوزه سرمایه‌گذاری و رشد کرده بودند و ما در این عرصه وضعیت خوبی نداشتیم.
وی ادامه داد: پس از طرح این موضوع با ریاست‌جمهوری با شناختی که ایشان از فضای بین‌الملل داشتند و اعتمادی که به کار کارشناسی نزدشان وجود داشت دیدگاه‌های ما پذیرفته شده و این موضوع در اولویت‌های دولت قرار گرفته و دست ما باز گذاشته شد و حمایت‌های کافی نیز به عمل آمد تا در این بخش سیاست‌های توسعه‌ای طراحی و پیگیری شود.
واعظی افزود: این اتفاقات در شرایطی رخ داد که فروش نفت ما زیر یک میلیون بشکه در روز و قیمت آن نیز به سرعت در حال کاهش بود. در چنین شرایطی این نگرانی وجود داشت که دولت چگونه از پس مخارج اساسی و ضروری کشور مانند یارانه‌ها یا حقوق کارمندان برخواهد آمد؟ با این وجود در تمام این مدت سیاست‌های توسعه‌ای دولت در بخش ICT دنبال شد و ما توانستیم زیرساخت‌های مدنظر خود را تامین کنیم.
خروج سرمایه از بانک‌ها به سوی هلدینگ‌های ICT
وی ادامه داد: از سوی دیگر اعتمادسازی نسبت به بخش خصوصی صورت گرفت و در پروانه‌های صادر شده در این بخش تغییراتی قابل توجه صورت گرفت و بدین ترتیب بسیاری از سرمایه‌ای که در بانک‌ها نگهداری می‌شد وارد این حوزه شده و ما به سمت هلدینگ‌های ICT پیش رفتیم.
وزیر ارتباطات اظهار کرد: طی سه سال و نیم اول دولت یازدهم ما توانستیم ظرفیت شبکه انتقال کشور را که طی ۴۰ تا ۵۰ سال گذشته تنها به ۹۰۰ گیگابیت بر ثانیه رسیده بود به ۱۰ هزار گیگابیت بر ثانیه تبدیل کنیم که این عدد رشد ۱۱ برابری را به همراه داشت.
تعداد کاربران اینترنت به ۵۰ میلیون نفر رسید
واعظی ادامه داد: از سوی دیگر در حوزه شبکه پهن‌باند داخلی از ابتدای کار تا آغاز دولت یازدهم تنها ۶۲۴ گیگابیت بر ثانیه ظرفیت ایجاد شده بود که در این حوزه هم به حدود ۱۰ هزار گیگابیت بر ثانیه رسیدیم و به نوعی شاهد رشد ۱۵ درصدی بودیم. از سوی دیگر در حوزه تعداد کاربران اینترنت هم رشدی قابل توجه چه از نظر سرعت و چه از نظر تعداد صورت گرفت و بدین ترتیب تعداد کاربران اینترنت از حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر اکنون به بیش از ۵۰ میلیون نفر رسیده و رشدی ۱۰ برابری داشته است.
این عضو کابینه دولت یازدهم همچنین متذکر شد: نکته دیگر بحث دسترسی روستاها به اینترنت پرسرعت است که در ابتدای دولت یازدهم هیچ روستایی به این موضوع دسترسی نداشت اما اکنون ۲۷ هزار روستا به اینترنت پرسرعت مجهز شده‌اند.
واعظی در ادامه در توضیح دلایل علاقه‌مندی دولت برای دسترسی روستاییان به اینترنت پرسرعت توضیح داد: یکی از اهداف عمده ما این بود که به واسطه اینترنت خدمات را نیز به روستاها ببریم، چراکه در این قالب می‌توان خدمات متعددی از سلامت و آموزش گرفته تا غیره را به روستاییان ارائه کرد.
وزیر ارتباطات با تاکید بر اثرات مثبتی که به دنبال ارائه اینترنت پرسرعت در روستاها ایجاد شده است، عنوان کرد: البته در حوزه‌های دیگر نیز اقدامات متعددی صورت گرفت و به عنوان مثال فناوری را برای اپراتورهای مختلف آزاد کرده و گفتیم که آنها می‌توانند فناوری‌های مختلف را بدون محدودیت ارائه کنند. بر همین اساس طی این سال‌ها خدمات نسل ۳ تلفن همراه که در آن زمان تنها در چهار شهر قابل دسترسی بود این روزها در بیش از ۹۵۰ شهر در ایران ارائه می‌شود و در حوزه نسل ۴ نیز اکنون ۷۴۲ شهر دسترسی به این خدمات دارند، در حالی که در ابتدای دولت هیچ‌کدام از شهرهای کشور به خدمات نسل ۴ دسترسی نداشته‌اند.
وی موارد دیگری مانند افزایش تعداد دیتاسنتر یا CDN ها را از دیگر اتفاقات مثبت رخ داده در دولت یازدهم برشمرد و افزود: در برنامه چهارم برای ایجاد شبکه ملی اطلاعات تکلیف شده بود که این موضوع در برنامه پنجم نیز مورد توجه قرار گرفت و حتی در حکم مقام معظم رهبری برای تاسیس شورای عالی فضای مجازی نیز به این موضوع به عنوان یکی از تکالیف دولت اشاره شد، اما آیا ممکن است که ایجاد شبکه ملی اطلاعات بدون تامین زیرساخت‌های مناسب صورت گیرد!؟
واعظی افزود: بر همین اساس ما طی این سال‌ها با تامین زیرساخت‌های مناسب دو فاز اول شبکه ملی اطلاعات را راه‌اندازی کردیم و تا پایان دولت یازدهم فاز سوم آن را نیز رونمایی خواهیم کرد.
پیشرفت سه برابری دولت الکترونیک
این عضو کابینه اقتصادی دولت همچنین به بحث دولت الکترونیک اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی دولت الکترونیک از گذشته یکی از آرزوهای کشور بوده و در دولت‌های مختلف وزارت ارتباطات بر روی این موضوع کار کرده بود اما پیشرفت چندانی در این حوزه صورت نگرفته و تا آغاز دولت یازدهم در این حوزه تنها ١١ درصد پیشرفت ایجاد شده بود، اما اکنون این طرح به پیشرفت ۱۰۰ درصدی رسیده و تمام زیرساخت‌های مربوط به آن آماده شده است.
البته لازم است در این حوزه دستگاه‌های مختلف نیز اقدام به انتشار اطلاعات خود کنند که تاکنون تنها ۳۵ درصد دستگاه‌ها در این حوزه ورود کرده‌اند که قطعا انتظار ما به مراتب بیش از این بوده و تلاش داریم پس از پایان هیاهوهای انتخابات فاز اول این پروژه را بهره‌برداری کنیم.
اگر فضای مجازی نبود امروز کاندیداها چه می‌کردند؟
اما واعظی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به فرصت‌ها و تهدیدهایی که از سوی فضای مجازی ایجاد می‌شود اشاره کرد و گفت: تلاش‌های متعددی در حوزه صیانت از این فضا داشته‌ایم اما به طور کلی رویکرد ما آن است که این فضا فرصت و تهدید را به طور توأمان دارد و ممکن است در آن آلودگی‌هایی نیز وجود داشته یا دشمنان بتوانند از نظر امنیتی خدشه‌ای وارد کنند.
البته ما برای این موضوعات اقدامات متعددی صورت داده‌ایم و یکی از اولویت‌های اصلی ما مربوط به این مساله می‌شد، چراکه به عنوان یک مسلمان و یک پدر حس می‌کنیم که تمام جوانان این مرز و بوم فرزندان ما هستند. بر همین اساس هر سال برای این موضوع بودجه‌ای در نظر گرفته شده و طرح‌هایی مانند فیلترینگ هوشمند و همکاری با دستگاه‌های امنیتی مختلف در دستور کار ما قرار گرفته است.
وزیر ارتباطات با بیان اینکه طی این مدت دولت تلاش داشته به دلیل مشکلی که مثلا ممکن است در یک صفحه وجود داشته باشد کل یک سایت را فیلتر نکند، گفت: ما قصد نداشتیم مردم را محدود کنیم و بر همین اساس هزینه‌های بسیاری پرداخته و فشارهای متعددی را متحمل شدیم. حتی در مجلس قبل برای این توسعه‌ها به ما کارت زرد هم دادند، در حالی که اگر جای دیگری بود برای اقدامات انجام شده می‌بایست دولت تشویق می‌شد.
وی ادامه داد: در هر صورت ما سعی کردیم که هیچ‌گاه از تهدیدات این فضا غافل نشویم اما در عین حال این شهامت را هم داشتیم که می‌توان از این عرصه برای کشور فرصت‌های متعدد ایجاد کرد. اکنون در نظر بگیرید که اگر فضای مجازی نبود در انتخابات ریاست‌جمهوری کاندیداها می‌بایست چه اندازه هزینه می‌کردند؟ از سوی دیگر با ایجاد این فضا افراد مختلف با نگارش نقطه‌نظرات خود در فضای مجازی نقش خود را ایفا می‌کنند و دیگر مانند گذشته کار به درگیری‌های خیابانی کشیده نمی‌شود و اطلاعات نیز به صورت لحظه‌ای به افراد رسیده و آنها از آنچه که در کشور می‌گذرد مطلع می‌شوند.
واعظی با تاکید بر اینکه دسترسی به اینترنت و فضای مجازی از جمله حقوق شهروندی محسوب می‌شود، گفت: دولتی که اصول شهروندی را جزو اولویت‌های خود قرار داده، مگر می‌شود مردم را از دسترسی به این موارد منع کند!؟
فیلترینگ تلگرام صوتی کار دولت نبود
وزیر ارتباطات در بخش دیگری از صحبت‌های خود در پاسخ به سوالی مبنی بر فیلترینگ تلگرام صوتی و اینکه آیا این موضوع هم به دلیل چنین حساسیت‌هایی رخ داده است تصریح کرد: ما در این زمینه به طور صریح اعلام کردیم که دولت با فعالیت این بخش هیچ‌گونه مشکلی نداشته و حتی به مدت دو روز نیز شرایط دسترسی به تلگرام صوتی را فراهم کرد، اما پس از این مدت قوه قضاییه دستور به فیلتر شدن این بخش داد.
وی همچنین عنوان کرد: ما همواره گفته‌ایم که به دلیل مسائل مالی جلوی فعالیت شبکه‌های اجتماعی را نخواهیم گرفت. اپراتورها هم از سال‌ها قبل در حوزه پیامک شاهد این موضوع بوده‌اند که با روی کار آمدن شبکه‌های مجازی درآمدهای موبایل در سراسر دنیا کاهش پیدا کرده است. در حوزه مکالمات صوتی نیز شرایط از همین قرار است و ما نمی‌توانیم با واقعیت‌های تکنولوژی بجنگیم. بر همین اساس لازم است خود را با این تغییرات تطبیق دهیم.
وی در عین حال تاکید کرد: از سوی دیگر در آستانه انتخابات این را هم مصلحت نمی‌دانیم که در کشور تقابل ایجاد کنیم. دولت یازدهم دولتی قانون‌مدار است اما معتقد است که با توجه به تهدیداتی که در برابر کشور وجود دارد باید یک قوه قضاییه و سپاه مقتدر داشته باشیم. اکنون ما در برابر فیلتر شدن تلگرام صوتی مقاومتی نکرده‌ایم اما این موضوع جای سئوال دارد که در شرایطی که برقراری تماس صوتی از طریق برخی دیگر از شبکه‌های مجازی فراهم است چرا جلوی دسترسی مردم به تلگرام صوتی گرفته شده است؟
صدا و سیما وقتی خوب است که حزبی عمل نکند
واعظی همچنین عنوان کرد: اینکه فضای مجازی تا چه اندازه می‌تواند برای دیانت مردم تهدیدساز باشد بحثی است که در خصوص آن دو نوع رویکرد وجود دارد؛ عده‌ای بر این باورند که ما باید مردم را به گونه‌ای که انحرافی در جامعه ایجاد نشود در دسترسی به وسایل ارتباط جمعی یاری کنیم. در چنین شیوه‌ای برای مردم و درک و شعور آنها احترام قائل می‌شوند که رویکرد دولت نیز از این قرار است.
این عضو کابینه دولت یازدهم رویکرد قیم‌مآبانه را دیگر شیوه مواجهه با فضای مجازی دانست و افزود: رویکرد دیگری هم در این خصوص وجود دارد که تاکید دارد این فضا پر از آلودگی است و ما قیم مردم هستیم، بنابراین باید همه چیز را بسته‌بندی کنیم. معنی چنین رویکردی ایجاد محدودیت و نارضایتی در جامعه خواهد بود. البته این رویکرد تنها در بحث فضای مجازی نیست و در کل عده‌ای در مسائل مختلف رویکرد قیم مآبانه داشته و معتقدند مردم تنها به صداوسیما دسترسی داشته باشند تا هر آنچه در رسانه ملی از آن به عنوان درست یاد می‌شود قبول کنند.
وی ادامه داد: البته ما هم این را قبول داریم که اعتماد مردم به رسانه ملی امری مثبت به شمار می‌رود، اما این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که رسانه ملی مانند یک شبکه حزبی برخورد نکند و طبق تاکیدات دائم مقام معظم رهبری و آنچه امام راحل (ره) گفته‌اند، دانشگاهی برای کل کشور باشد، اما اینکه این رسانه در اختیار گروهی خاص قرار داشته باشد و در بخش سیاسی آن رویکرد حزبی خاص مورد توجه قرار گیرد امر پسندیده‌ای به شمار نمی‌رود.
وزیر ارتباطات همچنین تصریح کرد: اکنون در خصوص موضوع انتخابات نیز صداوسیما به همین شیوه اقدام کرده و تنها جایی که می‌توان از آن به عنوان بی‌طرفی صداوسیما یاد کرد اختصاص مدت زمان ۵۵۵ دقیقه برای هر یک از کاندیداها بوده است که البته این موضوع هم در اختیار شورایی مجزا قرار دارد.
تکلیف اینترنت ایرانیان در دولت بعد چه خواهد بود؟
وزیر ارتباطات در ادامه صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که با توجه به رویکرد کاندیداهای مختلف ریاست جمهوری فکر می‌کنید در دولت آنها چه رویکردی نسبت به فضای مجازی وجود خواهد داشت، گفت: این موضوع بستگی به آن دارد که کدام یک از کاندیداها رای غالب را داشته باشند. اگر یکی از سه تفنگداری که در مناظره اخیر به طور دائم به کوبیدن دولت می‌پرداختند رای بیاورد و بر سر کار بیاید شرایط متفاوت خواهد بود. البته به هر صورت آنچه ما پایه‌ریزی کرده‌ایم به گونه‌ای است از آن پس نمی‌توان از این حد عقب‌تر رفت.
وی افزود: اما به هر حال شرایط فضای مجازی به گونه ای است که در دنیا با سرعت بالا در این حوزه حرکت می شود و دائم با فناوری‌های جدید مواجه هستیم. حال ممکن است که نتوان جلوی آنچه تاکنون به مردم ارائه شده را گرفت ولی به هر صورت این دستاوردها هدیه دولت یازدهم به مردم بوده است، اما اینکه آیا دوباره عملکرد در این حوزه مانند دولت یازدهم باشد امری است که بعید به نظر می‌رسد و به شخصه بعید می‌دانم از تحولات بسیاری که دنیا در این حوزه رخ می‌دهد مردم ایران سهمی ببرند.
واعظی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اگر بار دیگر روحانی رییس‌جمهور شود در حوزه فضای مجازی چه اقداماتی در دستور کار قرار می‌گیرد؟ گفت: قطعا شبکه ملی اطلاعات را با سرعت بیشتری فراگیر خواهیم کرد تا بر بستر استفاده از این شبکه، خدماتی به مراتب بیشتر و با کیفیت‌تر در دسترس مردم قرار گیرد علاوه بر این دولت الکترونیک اولویت دیگر ما خواهد بود.
وی ادامه داد: در دولت یازدهم اولویت وزارت ارتباطات، تحقق شبکه ملی اطلاعات بود و در دولت دوازدهم دسترسی به دولت الکترونیک و پس از آن رساندن فیبر نوری به خانه‌های مردم از جمله اهداف مهم دولت به شمار می‌روند، چرا که لازم است مردم در منزل خود شرایطی داشته باشند که بتوانند مانند یک دفتر کار از گوشی تلفن خود بهره ببرند و تمام فعالیت‌های خود را با سرعت بالا به انجام برسانند.
این عضو کابینه دولت یازدهم همچنین اظهار کرد: نکته دیگر آنکه ایجاد شبکه‌های اجتماعی بومی مورد توجه ما قرار داشته و خواهد داشت تا بدین ترتیب در حد ممکن اطلاعات مردم در داخل کشور بماند. بر همین اساس تلاش می شود تا با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و بخش‌های مختلف شرایطی ایجاد شود تا دسترسی به شبکه‌های بومی فراهم شود.
وی ادامه داد: اولویت دیگر ما آن است که به سرعت در این حوزه اشتغال ایجاد کنیم چرا که در سال ۱۳۹۴ با بهره‌گیری از این بستر در ایران ۳۰ هزار شغل ایجاد شد که این تعداد در سال ۱۳۹۵ به ۱۰۰ هزار شغل رسیده و بنا داریم در سال ۱۳۹۶ با افزایش ۳۰ درصدی آن، تعداد مشاغل ایجاد شده در حوزه ICT را به ۱۳۰ هزار شغل برسانیم که امیدواریم در دولت و مجلس موانع موجود در این حوزه برطرف شود.
باز هم موقع انتخابات اینترنت قطع خواهد شد؟
واعظی در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه در دوره‌های قبلی انتخابات ریاست جمهوری شاهد قطع اینترنت در کشور بودیم، آیا در این دوره نیز تلاشی برای این موضوع رخ داده؟ توضیح داد: یکی از دلایل قطع دسترسی اینترنت آن بود که ظرفیت پهنای باند موجود در کشور برای دسترسی تعداد بالای کاربران کفایت نمی‌کرد و شبکه به نوعی مختل می‌شد، اما اکنون ظرفیت به قدری بالا رفته که هر چه میزان استفاده افزایش یابد هنوز ظرفیت برای دسترسی به اینترنت وجود دارد. ضمن آنکه ما در این دولت با جدیت ایستاده‌ایم تا هیچ دستگاهی نتواند برای دسترسی مردم به فضای مجازی مشکل سازی کند.
پرتاب ماهواره مخابراتی ناهید پیش از پایان دولت
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود نیز به بحث ماهواره‌ها اشاره کرد و با تاکید بر تاثیر برجام در پیشرفت این بخش، بیان کرد: امور تحقیقاتی چند ماهواره سنجشی در گذشته انجام شده بود اما باید توجه داشت که در دنیا هم روند کار بدین شکل است که تا زمانی که ماهواره‌ها لانچ نشده و از آنها بهره‌برداری نشود، تحقیقات تکمیل شده به شمار نمی‌رود. بر همین اساس ما مرحله دیگری را پشت سر گذاشته و تلاش داریم تحقیقات را به مرحله عمل یا پرتاب نزدیک کنیم.
وی ادامه داد: بر این اساس اکنون دو ماهواره آماده وجود دارد که یکی از آنها یک ماهواره سنجشی "امیرکبیر" و دیگری ماهواره مخابراتی "ناهید" است که بیش از ۹۷ درصد امور مربوط به آن انجام شده و امیدواریم در ماه رمضان یا پس از آن این ماهواره‌ها پرتاب شوند.
واعظی همچنین از تکمیل ۹۵ درصد امور مربوط به ماهواره امیرکبیر خبر داد و در عین حال یادآور شد: ماهواره "دوستی" دیگر ماهواره سنجشی است که در دولت یازدهم و پژوهشگاه فضایی امور مربوط به آن دنبال شده است.
وی در عین حال با اشاره به جدایی سازمان فضایی از بدنه وزارت ارتباطات گفت: طی سال‌های گذشته برای مدتی سازمان فضایی از بدنه وزارت ارتباطات جدا شده بود که با کمی تاخیر مجددا در ابتدای دولت تدبیر و امید این بخش به وزارت ارتباطات پیوست. بر همین اساس ما ماموریت داشتیم که دو ماهواره ملی که ۱۰۰ درصد آنها بومی باشد را رونمایی کنیم.
وزیر ارتباطات همچنین از پیگیری‌های سازمان صدا و سیما برای طراحی یک ماهواره خاص این سازمان خبر داد و افزود: امور مربوط به این ماهواره نیز در حال پیگیری و انجام است.
- 19
- 4
