ضررها و خسارت‌های وارد شده به کسب‌و‌کارهای اینترنتی؛ روزانه ۳۰۰ میلیارد!

عصر روز ۲۵ آبان که دسترسی به اینترنت قطع شد، کسی فکرش را هم نمی‌کرد که این قطعی نزدیک به دو هفته طول بکشد. در روزهای گذشته اما قطعی اینترنت و ضررهای آن جدی‌تر شده و ابعاد جدیدی پیدا کرد، تا جایی که بخش‌های مختلف شروع به بررسی ابعاد آسیب‌ها و ضررهای ناشی از این اتفاق کردند. هر چند اینترنت ثابت بعد از ۵روز وصل شد و تا حد زیادی از میزان خسارت‌های قطع شدن اینترنت کاست.

ضرر روزانه ۳۰۰ میلیاردی

در حالی که در روزهای گذشته گزارش‌های مختلفی از آمار مربوط به خسارت‌های ناشی از قطعی اینترنت منتشر شده است، کمیسیون تجارت الکترونیکی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران روز گذشته گزارشی از برآورد میزان خسارت‌های وارد شده به کسب‌و‌کارهای اینترنتی بر اثر قطعی طولانی‌مدت و سراسری اینترنت منتشر کرد. براساس گزارش‌های غیر رسمی دریافت شده ازPSPهای کشور، تعداد کل تراکنش‌‌های انجام شده در درگاه‌های پرداخت اینترنتی و موبایلی در دو روز اول قطعی اینترنت کاهش بسیار شدیدی داشته و پس از رفع مشکلات توسط شرکت‌های پرداخت، تعداد تراکنش‌های روزانه در ۵ روز بعدی یعنی تا زمان اتصال اینترنت ثابت، حدود ۵/ ۴۸ درصد متوسط تعداد تراکنش‌های روزانه در هفته‌های قبلی بوده است.

گزارش سالانه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت، نشان می‌دهد حجم کل گردش مالی تجارت الکترونیکی کشور در سال گذشته ۲۰۸ هزار میلیارد تومان یا به عبارتی روزانه حدود ۵۷۰ میلیارد تومان بوده است. با احتساب کاهش تعداد تراکنش‌ها در روزهای گذشته که اینترنت قطع بوده است، گردش مالی روزانه این حوزه با کاهش ۲۹۳ میلیاردی به حدود ۲۷۷ میلیارد تومان رسیده است. با این حال اما پس از اتصال اینترنت ثابت، تعداد تراکنش‌های روزانه درگاه‌های پرداخت تا حدود ۷۳ درصد افزایش پیدا کرده است، اما همچنان شاهد کاهش ۲۷ درصدی تعداد تراکنش‌های مربوط به اینترنت موبایل هستیم. با توجه به این آمار، کاهش پرداخت‌های اینترنتی و موبایلی در ۱۰ روز گذشته بیش از ۲۹۵۰ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود.

نکته مهم دیگر، سطح متفاوت خسارت‌های وارد شده به کسب‌وکارهای اینترنتی از محل کاهش فروش است. براساس گزارش‌های دریافتی، کسب‌و‌کارهای بزرگ این حوزه به واسطه شناخت برند آنها توسط مشتریان با کمترین کاهش فروش (حدود ۳۰ درصدی) روبه‌رو بوده‌اند، با احتساب این کاهش و در نظر گرفتن نسبت حجم بازار، تخمین زده می‌شود کسب‌و‌کارهای متوسط و کوچک این حوزه با کاهش فروش بیش از ۸۰ درصدی در روزهای قطعی کامل اینترنت روبه‌رو بوده باشند.

همچنین کاهش ۹۸ درصدی در دو روز اول، بیش از ۸۰ درصدی در پنج روز بعدی و حدود ۵۰ درصدی بعد از اتصال اینترنت ثابت در تعداد تراکنش‌های پرداخت‌یارهای ارائه‌کننده درگاه واسط، نشان‌دهنده این است که کسب‌و‌کارهای خرد و خانگی متحمل بیشترین ضرر از محل کاهش فروش شده‌اند. این حوزه بیشترین تعداد کسب‌و‌کارهایی را شامل می‌شود که عمده کانال فروش آنها شبکه‌های اجتماعی است.

این در حالی است که خسارت حاصل از کاهش فروش، تنها یکی از خسارت‌های مستقیم وارد شده به کسب‌و‌کارهای تجارت الکترونیکی است. هزینه‌های اجاره زیرساخت‌ها و سرویس‌های لازم، نیروی انسانی بدون فعالیت، توقف کمپین‌ها و برنامه‌های بازاریابی، از دست دادن جایگاه در موتورهای جست‌وجو، عدم امکان ارائه سرویس به مشتریان خارج از کشور، از دست دادن اعتماد مشتریان و پیامدهایی از این دست، سرفصل‌های دیگری از خسارت‌های وارده به کسب‌و‌کارهای اینترنتی هستند. با این اوصاف میزان این خسارت‌‌ها بیش از ۱۰ برابر خسارت اولیه حاصل از کاهش فروش تخمین زده می‌شود.

خسارتی به اندازه حقوق صد هزار نفر

حالا رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی فروشگاه‌های اینترنتی شهر تهران هم به این موضوع واکنش نشان داده و گفته است که میزان خسارت وارد شده به کسب‌و‌کارهای مجازی در هفته گذشته به اندازه حقوق صد هزار نفر تخمین زده شده است. «حمیدرضا اعتدال‌مهر» به «ایسنا» گفته است با اینکه امکان برآورد دقیق خسارات وارد شده به کسب‌وکارهای اینترنتی در مدتی که اینترنت قطع بود وجود ندارد، اما یک مدل قابل فهم و منطقی برای تخمین حدودی میزان این خسارت با استفاده از آمار اشتغال و درآمدها انجام می‌شود.

او در این زمینه گفت: «طبق آمارها اشتغال حدود ۴۰۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به اینترنت وابسته است. اگر فرض کنیم ۱۰ روز کار این افراد دچار اختلال شده و نتوانسته باشند خلق ثروت کنند و پایین‌ترین حالت ممکن برای تخمین خسارت را حقوق این افراد در نظر بگیریم، در این زمان حدودا به اندازه ۱۳۰ هزار حقوق به کسب‌و‌کارهای اینترنتی خسارت وارد شده است. حداقل مبلغی که می‌توان به‌عنوان ضرر و زیان محاسبه کرد، یک‌سوم حقوق افرادی است که شغل آنها به اینترنت وابسته است.

اگر میانگین حقوق را دو میلیون تومان در نظر بگیریم،‌ می‌توانیم میزان خسارت را به‌طور تقریبی محاسبه کنیم که عدد بزرگی می‌شود.»اعتدال‌مهر با بیان اینکه انتقاداتی در زمینه محاسبه حقوق و صفر نبودن کارکرد در این زمان نسبت به روش گفته شده وجود دارد،‌ گفت که می‌توانیم حداقل خسارت واردشده به کسب‌و‌کارهای اینترنتی را معادل حقوق صد هزار نفر در نظر بگیریم که پرداخت می‌شود، ‌اما در مقابل آن کاری انجام نشده است.

به گفته او سرویس‌های نسبتا خوبی که روی گوشی‌های همراه داده شده بود، باعث شد اغلب کاربران کارهای خود را با تلفن همراه انجام دهند و رایانه‌های خانگی تقریبا بلااستفاده شده است. از طرف دیگر برخی به دلیل قیمت و کیفیت بهتر بسته‌های خط تلفن همراه، اینترنت خانگی خود را نیز قطع کرده‌اند و همین مساله باعث شده است که هنوز وضعیت کسب‌و‌کارهای مجازی به حالت قبل از قطع اینترنت بازنگردد. رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی کارفرمایی فروشگاه‌های اینترنتی شهر تهران با بیان اینکه حتی فروش برخی کسب‌و‌کارهای مجازی صفر شده است، گفت: «از زمان وصل شدن اینترنت خانگی، فروش واحدها به ۳۰ تا ۴۰ درصد رسیده است که این موضوع نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد کاربران از بسته‌های اینترنتی تلفن همراه استفاده می‌کنند.»

امیر ناظمی: دیگر نمی‌توان قطعی اینترنت را تحمل کرد

ظاهرا انتشار این آمارها سد سکوت وزارت ارتباطات را هم شکسته است و به این ترتیب روز گذشته رئیس سازمان فناوری اطلاعات هم با «ایرنا» مصاحبه کرده و گفته است: «شاید بتوان برای حفظ امنیت ملی و جلوگیری از ناآرامی فضا، چند روز قطعی اینترنت در حوزه فناوری ارتباطات را تاب آورد، اما ادامه این روند، سوء‌استفاده افراد از این موقعیت و ایجاد فرصتی برای نهادهایی که کم‌کاری خودشان در حوزه عدم مدیریت این اتفاقات را با قطعی اینترنت جبران کنند، قابل پذیرش نیست.»

امیر ناظمی همچنین گفت: «اگر در مرحله پیشگیری دقت بیشتری از سوی نهادهای مسوول شود، لازم نیست برای این کار، اینترنت مردم قطع شود و به این واسطه تعداد زیادی از مردم کسب‌و‌کارهای خود را از دست بدهند، ارتباط آدم‌ها از بین برود، بخش دانشگاهی نتواند فعالیت خود را ادامه دهد و بخش خبری نتواند خبررسانی کند؛ یعنی یک کشور را تعطیل کنیم چون آن نهاد نتوانسته کار خود را انجام بدهد.» او خاطرنشان کرد: «قطعی اینترنت را می‌توان تا چند روز تحمل کرد، اما هم اکنون که اوضاع آرام است و اغتشاشی هم مشاهده نمی‌شود، این شک به ذهن متبادر می‌شود که گویا عده‌ای علاقه‌مند نیستند که اینترنت در ایران وجود داشته باشد و با هر بهانه‌ای درصدد قطع اینترنت هستند. تصمیم ما این بود که در این مورد خویشتن‌داری کنیم تا بگوییم همراه تصمیمات هستیم و امنیت برای‌مان اهمیت دارد، اما فکر می‌کنم عده‌ای از خویشتن‌داری ما سوء‌استفاده می‌کنند.»