ریشه‌های اقتصادی یک تنش اجتماعی

 «دایسوکه واکابایاشی»، «اولیویا وانگ» و «جوی دونگ» هم در گزارش دیگری در تاریخ ۲۹نوامبر در نیویورک تایمز نوشتند، ناامیدی از «استراتژی کووید تحمل صفر» که نتوانسته از جهش بزرگ در مواردی جلوگیری کند، تشدید شد؛ زیرا جمعیت خسته از قرنطینه‌های غیرقابل پیش‌بینی، به تنگ آمده و دست به اعتراض زدند. شیوع دوباره کووید، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین را در گوشه‌ رینگ قرار داده است. او از کنار گذاشتن رویکرد سختگیرانه دولت برای کووید خودداری کرده است. اگر محدودیت‌ها را کاهش دهد و ابتلاها سر به فلک بکشد، خطر تلفات گسترده و زیر فشار قرار گرفتن سیستم مراقبت بهداشتی وجود دارد. اما حفظ سیاست‌های فعلی و محدود کردن ابتلاها با قرنطینه‌های گسترده، آسیب بیشتری به اقتصاد در حال کند شدن وارد می‌کند.

«مارک ویلیامز» اقتصاددان ارشد آسیا در شرکت تحقیقاتی کپیتال اکونومیکس گفت: «دولت در این مرحله گزینه خوبی ندارد. هر کاری که انجام دهند، ممکن است تاثیر زیادی بر تضعیف اقتصاد داشته باشد. بنابراین تصور آن دشوار است که بگوییم محدودیت‌های قابل توجهی در بخش‌های بزرگی از کشور اعمال نمی‌شود.» بیش از ۸۰شهر در چین در حال مبارزه با ابتلاها هستند؛ درحالی‌که این رقم در فصل بهار ۵۰شهر بود آن هم زمانی که افزایش کمتر ابتلاها باعث قرنطینه هشت هفته‌ای در شانگهای شد و اقتصاد را در کندترین سرعت رشد سالانه خود در دهه‌های اخیر قرار داد. بر اساس گزارش کپیتال اکونومیکس، این شهرها نیمی از فعالیت اقتصادی چین را تشکیل و ۹۰درصد از صادرات آن را انجام می‌دهند.

به نوشته «واکابایاشی- وانگ- دونگ» در تعدادی سرمقاله در رسانه‌های دولتی که از روز یکشنبه آغاز شد، دولت چین گفت که این کشور همچنان به «حفظ تمرکز استراتژیک» در مبارزه با کووید نیاز دارد؛ اما از مقامات سراسر کشور خواست از اقدامات شدید مانند مسدود کردن خروجی‌های آتش نشانی یا سد کردن درهای عمومی در طول قرنطینه اجتناب کنند. «اندرو فنل» تحلیلگری که بر رتبه‌بندی اعتباری دولت چین برای فیچ نظارت می‌کند، گفت که رویکرد سازش‌ناپذیر این کشور «به‌شدت بر اقتصاد فشار وارد کرده و تنش‌های اجتماعی را افزایش داده است.» چین روز سه‌شنبه گفت که تلاش‌ها برای واکسینه کردن شهروندان کهنسال خود را افزایش می‌دهد؛ اقدامی که کارشناسان آن را پیشروی حیاتی برای بازگشایی اقتصاد می‌دانند.

گلدمن ساکس در یادداشتی در روز دوشنبه تخمین زد که احتمال ۳۰درصد وجود دارد که چین قبل از آوریل «کووید صفر» را کنار بگذارد؛ زیرا دولت مرکزی مجبور است «میان قرنطینه بیشتر و شیوع بیشتر کووید دست به انتخاب بزند.» «کریس باکلی» هم در گزارش دیگری در تاریخ ۲۹نوامبر در نیویورک تایمز نوشت، در واکنش به جسورانه‌ترین و گسترده‌ترین اعتراضات چین در دهه‌های اخیر، دستگاه امنیتی ساخته و پرداخته‌شده از سوی شی جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست در چندین جبهه برای سرکوب مخالفان بسیج شده و از مجموعه ابزار سرکوب و نظارت چندین دهه‌ای خود استفاده می‌کند.

در نشستی با رهبران ارشد امنیتی حزب کمونیست که روز سه‌شنبه در رسانه‌های دولتی گزارش شد، به مقامات مربوطه دستور داده شد که «اقدامات غیرقانونی و مجرمانه‌ای که نظم اجتماعی را مختل می‌کند، قاطعانه سرکوب کنند.» تا غروب، تظاهرات کوچک‌تر و پراکنده‌تر از قبل به نظر می‌رسید و ویدئوهای جدیدی که در رسانه‌های اجتماعی -کانال اصلی اخبار اعتراض‌ها برای رسیدن به مخاطبان گسترده‌تر- منتشر شد، عمدتا گروه‌هایی از ساکنان را در چندین منطقه مختلف نشان می‌دهد که محصور شده و خواستار آزادی خود هستند. در همان زمان، دولت اعلام کرد که واکسیناسیون افراد مسن را افزایش خواهد داد. این اقدام برای کاهش کنترل‌های شدید کووید در چین که خشم عمومی را برانگیخته است، بسیار مهم تلقی می‌شود و نشان می‌دهد که با سرکوب مخالفان توسط پکن، این اقدامی است برای رسیدگی به مشکل مهم اعتراضات.

نیروهای امنیت عمومی و وسایل نقلیه امنیتی، در مکان‌ها یا نقطه‌های اعتراضی احتمالی استقرار یافته‌اند. افسران پلیس در حال جست‌وجوی تلفن برخی از ساکنان برای یافتن برنامه‌های ممنوعه هستند. مقامات به خانه‌های معترضان احتمالی می‌روند تا نسبت به فعالیت‌های غیرقانونی هشدار دهند و تعدادی را برای بازجویی می‌برند. سانسورچی‌ها نمادها و شعارهای اعتراضی را از رسانه‌های اجتماعی پاک می کنند. به‌طور مثال می‌توان به این موارد اشاره کرد: پلیس چین در متروی شانگهای در حال بررسی و پاک کردن «وی‌پی‌ان»ها از موبایل مسافران مترو است. چین بزرگ‌ترین پروژه کنترل اینترنت را دارد که به «دیوار آتشین بزرگ چین» معروف است و توسط آن تمام شبکه‌های اجتماعی همانند تلگرام و واتس‌اپ و فیس‌بوک فیلتر است؛ در ووهان چین پلیس با خودرو از روی تظاهرات‌کنندگان رد شد. در مرکز خرید شهر شنژن، هر یک متر یک پلیس ایستاده است.

کنترل شدید فضا، بازداشت‌های گسترده، کنترل فضای رسانه‌ای و سرکوب شدید تظاهرات‌کنندگان راهکار حزب کمونیست چین برای سرکوب تظاهراتی است که از زمان اعتراضات میدان تیان‌آن‌من بی‌سابقه بوده. «باکلی»، گزارشگر نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از این گزارش نوشت، این کمپین توسط دستگاه امنیتی انجام می‌شود که «شی» در راستای تسلط تزلزل‌ناپذیر خود، آن را ارتقا داده است. او نیروهای پلیس را گسترش داده، رهبران امنیتی وفادار را در پست‌های کلیدی جای داده و اعلام کرده که «امنیت سیاسی» باید بستر امنیت ملی باشد. با این حال، حتی زمانی که «شی» پلیس را به خدمت گرفته است، اما ظاهری بی‌نظم از وضعیت را به شکل وضعیتی نرمال و عادی نشان می‌دهد. رئیس‌جمهور چین درباره چالش آشکار و نادر برای حاکمیتش که در این اعتراضات رخ داد، از جمله درخواست برای کناره‌گیری از قدرت، سکوت کرده است.

به نظر می‌رسد که او این‌گونه قمار کرده که با نادیده گرفتن ظاهری تظاهرات، می‌تواند از شتاب آن بکاهد؛ درحالی‌که سرویس‌های امنیتی وارد عمل می‌شوند و ارتش متشکل از وفاداران آنلاین حزب سعی در بی اعتبار کردن معترضان به‌عنوان ابزارهای براندازی آمریکا دارند. «ویلیام هرست» استاد دانشگاه کمبریج که اعتراض و سیاست را در چین مطالعه می‌کند، می‌گوید: «آنها تا جایی که ممکن است کمتر می‌گویند. اگر آنها صحبت کنند، می‌توانند اوضاع را ملتهب کنند. بنابراین بهتر است بنشینید و وانمود کنید که هیچ اتفاقی نمی‌افتد.» روز سه‌شنبه، روزنامه اصلی و دولتی حزب کمونیست People’s Daily، گفت‌وگوهای «شی» با رئیس‌جمهور مغولستان و یک جشن بزرگداشت به مناسبت یک دهه حضور «شی» در قدرت را در صفحه اول منتشر کرد، اما حتی یک کلمه‌ درباره اعتراضات -گسترده‌ترین جنبش دموکراسی خواهی در چین از زمان تیان‌آن‌من در سال ۱۹۸۹ تا کنون– به میان نیاورد.

به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، شکی وجود ندارد که «شی» و مشاورانش در داخل محوطه حفاظت‌شده رهبری در پکن، ناآرامی‌ها را زیر نظر گرفته‌اند و برای پاسخ به آن توطئه می‌کنند. از زمان اعتراضات سال۱۹۸۹، رهبران چین بر خطرات جنبش‌های اجتماعی ضد دولتی متمرکز شده‌اند و مصمم هستند که آنها را در نطفه خفه کنند و از آسیب‌های ناشی از سرکوب خونین دیگری اجتناب کنند. با این حال، اعتراضاتی که در چند روز اخیر در بخش‌هایی از شانگهای، پکن و دیگر شهرهای چین آغاز شد.

به نظر می‌رسد که رهبران را غافلگیر کرده است. در روزهای اخیر، به نظر می‌رسد نیروهای امنیتی چین از نو خود را گروه‌بندی کرده‌اند و همین امر باعث شده است تظاهرات‌ جدید بسیار دشوارتر و خطرناک‌تر شود. «اچ کریستوفر استینهارت»، محققی در دانشگاه وین که الگوهای اعتراض را در چین مطالعه می‌کند، گفت: «من کاملا مطمئن هستم که دستگاه امنیتی این موضوع را هم به سرعت تحت کنترل خواهد گرفت. من حدس می‌زنم که آنها با شناسایی سرکردگان و سپس بازداشت آنها، همراه با نظارت‌های پیشگیرانه در مناطق عمومی، کار خود را شروع کنند.»

الجزیره هم در گزارش ۳۰نوامبر نوشت، فعالیت کارخانه‌های چین در ماه نوامبر برای دومین ماه متوالی کاهش یافت که نشان‌دهنده آسیب‌های اقتصادی سیاست‌های «کووید صفر» است که به اعتراضات گسترده و نادری در این کشور دامن زده است. داده‌های اداره ملی آمار (NBS) در روز چهارشنبه نشان داد که «شاخص مدیران خرید» چین (PMI) از ۲/ ۴۹درصد در ماه اکتبر به ۴۸ کاهش یافت.

بر اساس گزارشی از شرکت Nomura Holdings که روز دوشنبه منتشر شد، مناطقی از کشور که در حال حاضر قرنطینه هستند، بیش از یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهند. جدیدترین نشانه اختلال اقتصادی پس از اعتراضات علیه اقدامات سختگیرانه کووید در شهرهای بزرگ از جمله پکن، شانگهای، چنگدو و نانجینگ به‌وجود آمد. «ژائو چینگه»، آمارگیر ارشد NBS در بیانیه‌ای گفت: «در ماه نوامبر، تحت تاثیر عوامل متعدد از جمله گسترش وسیع و مکرر شیوع داخلی و پیچیده‌تر و شدیدتر شدن محیط بین المللی، شاخص مدیران خرید چین کاهش یافت.» انتظار می‌رود اقتصاد چین در سال۲۰۲۲ از رشد ۳درصدی برخوردار نباشد که یکی از بدترین عملکردهای این کشور در دهه‌های اخیر خواهد بود.