شمارش معکوس برای راه اندازی بازار متشکل ارزی/ آیا دلالان با بازار ارز خداحافظی می‌کنند؟

شمارش معکوس برای راه اندازی بازار متشکل ارزی آغاز شد. براساس گفته‌های معاون ارزی بانک مرکزی این بازار بزودی راه اندازی می‌شود و پس از آن صرافی‌ها و بانک‌ها بازیگران اصلی بازار ارز می‌شوند. با این اتفاق سازوکار بازار ارز کشور تغییرات بنیادی پیدا خواهد کرد.

غلامرضا پناهی در آخرین روزهای باقی مانده تا راه اندازی این بازار درجلسه هم‌اندیشی با نمایندگان بخش بین‌الملل بانک‌ها و صرافی‌های بانکی سیاست‌های جدید ارزی دولت به منظور ساماندهی و مدیریت بازار ارز را تشریح کرد.

در این جلسه که بیش از سه ساعت طول کشید، معاون ارزی بانک مرکزی برگزاری جلسات مشترک بخش بین‌الملل بانک‌ها و صرافی‌های بانکی را به منظور بررسی شرایط ارزی کشور با محوریت مسائل و راهکارها در راستای مدیریت و ساماندهی بازار ارز عنوان کرد.

وی خواستار تعامل و همکاری بانک‌ها در شرایط ویژه ارزی کشور شد و گفت: نظام بانکی باید به صورت یکپارچه، هماهنگ و با قدرت در راستای رونق بخشی به تجارت بین‌الملل کشور با تمام توان فعالیت کند.

معاون ارزی بانک مرکزی با اشاره به تدوین دستورالعمل‌های ارزی و لزوم پایبندی بانک‌ها به این مقررات تأکید کرد: صرافی بانک‌ها با توجه به ظرفیت پشتیبانی و حمایت بانکی باید فعالانه‌تر در زمینه ساماندهی و مدیریت بازار ارز حضور یابند.

وی با یادآوری مصوب شدن بازار متشکل ارزی توسط شورای پول و اعتبار گفت: در این بازار که بازیگران اصلی آن صرافان و بانک‌ها خواهند بود، معاملات ارزی به شکل نقدی انجام می‌شود و در آینده نزدیک شاهد عملیاتی شدن آن خواهیم بود.

پیش ازاین و در روز ۱۸ دی ماه جاری نیز در جلسه‌ای با حضور رئیس‌کل بانک مرکزی، رئیس‌ سازمان بورس و اوراق بهادار، مسئولان بانک مرکزی و بازار سرمایه مشورت‌های نهایی درخصوص شکل‌گیری بازار متشکل معاملات ارزی در بانک مرکزی انجام شد و بازار متشکل معاملات ارزی به مرحله نهایی رسیده بود. دولت پس از ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی و مؤسسات مالی و اعتباری که بدون مجوز بانک مرکزی فعالیت می‌کردند، هدف بعدی خود را ساماندهی بازار غیرمتشکل ارز قرار داده است. همواره درطول سال‌های گذشته معاملات ارز در کوچه و خیابان تأثیر منفی بر ثبات بازار ارز داشته است. بازار غیرمتشکل ارز که دراختیار دلالان و سفته بازان قرار دارد با تعیین نرخ‌هایی بالاتر از قیمت رسمی بازار را هدایت می‌کنند. درحالی که براساس آمارهای اعلام شده از سوی بانک مرکزی بازار غیرمتشکل تنها ۳ درصد ازنیازهای ارزی کشور را پاسخ می‌دهد ولی در تعیین قیمت نقش برتر را داشته است. برهمین اساس در ادامه سیاست‌های بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز و تخلیه حباب‌های قیمتی از آن که باعث شده است در ماه‌های اخیر این بازار به ثبات نسبی دست یابد، در روزهای آینده با راه اندازی بازار غیرمتشکل ضربه نهایی را به دلالان و سفته بازان خواهد زد.

پس از تغییر جهت بازار ارز از انتهای مهر ماه سال‌جاری و بازگشت صرافی‌ها به خرید و فروش ارز نقش دلالان در بازار کمرنگ شد. درواقع زمانی که متقاضیان به راحتی می‌توانند ارز مورد نیاز خود را از صرافی‌های بانکی و غیربانکی خریداری کنند دیگر سراغ دلالان نمی‌روند.

در سال‌های گذشته مهم ترین عاملی که به رشد دلالان و سفته بازان در بازار ارز منجر شده بود، علاوه بر اختلاف قیمت بالا میان نرخ رسمی و آزاد، محدودیت در فروش ارز توسط کارگزاری‌های مجاز موجب می‌شد تا متقاضیان به سمت دلالان سوق پیدا کنند. حال با اجرایی شدن بخش دوم سیاست‌های بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز یعنی راه اندازی بازار متشکل ارزی، خریداران و فروشندگان اسکناس و حواله به راحتی می‌توانند در بازاری رقابتی به خرید و فروش بپردازند و بدین ترتیب سهم و نقش بازار غیررسمی و غیرمتشکل دراین بازار بازهم کاهش خواهد یافت.

بازار متشکل ارزی چگونه بازاری است

براساس جزئیاتی که تاکنون از سوی رئیس کل بانک مرکزی و مسئولان این بانک اعلام شده است، یکی از دغدغه‌های بانک مرکزی در ماه‌های اخیر برای ساماندهی بازار ارز و پاسخ‌گویی به نیازهای طبیعی مردم، راه‌اندازی یک بازار متشکل ارزی برای معامله آزاد، اعم از نقد و حواله اسعار بین‌المللی توسط کارگزاران یعنی بانک‌ها و صرافی‌های مجاز بوده است. این بازار برای معاملات آزاد نقدی و حواله ارز، مبتنی بر سازوکار حراج، با هدف کشف قیمت ارز و تسهیل تأمین نیازهای خدماتی و خرد مردم راه اندازی خواهد شد. این بازار با مشارکت بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و نظارت و بازارگردانی بانک مرکزی به‌طور گام به گام و با تمرکز بر معاملات نقدی راه‌اندازی خواهد شد. صادرکنندگان هم می‌توانند در چارچوب مقررات اعلامی، بخشی از ارز صادراتی خود را در این بازار عرضه کنند که این اقدام موجب شفافیت شکل‌گیری نرخ تعادلی ارز می‌شود و تجربه مفیدی برای معاملات حواله‌های تجاری در سامانه نیما خواهد بود. براین اساس بازار متشکل فرصت برای کسانی است که اسکناس ارز و سپس حواله خود را از طریق صرافی‌ها به بازار عرضه کنند و به پلتفرمی تبدیل خواهد شد که بازار ارز متشکل شود.

سیاوش رضایی