سفته‌بازی همه‌گیر در بورس تهران

 پس از یک دوره بیش از یک و نیم ماهه رشد ممتد قیمت‌ها در بازار سهام و کسب بازدهی خیره‌کننده در برخی نمادهای کوچک، در روزهای اخیر، شاهد خروج معامله‌گران از بازار هستیم. بازار سهام از ابتدای سال جاری به واسطه ورود نقدینگی شاهد رشد عمومی قیمت سهام (به‌ویژه در نمادهای کوچک) بود. سرعت ورود این نقدینگی رفته رفته کاسته و در نهایت متوقف شد. توقف جریان نقدینگی تازه در شرایطی که کمتر از یک هفته به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است، موجب شد تا تعداد زیادی از معامله‌گران در نقش فروشنده حاضر شوند.

قسمت عمده‌ای از این معامله‌گران را سفته‌بازانی تشکیل می‌دهد که از ابتدای سال‌ بازدهی‌های نسبتا چشمگیری به‌خصوص در نمادهای کوچک کسب کرده‌اند. کسب این بازدهی کوتاه‌مدت مشوقی برای خروج این معامله‌گران از بازار سهام شده است. هرچند بخشی از فشار فروش‌های ایجاد شده در بازار سهام بی‌تاثیر از عدم حمایت عوامل بنیادی از روند رشد اخیر قیمت‌ها و برخی تحلیل‌های تکنیکال در مورد ناتوانی عبور پایدار شاخص از سطح ۸۰ هزار واحدی نبوده است اما به گفته بیشتر کارشناسان، رد پای فشار فروش ایجاد شده در بازار را بیش از هر عاملی باید در سفته‌بازی معامله‌گران جست‌وجو کرد.

کسانی که در پی ورود نقدینگی به معاملات سهام توانسته‌اند بازدهی‌های قابل قبولی را کسب کنند (درباره عدم حمایت عوامل بنیادی باید گفت، در شرایط فعلی نه تنها عامل بنیادی خاصی به پشتیبانی از معاملات نپرداخته است که حتی روند قیمت‌ها در بازارهای جهانی به‌عنوان مهم‌ترین عامل بنیادی اثر‌گذار بر بورس تهران رو به افول گذاشته است).

نکته جالب توجه در شرایط کنونی این است که هر دو گروه از معامله‌گران، اعم از حقیقی و حقوقی در حال خروج از معاملات هستند. این موضوع نشان می‌دهد سفته‌بازی و نوسان‌گیری تا چه اندازه در معاملات سهام رسوخ کرده است. به اعتقاد کارشناسان در بازاری که ابزارهای آن برای کسب بازدهی ضعیف است، شرایط مناسب برای کسب سود پایدار وجود ندارد. از این رو این موضوع طبیعی است که در این فضا معامله‌گران تنها در‌صدد استفاده از موج‌های گاه و بیگاه ایجاد شده در بازار سهام باشند.

با این حال نکته اساسی آن است که کسب چنین سودهای کوتاه‌مدتی به‌ویژه از سوی سهامداران حقوقی موجب بی‌اعتمادی سهامداران تازه‌وارد می‌شود و در بلندمدت به زیان حقوقی‌های بازار نیز خواهد بود. همچنین، باید توجه داشت تحمل زیان دو دسته معامله‌گران با هم برابر نیست. حقوقی‌ها بخشی از نقدینگی خود را که قابل ریسک است، وارد بازار سهام می‌کنند اما برخی حقیقی‌ها بدون استراتژی خاصی صرفا به دنبال موج ورود نقدینگی به بازار سهام وارد معاملات شده‌اند. از این رو زیان تحمیل شده به این افراد بیش از حقوقی‌ها خواهد بود. از این رو حقیقی‌ها نیز باید به این موضوع توجه کنند که برای فرار از تحمل زیان بیشتر بهتر این است که تنها بخشی از نقدینگی قابل ریسک خود را وارد معاملات کنند. در این گزارش به بررسی روند فعلی معاملات سهام از منظر ۵ کارشناس پرداخته شده است.

سفته بازی حقوقی‌ها منطقی نیست

شاهین چراغی- فعال بازار سهام

بورس تهران در روزهای اخیر شاهد افزایش فشار فروش در بیشتر نمادهای بازار و از سوی اکثر سهامداران بود. سهامداران حقیقی در کنار حقوقی‌های بورس تهران، اقدام به عرضه و فروش سهام خود می‌کنند که این امر تا تشکیل صف فروش و نوسان منفی در نمادها منجر می‌شود. شاید بتوان عرضه مزبور از سوی سهامداران خرد را کمی قابل قبول دانست، اما اقدام حقوقی‌ها به هیچ وجه منطقی و از روی اصول نیست.

سفته‌بازی معامله‌گران حقوقی نمی‌تواند مورد پذیرش قرار گیرد. این موضوع به عنوان عاملی منفی در روند قیمتی سهام تاثیرگذار شده است. این فروش‌های نگران‌کننده است و باید بررسی و از سوی مسوولان سازمان بورس پیگیری شود و در نهایت با متخلفان برخورد جدی صورت گیرد. مهم‌ترین انگیزه در فروش سهام از سوی دو دسته مزبور، فروش به امید خرید در قیمت‌های پایین‌تر است. انگیزه‌ای که در ذات خود نشان از سفته‌بازی دارد.

این موضوع در کنار آخرین مناظره نامزدهای ریاست‌جمهوری و عدم ارائه برنامه‌ای مشخص برای بازار سهام، شدت بیشتری گرفته است. اما باید این نکته را مدنظر قرار داد که فروش سهام در شرایط کنونی، راهکار مناسبی نیست. بر این اساس نه‌تنها سهامداران حقوقی قادر به نقد کردن پرتفوی خود نخواهند بود، بلکه به شرایط منفی دامن زده و به افزایش فشار فروش منجر ‌می‌شود.

توصیه می‌شود سهامداران کنونی بازار به دور از هرگونه رفتار هیجانی و خرید و فروش‌های سنگین، با احتیاط به روند معاملات خود بپردازند و سهامداران تازه‌وارد نیز فعلا به بورس وارد نشوند؛ بهترین زمان برای ورود تازه واردان درصورت تثبیت ریاست جمهوری کنونی، پس از اعلام نتایج خواهد بود. در صورت تغییر رئیس جمهوری به‌دلیل ابهام در مورد برنامه‌های وی نیز بهتر است با تاخیر به بورس وارد شوند، تا برنامه‌ها روشن‌تر شود.

چهار ضلعی افزایش فشار فروش

حسین صالحی-کارشناس بازار سهام

در روزهای اخیر شاهد افزایش فشار فروش از سوی بازیگران بازار سهام چه حقوقی‌ها و چه حقیقی هستیم. سهام بسیاری از شرکت‌ها که با توجه به انگیزه سفته‌بازی با رشد قیمت مواجه شد، حالا فرصت مناسبی برای فروش آنها رسیده است. از سوی دیگر با توجه به ریزش قیمت‌های کالا در بازارهای جهانی، شاهد کاهش قیمت در سهام مرتبط با این موضوع بوده‌ایم که این موضوع نیز از دیگر عومل تاثیرگذار در افزایش فروش روزهای اخیر بوده است.

پس از سفته بازی معامله‌گران، عوامل دیگری نیز در ایجاد انگیزه سهامداران برای عرضه سهام بی‌تاثیر نبوده است. یکی از این عوامل، ریسک‌گریزی سهامداران است. سهامداران در شرایط کنونی بازار درصدد فروش و نقدکردن سهام خود هستند تا به این ترتیب بتوانند ریسک خود را در شرایط مبهم کنونی کاهش دهند.

مورد دیگر نبود برنامه مدون برای بازار سهام از سوی کاندیدای انتخاباتی است؛ در حالی روزهای اخیر شاهد برگزاری مناظرات انتخاباتی نامزدهای ریاست‌جمهوری بودیم که متاسفانه به‌دلیل دغدغه‌های بالای دولتمردان در امور گوناگون، توجهی به بازار سهام نشد و در واقع هیچ‌گونه اظهار نظر یا برنامه خاصی برای بورس مطرح نشد. این عامل باعث از بین‌رفتن خوش‌بینی‌های فعالان بازار شد. سرمایه‌گذارانی که تا هفته گذشته به حمایت و داشتن برنامه خاص از سوی دولت برای بازار سرمایه امیدوار بودند، با آخرین دور مناظرات و عدم اشاره خاصی به بازار سهام اقدام به فروش بیشتر سهام خود کردند.

عامل دیگر نیز متاثر از نرخ بالای سود در بازارهای کم‌ریسک‌تر است؛ طبیعتا در چنین شرایطی که ابهام در آینده اقتصاد کشور وجود دارد، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند دارایی خود را در یک بازار امن و با حاشیه سود بالاتر سپرده‌گذاری کنند. به این ترتیب با فروش سهام به انتقال دارایی از بورس به بازار امن‌تر و کم‌ریسک‌تر می‌پردازند. با توجه به عوامل مزبور توصیه می‌شود تا سهامداران تازه وارد و آن دسته از معامله گرانی که قصد دارند به‌تازگی اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار کنند، کمی صبر کنند.هر چند آینده اقتصاد و بازار سرمایه مثبت پیش‌بینی می‌شود، اما شرایط مبهم کنونی، زمان مناسبی برای ورود به این بازار نخواهد بود.

تشدید نوسان گیری در بورس تهران

محمد نوربخش- کارشناس بازار سهام

هرچه به روزهای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری نزدیک می‌شویم، بورس تهران بیشتر تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه گمانه‌زنی‌ها در خصوص انتخاب رئیس‌جمهور دولت دوازدهم متفاوت است، به تبع آن فضای تردید میان سهامداران نیز افزایش می‌یابد و تصمیم‌گیری سخت‌تر می‌شود. بعد از رشد بیش از ۳ درصدی شاخص کل از ابتدای سال تاکنون بسیاری از سهامداران توانستند در بورس به‌خصوص نمادهای کوچک سودهای جذابی کسب کنند، در این شرایط که فضا تا حد زیادی ابهام‌آلود است سهامداران ترجیح می‌دهند تا بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات از بازار خارج شوند.

این خروج که این روزها به غیر از سهامداران حقیقی دامن حقوقی‌های بازار را نیز گرفته است، منجر به کاهش ارزش معاملات بورس طی این روزها و روزهای آتی می‌شود. از سوی دیگر موضوع رسیدن شاخص به سطح ۸۰ هزار واحد مطرح است. این سطح که در میان تکنیکالیست‌ها به‌‌عنوان سطح مقاومتی شاخص مطرح است، انتظار رشد‌های جذاب برای هفته‌های آتی را کاهش داده است. از سوی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی کشور به‌نظر نمی‌رسد بعد از انتخاب رئیس‌جمهور دولت جدید، رفتار جدیدی را از بازار شاهد باشیم. این موضوع نیز دلیل دیگری است که می‌تواند روحیه نوسان‌گیری میان سهامداران را افزایش دهد و مسبب فروش سهم‌های سهامداران باشد.

خروج سهامداران در فضای ابهام‌آلود انتخابات

علیرضا مستقل - کارشناس بازار سهام

طی روزهای اخیر، بازار سهام به میزان قابل‌توجهی شاهد خروج سهامداران از نمادهای مختلف بود. خروجی که موجب شکل‌گیری صف‌های فروش در بسیاری از نمادهای بازار سهام شده است. به‌نظر می‌رسد عمده دلیل این فعالان بازار سهام برای فروش را می‌توان در شرایط سیاسی کشور با توجه به نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری تفسیر است. واقعیت این است که در حال‌حاضر به‌دلیل ابهام موجود در بازار بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند برای کاهش ریسک‌های احتمالی هرگونه تصمیم‌گیری در خصوص خرید سهام را به پس از انتخابات موکول کنند.

برخی دیگر نیز راه خروج از معاملات را پیش گرفته‏اند. شاید بتوان عمده این افراد را سفته‌بازانی دانست که با نگاه کوتاه‌مدت وارد بازار شده و حالا با شناسایی سود تصمیم به فروش گرفته‌اند. عده‌ای از فروشندگان را اما سهامدارانی تشکیل می‌دهند که به تازگی وارد بازار شده‌اند و با ترس از افت بیشتر قیمت سهام موجود در پرتفوی خود، فرار را بر قرار ترجیح می‌دهند.

در مجموع می‌توان گفت تسری ابهام در فضای کنونی بازار که از شرایط سیاسی کشور نشات می‌گیرد و در کنار آن ثبات شرایط اقتصادی در داخل و خارج از کشور، انگیزه ماندن در بازار سهام را از برخی معامله‌گران سلب کرده است. در این خصوص نمی‌توان پیشنهاد یکسانی برای تمامی سرمایه‌گذاران داشت. طبیعتا به دنبال افزایش فضای تردید در میان سهامداران، تصمیم‌گیری نیز سخت‌تر می‌شود. در نتیجه به‌نظر می‌رسد بهترین راهکار تصمیم‌گیری براساس استراتژی سرمایه‌گذاری فردی و میزان پذیرش ریسک از سوی هر سرمایه‌گذار است.

تشدید فشار فروش در معاملات سهام

ولید هلالات - تحلیلگر بازار سهام

بورس تهران که سال ۹۶ را با روندی صعودی و کسب بازدهی مناسب آغاز کرده بود، طی روزهای گذشته شاهد تشدید فشار فروش به‌ویژه در نمادهای کوچک بازار است. در این شرایط نمی‌توان گفت قشر خاصی از سهامداران صف‌های فروش را سنگین کرده‌اند. واقعیت این است که پیش از این بازار در نمادهای کوچک رشد محسوسی را تجربه کرد. در حال‌حاضر نیز همان سهامدارانی که در نمادهای کوچک و متوسط بازار سودهای قابل‌توجهی را شناسایی کرده بودند، پس از کسب سود مورد انتظار خود به صف فروشندگان پیوسته‌اند. در هفته اخیر نیز نمادهای کوچک بازار شاهد سنگین‌ترین صف‌های فروش بودند و در نمادهای بزرگ تغییر محسوسی مشاهده نشد.

شاید بتوان گفت عمده فروشندگان را سفته‌بازانی تشکیل می‌دهند که سعی در حفظ سود کسب شده دارند. در کنار این موضوع، شرایط سیاسی کشور دیگر دلیل تشدید فشار فروش در بازار است چرا که عدم اطمینان نسبت به آینده انتخاباتی باعث می‌شود تا بیشتر سرمایه‌گذاران، خرید را به تاخیر انداخته و با توجه به ریسک‌های موجود سهام فعلی خود را نیز به فروش برسانند. این موضوع پیش از این نیز از سوی کارشناسان بازار سهام پیش‌بینی شده بود.

در مورد استراتژی مناسب سهامداران در شرایط فعلی، باید گفت سرمایه‌گذاری در نمادهای کوچک با ریسک فراوانی نیز همراه است چراکه همانطور که گفته شد بیشترین صفوف فروش در میان کوچک‌ترهای بورسی تشکیل می‌شود.سهام نمادهای بزرگ با P/‎ E پایین اما با توجه به قرار گرفتن در فصل مجامع می‌توانند فرصت خرید باشند.