جنون قیمتها در بازار دیجیتال؛ افزایش قیمت در بازار تبلت، موبایل و لپ‌تاپ

گشتی در بازار کالاهای دیجیتال و گفتگو با کسبه این بازار نشان می دهد که به تدریج انبار کالایی بسیاری از فروشندگان، درحال تهی شدن است و بنظر می رسد در آینده نزدیک، پر کردن انبارها با تنوع کالایی مطلوب، دیگر چندان برای این صنف کار ساده ای نباشد. به گفته برخی از کسبه، با آنکه عده ای از فروشندگان، از اینکه توانسته اند کالاهای خرید قبل را به قیمت دلاری روز بفروشند خوشحالند، اما این خوشحالی چندان دوامی نخواهد داشت، زیرا به زودی با مشکلاتی که برای تامین کالای جدید با آن مواجه خواهند شد، این شیرینی رنگ خواهد باخت.

محسن بهنامی، از فعالان بازار تلفن همراه و کالاهای دیجیتال، در گفتگو با« دنیای اقتصاد» می گوید، اکنون بخش عمده تقاضا به طرف کالای رده قیمتی پایین سرازیر شده و برعکس دوماه قبل که کالاهای میان رده مورد استقبال بازار بودند، فعلا استقبال برای این رده محصولات به حداقل رسیده است. او می افزاید، درحال حاضر حدود ۳۰ درصد از نیاز مصرف‌کنندگان از کالاهای استوک و دست دوم تامین می شود.

بهنامی با اشاره به جولان کالاهای قاچاق در بازار محصولات دیجیتال می گوید، بسیاری از مدل های تبلت، لپ تاپ، لوازم جانبی که رجیستری نمی خواهند، به صورت قاچاق وارد می شود. از آنجا که این دسته کالاها نیاز چندانی به گارانتی ندارند یا مصرف کنندگان حساسیت زيادي روی گارانتی این محصولات ندارند، کالاهای قاچاق به راحتی جای کالاهای ورودی از مبادی قانونی را گرفته اند. تنها کالاهایی مانند گوشی تلفن همراه و لپ تاپ هایی که با گارانتی رسمی توزیع می شوند ، از طرق قانونی به بازار لوازم دیجیتال کشور وارد می شوند.

رضا مرتضوی از فروشندگان فعال در حوزه کالاهای دیجیتال سازمانی، در مورد شرایط بازار این محصولات می گوید:بنظر میرسد واردات قانونی کالاهایی مانند سرور، امکانات شبکه، پرینترها و قطعات داخلی بسیار کم شده است و بخش زیادی از نیاز بازار برای چنین محصولاتی از طریق مبادی غیررسمی و قاچاق تامین می شود. وی تاکید می کند، البته این شکل از قاچاق شامل کم اظهاری یا خلاف واقع اظهاری توسط عده ای که به کانال های خاصی دسترسی دارند نیز می شود. وی می گوید، متاسفانه اتحادیه و سازمان نصر نیز کار چندانی نمی توانند انجام دهند و ضربه ایجاد شده از کاهش ارزش پول ملی، به مرور باعث محدود شدن هرچه بیشتر افراد و سازمان ها در رفع نیازهای تکنولوژیک شان خواهد شد و بی تردید تاثیر این محدودیت ها در بهره وری سازمان ها و افراد به مرور آشکار می شود.

در نشستی که در ماه جاری با حضور فعالان نظام صنفی رایانه ای برگزار شد، اعضای این صنف نیز از عدم تخصیص درست و به موقع ارز برای بر طرف کردن نیاز بازار به کالاهای دیجیتال شکایت داشتند و خواستار رسیدگی هرچه سریع تر مسوولان برای ساماندهی کمبود کالا در بازار بودند. این افراد تاکید داشتند که زمان چندماهه برای تخصیص ارز به وارد کنندگان قانونی کالاهای دیجیتال، باعث تامین نیاز بازار از طریق کالاهای قاچاق و دست دوم خواهد شد و این امر علاوه بر محروم کردن دولت از منافع حاصل از عوارض واردات، ریسک های امنیتی زیادی را برای افراد و سازمان ها به دنبال خواهد داشت.

با توجه به نیاز دانش آموزان به گوشی و تبلت برای شرکت در کلاس های آنلاین از طریق سامانه شاد، زمزمه هایی از ورود چند تولید کننده ایرانی جدید به حوزه محصولاتی مانند تبلت های دانش آموزی به گوش می رسد. آذری جهرمی، وزیر ارتباطات نیز در چند ماه اخیر بارها در صحبت هایش از عزم جدی برای تولید گوشی های ایرانی سخن گفته است. همچنین از اواخر سال گذشته ، به اپراتورها مشوق هایی اعطا شد تا نسبت به تامین گوشی از چند تولید کننده ایرانی و ارائه آنها با شرایط خاص به مصرف کنندگان اقدام کنند. در هفته گذشته، ستار هاشمی، معاون وزیر ارتباطات در گفت وگو با« ایرنا» از آماده بودن مقدمات از سوی اپراتورها برای ثبت نام و ارائه این گوشی ها خبر داده بود.

قیمت لپ تاپ های بازار

نگاهی به موجودی اجناس فروشندگان نشان می دهد برندهای گران قیمتی چون اپل (Apple) و مایکروسافت (Microsoft) با نرخ های نجومی کماکان قسمتی از ویترین را تشکیل می دهند هرچند خرید و فروش آنها بسیار کم و محدود شده اما تک و توک خریدارانی هستند که کالاهایی را که حالا ارزشی نزدیک به صد میلیون تومان دارند، خریداری کنند. لپ تاپ ۱۶ اینچی مک بوک پرو اپل با تاچ بار ساخت سال ۲۰۱۹ با ظرفیت یک ترابایت ۸۹ میلیون و ۷۰۰ هزارتومان قيمت خورده است. لپ تاپ ۱۳ اینچی مک بوک پرو اپل با تاچ بار و حافظه ۵۱۲ گیگابایت نیز ۵۵ میلیون تومان قیمت دارد.

حتی ارزان ترین مدل جدید لپ تاپ اپل یعنی مک بوک ایر سال ۲۰۲۰ با حافظه ۲۵۶ گیگابایت به قیمت ۳۹ میلیون و ۸۰۰ هزارتومان معامله می شود.

لپ تاپ هایی با ویژگیهای متوسط هم اساساً ارزان نیستند. مثلا لپ تاپ ۱۵ لنوو مدلideapad با حافظه یک ترابایت ۳۹ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان است. لپ تاپ ۶/ ۱۵ اینچی لنوو مدل Thinkpad نیز با حافظه یک ترابایتی ۲۸ میلیون و ۷۹۰ هزارتومان است.

با حدود بودجه ۱۷ میلیون تومان لپ تاپ های برندهایی چون لنوو و ایسوس از تنوع بیشتری در بازار برخوردارند، هرچند به صورت محدود از برندهای ایسر و اچ بی نیز در این کانال قیمتی می توان محصول پیدا کرد. وقتی از فروشندگان بازار سوال می کنیم آغاز نرخ ها برای لپ تاپ از ۸ میلیون تومان است با این حال حتی روی فروشگاه های اینترنتی متوسط قیمت برای لپ تاپ های ارزان بازار حدود ۱۵ تا ۱۸ میلیون تومان است.

قیمتها در بازار گوشی و تبلت

بازار تبلت و گوشی بعد از اوج تقاضا در روزهای اول مهر کم و بیش خود را به شرایط کمبود کالا، نوسانات ارز و فشارهای گاه و بیگاه رجیستری عادت داده است. با این حال عمدتا بازار در اختیار مدل های چینی و کره ای و تایوانی است هرچند در بازار گوشی مدل های ایرانی هم به تدریج درحال عرضه اند.

علیرضا صالحی یک فروشنده موبایل در بازار به« دنیای اقتصاد» می گوید:تنوع گوشی ها و تنوع برندی در بازار گوشی بسیار کم شده است. تا سال قبل گوشی هایی چون وان پلاس و برخی برندهای اروپایی در بازار بودند، اما الان خیلی محدودند. در این میان برندهایی چون موتورولا و نوکیا هم به رغم اینکه در حافظه کاربران به خوبی از آنها یاد می شد با استقبال چندانی روبه رو نشدند.

به گفته این فروشنده بازار عمده تقاضاهای بازار به سمت برندهای سامسونگ، شیائومی، هوآوی و اپل معطوف شده است.

در زمینه تبلت نیز تبلت های چینی و لنوو بازار را تقریبا در اختیار دارند. حداقل قیمت ها هم در این بازار به نسبت لپ تاپ پایین تر است و بین یک تا ۳ میلیون تومان می توان گزینه های ارزان قیمتی را در بازار یافت. با توجه به افزایش تقاضا برای بازار تبلت( به دلیل نیاز دانش آموزان به حضور در کلاس های مجازی) گزینه های مختلفی از سه برند چینی لنوو، CCIT، و ATOUCH، در بازار وجود دارند.

در این میان بازیگران قدیمی و شناخته شده ایسوس کاملا از بازار ایران خارج شده و حتی هوآوی بسیار کم رنگ شده است.

در زمینه قطعات کامپیوتری دیگر مانند مادربورد و رم خریداران محدود به انتخاب چند مدل شده اند. در مورد حافظه ها تنوع از بین رفته و به گفته فروشندگان بازار بین محصولات چینی یا تقلبی تقسیم شده است.

بازار پررونق محصولات دست دوم

بازار خدمات و محصولات دست دوم باتوجه به نرخ محصولات نو از توسعه چشمگیر در بازار برخوردارند. چندی قبل بعضی واردکنندگان موبایل نسبت به واردات محصولات دست دوم به صورت قاچاق به بازار هشدار داده بودند با این حال با توجه به رجیستری عمده این محصولات در حوزه تبلت و لپ تاپ مشتری خوبی دارند. بازار خدمات هم با توجه به صرفه نبودن خرید محصول نو به یکی از پررونق ترین بخش های بازار کامپیوتر تبدیل شده است. با این حال به گفته فروشندگان محصولات تقلبی حرف نخست را در این بازار می زند.

درخواست افزایش قیمت مجدد لوازم خانگی

دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران از افزایش ۱۳۰ درصدی مولفه‌های تولید نسبت به سال گذشته خبر داد و گفت: طبق مصوبه ستاد تنظیم بازار در سال ۱۳۹۷ صرفا ۲۵ قلم محصولی که از ارز دولتی استفاده می‌کنند مشمول قیمت گذاری هستند؛ بنابراین تولیدکنندگان معتقدند طبق مستنداتی که به سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان ارائه داده اند باید افزایش قیمت داشته باشند.

عباس هاشمی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: به طور متوسط آلومینیوم ۱۵۴، درصد فولاد ۲۱۲ درصد، برنج ۱۳۱ درصد و مس ۱۱۷ درصد نسبت به سال گذشته افزایش قیمت داشته و این در حالی است که تولیدکنندگان لوازم خانگی در خرداد ماه امسال مجاز شدند قیمت‌های خود را حدود ۲۵ درصد افزایش دهند. همچنین با در نظر گرفتن یورو، میانگین نرخ ارز در این صنعت در مهرماه امسال نسبت به سال گذشته ۱۶۳ درصد افزایش داشته است.

وی افزود: برای مثال در بخش آبگرمکن و پکیج اگر براساس افزایش قیمت مواد اولیه قیمت گذاری می‌کردیم باید در مهر ماه امسال در آبگرمکن ۱۳۴ درصد و در پکیج ۱۵۸ افزایش قیمت می‌داشتیم؛ یعنی نرخ برخی از کالاها پنج تا شش برابر قیمتی است که سازمان حمایت تعیین کرده است.

او خاطرنشان کرد: با در نظر گرفتن این شرایط قیمت گذاری برای محصولات لوازم خانگی امکان‌پذیر نیست و ورود سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار به بازار لوازم خانگی بلاموضوع است. با  استناد به مستندات حقوقی و قانونی که به وزیر صنعت، معدن و تجارت (صمت) ارائه کردیم، می‌توانیم بگوییم که ورود ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت به قیمت‌گذاری لوازم خانگی موضوعیت ندارد و اگر هم بخواهند در این بازار نظارت کنند، باید واحدهای تولیدی بر اساس قیمت نهاده‌های تولید خوداظهاری کنند و در صورت بروز تخلف سازمان حمایت ورود کند؛ اما اعلام تکلیف قیمت‌ها از این سازمان حمایت در بازار لوازم خانگی راه حل نیست و امکان ادامه تولید لوازم خانگی در این شرایط وجود ندارد.

هاشمی از درخواست جلسه مشترک با وزیر صمت، ستاد تنظیم بازار، سازمان حمایت و تولیدکنندگان لوازم خانگی عضو انجمن صنایع لوازم خانگی ایران خبر داد و گفت: درخواست ما این است که تصمیمات اتخاذ شده در حوزه فولاد و خودرو به صورت منطقی به صنعت لوازم خانگی هم تسری پیدا کند؛ چرا که طبق مصوبه ستاد تنظیم بازار در سال ۱۳۹۷ صرفا ۲۵ قلم محصولی که از ارز دولتی استفاده می‌کنند مشمول قیمت گذاری هستند؛ بنابراین تولیدکنندگان معتقدند طبق مستنداتی که به سازمان حمایت ارائه داده اند باید افزایش قیمت داشته باشد.

دبیر انجمن صنایع لوازم خانگی ایران با بیان اینکه تداوم این وضعیت موجب ضرر تولیدکنندگان می‌شود، گفت: باید هرچه زودتر درباره این بازار تعیین تکلیف نهایی صورت گیرد. در در حال حاضر اگر در بازار افزایش قیمت‌های نامتعارف مشاهده می‌شود ربطی به تولیدکنندگان ندارد. به عبارت دیگر در اثر اشتباهات استراتژیک سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار، تولیدکننده و مصرف‌کننده ضرر می‌کنند و به صورت پنهانی افرادی به صورت غیرقانونی سود می‌برند.