چه نهادی می‌تواند قفل فیلتر «توئیتر» را باز کند؟

«مذاکره‌ داخلی برای رفع فیلتر توئیتر ادامه دارد» این خبری است که اواسط هفته گذشته وزیر ارتباطات در یک برنامه زنده تلویزیونی اعلام کرد. همچنین محمد جواد آذری جهرمی، در این برنامه تصریح کرد که بخش‌های مختلف کشور در خصوص رفع فیلتر توئیتر نظرات گوناگونی دارند که تنها نهادی که می‌تواند این نظرات را کنار یکدیگر بگذارد و تصمیم‌گیری کند شورای عالی فضای مجازی است.

در حال حاضر بخش قابل توجهی از بدنه سیاسی کشور از جمله رهبری، رئیس جمهوری، برخی  وزیران دولت و نمایندگان مجلس حساب کاربری رسمی در توئیتر داشته و از این طریق نظرات خود را با کاربران در میان می‌گذارند یا به مطالبات کاربران در حوزه‌های مختلف پاسخ می‌دهند. همین حضور فعال نیز باعث شده  رفع فیلترینگ از این شبکه اجتماعی به یک مطالبه جدی از سوی کاربران فضای مجازی تبدیل شود. حالا این سؤال پای بسیاری از توئیت‌های وزیران دولت دوازدهم و نمایندگان مجلس دیده می‌شود که اگر توئیتر به خاطر ملاحظات امنیتی، فرهنگی یا سیاسی مسدود شده است چرا اعضای هیأت دولت و دیگر فعالان سیاسی در آن فعالیت قابل توجهی دارند؟ چرا با توجه به حضور پررنگ افراد سرشناس در این شبکه اجتماعی هنوز این شبکه در کشور فیلتر است؟ با توجه به خواسته عمومی کاربران به رفع فیلتر توئیتر و حضور فعال افراد سیاسی و تأثیر‌گذار در این شبکه چه نهادی می‌تواند قفل فیلتر توئیتر را باز کند کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه یا شورای عالی فضای مجازی؟ در این بین آیا مجلس می‌تواند با ارائه طرح یا لایحه‌ای در این خصوص برای همیشه به داستان فیلتر این شبکه و دیگر شبکه‌های اجتماعی محبوب در کشور پایان دهد؟

تلاش برای همسو کردن موافق و مخالف

توئیتر شبکه اجتماعی که به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای اطلاع‌رسانی تبدیل شده به‌دنبال قطع دسترسی بسیاری از کاربران به سرویس‌های ارتباطی بعد از انتخابات سال ۸۸ و به دستور کارگروه تعیین مصادیق از دسترس کاربران ایرانی خارج شد. دولت دهم نیز تا پایان کار خود هیچ تلاشی برای رفع فیلتر از این شبکه و دیگر شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و یوتیوب به کار نبست. در نهایت در زمان دولت تدبیر و امید به دنبال حضور پررنگ رئیس جمهوری و برخی اعضای هیأت دولت در توئیتر بسیاری از کاربران این امید را داشتند که دولت حسن روحانی با توجه به وعده‌های انتخاباتی خود یعنی دسترسی آزاد کاربران به اطلاعات اقدام به رفع فیلتر از این شبکه پرطرفدار را بدهد. از سوی دیگر از آنجا که نیمی از اعضای کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را وزیران یا نمایندگان آنها تشکیل می‌دهند بسیاری از کارشناسان فضای مجازی اعلام کردند که با یک رأی‌گیری ساده، دولت می‌تواند برای همیشه به فیلترینگ توئیتر پایان دهد. اما در نهایت دبیر این کارگروه در مقابل این گمانه‌زنی‌ها اعلام کرد  حتی اگر اعضای کارگروه هم به لحاظ اکثریتی که دولت در این کارگروه دارد، به رفع فیلتر شبکه اجتماعی توئیتر رأی بدهد، به این دلیل که این شبکه اجتماعی علاوه بر دستور کارگروه با دستور مقام قضایی هم فیلتر شده، تصمیم کارگروه منجر به رفع فیلتر توئیتر نخواهد شد.

محمود واعظی وزیر ارتباطات دولت یازدهم هم بعد از ۴ سال و در روزهای پایانی مدیریتش بر این وزارتخانه در گفت‌و‌گویی اعلام کرد با توجه به استفاده مدیران مختلف از توئیتر، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه باید در مورد رفع فیلتر این شبکه تجدید نظر کند، اما این اظهارات نیز تأثیری بر تصمیم این کمیته نداشت تا در نهایت باز شدن قفل رفع فیلتر از توئیتر به دستحمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت دوازدهم سپرده شود. جهرمی از زمانی که نامش به‌عنوان وزیر احتمالی ارتباطات در کابینه دولت دوازدهم شنیده شد، تاکنون که وزیر این وزارتخانه است، فعالیت قابل‌توجهی در توئیتر و اینستاگرام داشته است. او بسیاری از نظرات خود را از طریق این شبکه با کاربران در میان می‌گذارد و از همین طریق نیز پیگیر خواسته‌های کاربران برای رفع محدودیت از فضای مجازی است. همچنین تاکنون ارتباط مستقیم او با کاربران از طریق این شبکه‌های اجتماعی باعث رفع فیلتر سرویسی معروفی مانند Medium (پلت‌فرم مشهور برای انتشار محتوای آنلاین) و IFTT (ارائه دستورالعمل کاربردی در حوزه سرویس‌های اینترنتی) شده است. با توجه به پاسخ و واکنش سریع جهرمی به خواسته مطرح شده کاربران در اینستاگرام و توئیتر، حالا امید کاربران به رفع فیلتر توئیتر بیشتر شده است.

جهرمی در گفت‌و‌گوی مفصلی که با «ایران» داشت اعلام کرد که توئیتر به دلیل موضع‌گیری‌هایی که علیه ایران در رخدادهای سال ۸۸ داشته فیلتر شده و تنها راه رفع فیلتر این شبکه از طریق اعتماد‌سازی متقابل صورت خواهد گرفت. او حتی از اعلام آمادگی رسمی این شبکه برای حل مشکلات  خبر داد،اما آنچه در برقراری این ارتباط و شروع به تعامل مهم است رسیدن نهادها و افراد مختلف داخلی به یک نقطه مشترک در خصوص رفع فیلتر توئیتر است. نقطه مشترکی که هنوز پیدا نشده است. برای مثال در حالی که دولت در تلاش برای رفع فیلتر از این شبکه است، کمیته تعیین محتوای مصادیق مجرمانه اعلام می‌کند به هیچ وجه اجازه رفع فیلتر این شبکه را نمی‌دهد. یا در حالی که برخی افراد سرشناس سیاسی و فرهنگی‌(حداد عادل، مرتضی آقا تهرانی، وحید یامین‌پور، مهدی کوچک‌زاده، حسین نقوی حسینی و...) نسبت به استفاده از شبکه‌های اجتماعی از جمله توئیتر هشدار داده و آنها را خطرناک می‌دانند، در این شبکه عضو هستند و به فعالیت می‌پردازند.

‌به باور جهرمی تنها نهادی که می‌تواند مخالفان و موافقان فیلترینگ توئیتر را به وحدت برساند شورای عالی فضای مجازی است، اما تاکنون بجز چند اظهار نظر جزئی از دبیر این شورا، طرح یا حرکت قابل توجهی از سوی شورای عالی فضای مجازی به‌عنوان اصلی‌ترین تصمیم‌گیر در این حوزه برای رفع فیلترینگ توئیتر دیده نشده است. به هرحال شرایط حاکم سبب شده است که بسیاری از کارشناسان اعلام کنند که ورود نمایندگان مجلس (مخصوصاً کسانی که در این شبکه عضویت دارند) برای حل این موضوع از مسیرهای قانونی به رفتار دوگانه در خصوص این شبکه پایان دهد.

صادقی: توئیتر بهترین ابزار اطلاع رسانی

محمود صادقی از جمله نمایندگان مجلس دهم است که فعالیت قابل توجهی در توئیتر دارد او در گفت‌و‌گو با «ایران »در خصوص امکان ورود مجلس برای پایان دادن به فیلترینگ توئیتر می‌گوید: «دو نفراز نمایندگان مجلس در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه حضور دارند و این افراد می‌توانند برای رفع فیلتر این شبکه فعالیت کنند، اما بجز این‌ به شخصه  با برخی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس صحبت‌هایی  داشته‌ام و این افراد موافق به رفع فیلتر توئیتر هستند اما در نهایت باید در این خصوص نظرات به میزان حداکثری برسد تا بتوان طرح یا درخواستی برای رفع فیلترینگ توئیتر را در مجلس مطرح کرد.» او معتقد است توئیتر یکی از بهترین ابزارها در زمینه اطلاع‌رسانی است که کاربرد مثبتی دارد و ادامه فیلتر بودن آن با توجه به فعالیت رهبری، رئیس جمهوری، نمایندگان مجلس، اعضای شورای شهر و وزیران دولت در این شبکه جایز نیست. صادقی تأکید می‌کند این شبکه در مقطعی از زمان و به دلایلی فیلتر شده که آن هم گذرا بوده بنابراین با توجه به جایگاهی که این شبکه در بین مقامات سیاسی کشور دارد باید پیگیر برای رفع فیلتر آن بود.

ابراهیمی: پیشنهاد رفع فیلتر از سوی دولت به مجلس

علیرضا ابراهیمی، نماینده گلستان و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در گفت‌و‌گو با« ایران» با اعلام اینکه نمی‌توان جلوی استفاده از شبکه‌های ارتباطی را گرفت می‌گوید:‌ «تا کنون در کمیسیون فرهنگی مجلس طرحی در خصوص رفع فیلتر توئیتر با توجه به حضور پررنگ افراد سرشناس جامعه در این شبکه مطرح نشده است اما اگر دولت یا نمایندگان پیشنهادی در این خصوص را تقدیم مجلس کند حتماً برای رفع فیلتر از این شبکه کارهای کارشناسی را در کمیسیون فرهنگی شروع خواهیم کرد.» او تأکید می‌کند که باید مشخص شود براساس چه ضوابط و راهکارهایی می‌توان شرایط رفع فیلتر توئیتر در کشور را اجرا کرد چرا که بدون انجام کار کارشناسی نمی‌توان درخواست یا پیشنهاد رفع فیلتر این شبکه را به هیأت رئیسه مجلس داد.

تابش: ارائه طرح رفع فیلتر از سوی کمیسیون فرهنگی

محمدرضا تابش نماینده مردم اردکان و نایب رئیس فراکسیون امید مجلس، در گفت‌و‌گو با «ایران»، با اعلام مخالفت خود در خصوص ادامه فیلتر توئیتر می‌گوید: «پیوسته رهبری به باز نگه داشتن فضای مجازی و استفاده مطلوب از آن تأکید داشته‌اند. در حال حاضر  بسیاری از دستگاه‌های دولتی و متولیان عرصه اطلاع‌رسانی از طریق همین شبکه با کاربران در ارتباط و اخبار خود را منتشر می‌کنند بنابراین محدود کردن دسترسی مردم به شبکه‌ای که به جریان اطلاع‌رسانی کمک می‌کند درست نیست.» او تأکید می‌کند که نمایندگان کمیسیون فرهنگی و صنایع می‌توانند با ارائه یک طرح کامل که قابل تفسیر نباشد و از سوی تمام طیف‌های سیاسی نیز مورد قبول باشد برای رفع فیلتر از این شبکه و دیگر سرویس‌های فیلتر شده قدم بردارد.

سبحانی‌فر: رفع فیلتر در دستان شورای عالی فضای مجازی

رمضان‌علی سبحانی‌فر، نماینده سبزوار و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در گفت‌و‌گو با «ایران»، با اعلام اینکه اگر توئیتر ضوابط فرهنگی، دینی و اعتقادی ایران را بپذیرد شرایط برای رفع فیلتر این شبکه در کشور آسانتر خواهد شد تأکید می‌کند رفع فیلتر از این شبکه موضوع مهمی نیست که مجلس بخواهد در خصوص آن طرح یا لایحه‌ای ارائه کند. او تأکید می‌کند که مجلس نهاد تصمیم‌گیر در این خصوص را شورای عالی فضای مجازی و کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مشخص کرده بنابراین دلیلی ندارد که حالا خودش در خصوص رفع فیلتر این شبکه وارد شود. او در پاسخ به این سؤال که ،آیا استفاده اعضای هیأت دولت و نمایندگان مجلس از توئیتر بدون فیلتر شکن به نوعی تبعیض علیه کاربران عادی نیست می‌گوید: «گاهی بسته به ضرورت این تشخیص داده می‌شود که افراد خاص یا برخی نهاد‌ها برای دسترسی به جریان آزاد اطلاعات بدون فیلترینگ به این شبکه‌ دسترسی داشته باشند.»

فلاحت پیشه: فیلترینگ ابزاری ناکارآمد

حشمت‌الله فلاحت پیشه، نماینده کرمانشاه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با اعلام اینکه سیاست فیلترینگ هیچ گاه جوابگو نبوده است می‌گوید: «نه تنها با فیلترینگ توئیتر که با فیلترینگ هر سرویسی مخالف هستم و معتقدم فیلترینگ راهکار مناسبی برای جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات نیست چرا که مردم با کمک فیلتر شکن به منابعی که می‌خواهند دسترسی دارند.» او تأکید می‌کند در حال حاضر بررسی این موضوع در اولویت کار مجلس قرار ندارد چرا که درخواستی در خصوص آن مطرح نشده اما اگر کاربران درخواست‌های خود را در این خصوص تقدیم مجلس کنند شاید با افزایش این درخواست‌ها بررسی رفع فیلتر از این سرویس در دستور کار قرار بگیرد.

خانلری: شورای عالی فضای مجازی تصمیم گیر نهایی

کارن خانلری، نماینده ارمنی‌های تهران و عضو کمیسیون آموزش مجلس نیز  در گفت‌و‌گو با«ایران،» تأکید می‌کند  تنها نهادی که می‌تواند معضل فیلترینگ توئیتر در کشور را حل کند شورای عالی فضای مجازی است. او معتقد است  مجلس در این زمینه نهاد تصمیم گیر را مشخص کرده و تنها می‌تواند در این خصوص این درخواست را از شورای عالی فضای مجازی داشته باشد تا با توجه به استفاده گسترده این شبکه توسط افراد سرشناس و دیگر کاربران جامعه، یک راه حل نهایی برای رفع فیلتر این شبکه پیدا کند. خانلری تأکید می‌کند  شبکه اجتماعی مانند توئیتر یک فرصت برای پاسخ به هجمه‌های عقیدتی و سیاسی است که علیه ایران مطرح می‌شود و نباید از این فرصت با ایجاد محدودیت در دسترسی گذشت.