بستنی از گذشته تا امروز چه مسیری را پشت سر گذاشته است؟

تا حالا فکر کرده‌اید بستنی چه راه دور و درازی را طی کرده‌است تا به فریزر ما برسد؟ منظورم مسافت نیست، از مسیر تاریخی تکاملی حرف می‌زنم که مخلوط ساده یخ و شیر را به بستنی‌های رنگارنگ امروزی رسانده‌است. تلاش برای پیدا کردن اولین بستنی، بی‌نتیجه است، چون احتمالا به‌طور همزمان در گوشه‌های مختلفی از جهان درست می‌شده‌است، اما می‌شود درباره آن حدس‌هایی زد و چیز‌هایی درباره بستنی‌های ابتدایی کشف کرد. 

مخلوط ساده برف و شربت

تاریخچه بستنی با برف شروع می‌شود. مورخان می‌گویند احتمالا از حدود قرن چهارم قبل از میلاد، برای درست کردن شکل ابتدایی بستنی، از کوه‌ها برف و یخ، جمع‌آوری و با شربت‌های شیرین ترکیب می‌شده‌است؛ اولین دسر‌هایی که به این ترتیب درست می‌شده‌اند، در چین و ایران پیدا شده‌اند. یونانیان باستان در قرن پنجم قبل از میلاد در بازار‌های آتن مخلوط برف با عسل و میوه می‌خوردند. در اواسط قرن شانزدهم دانشمندان کشف کردند که با مخلوط کردن نمک یا نیترات (نیترات پتاسیم) با یخ، می‌توان نقطه انجماد آب را کاهش داد. پیشتر تنها راه درست کردن دسر خنک، استفاده از یخ موجود در کوه‌ها بود، اما از آن به‌بعد سرآشپز‌ها توانستند مایعات را منجمد کنند و یک گام به درست کردن بستنی‌های امروزی نزدیک‌تر شوند.

ورود به دربار

از آن‌جایی‌که فن درست کردن بستنی‌های اولیه دراختیار عامه مردم نبود، این خوردنی محبوب تا مدت‌ها دسر ویژه خاندان سلطنتی به‌شمار می‌رفت. گفته می‌شود «نرون»، امپراتور روم، به گروهی از دوندگان حرفه‌ای دستور داده‌بود از کوه، یخ تازه بیاورند تا آشپز‌ها آن‌ها را با آب و میوه طعم‌دار کنند و چیزی شبیه بستنی درست شود. طبیعتا مردم عادی نمی‌توانستند خدمتکارانی به کوه‌ها بفرستند تا برای‌شان برف جمع کنند. پادشاه چین، «تانگ»، بین زیردستانش ۹۰ مرد یخی داشت که وظیفه آن‌ها تهیه یخ بود. آن‌ها یخ را با شیر گاومیش یا بز و آرد و کافور (بله، کافور!) ترکیب می‌کردند و پادشاه جزو معدود کسانی بود که می‌توانست این ترکیب را بچشد. «چارلز اول»، پادشاه انگلستان به سرآشپزش پول می‌داد تا دستورالعمل بستنی را از عموم مردم مخفی نگه دارد و در ایران هم تا مدت‌ها خوردن مخلوط گلاب و زعفران و رشته فقط در دربار پادشاهان ممکن بود.

شهرت و محبوبیت جهانی

تا حدود قرن هجدهم، تولید و عرضه بستنی همچنان محدود و در دسترس عده اندکی بود. بالاخره با اختراع فریزر، تولیدکنندگان بستنی توانستند مقادیر بسیار زیادی از این خوردنی تهیه کنند که همین مسئله باعث کاهش چشمگیر قیمت بستنی شد. بعد از جنگ جهانی دوم، صنعت بستنی گسترش بیشتری پیدا کرد؛ طعم‌های متنوع‌تر به‌لطف اضافه کردن افزودنی‌های مختلف، باعث شد بستنی باز هم طرفداران بیشتری پیدا کند. در سال ۱۹۳۰ بستنی وارد فروشگاه‌های مواد غذایی شد و تا امروز پای ثابت یخچال‌های سوپرمارکتی و فریزر خانه‌ها بوده است.