عکس | موجود عجیبی که دهان دارد و مقعد ندارد

«ساکورایتوس یک جانور کنجکاو بوده است، با دهان اما بدون مقعد، و حلقه‌هایی از خارهای پیچیده در اطراف دهانش»

به تازگی مشخص شده است موجود میکروسکوپی ناشناسی که «دهان دارد اما مقعد ندارد» و پیش از این تصور می‌شد که انسان‌ها نیز از آن نسب برده باشند، بخشی از یک شجره خانوادگی [و تکاملی] متفاوت است.

پژوهش‌های قبلی نشان داده بودند که این موجود دریایی شبیه به کیسه که به «ساکورایتوس» مشهور است، احتمالا با دست و پا زدن حرکت می‌کرده است.

دهان بزرگ آن با خارها و حفره‌هایی احاطه شده بود که در حکم منافذ آبشش این جانور در نظر گرفته می‌شد.

پژوهشی در سال ۲۰۱۷ بر اساس این ویژگی‌ها گزارش داد که ساکورایتوس ابتدایی‌ترین «دوتروستوم» [دهان‌دومیان] (deuterostome) بوده است – یک دسته‌بندی زیستی گسترده‌ از جانوران که شامل زیرگروه‌هایی است؛ از جمله مهره‌داران و [گونه‌ای که] نخستین گام در مسیر تکاملی در نظر گرفته می‌شود که در نهایت به [پیدایش] انسان منتهی شد.

با این حال، آخرین پژوهشی که روز چهارشنبه [۱۷ اوت ۲۰۲۲] در مجله نیچر منتشر شد، فسیل‌های ۵۰۰ میلیون ساله در چین را بررسی کرد و دریافت که سوراخ‌های اطراف دهان این موجود، پایه خارهایی‌اند که در حین نگهداری، از این فسیل‌ها جدا شده‌اند.

پژوهشگران، از جمله محققان دانشگاه چانگ‌آن در چین، اکنون بر این باورند که این موجود مرموز متعلق به گروه دیگری از جانوران است که شامل حشرات و کرم‌ها می‌شود.

یونهوان لیو، استاد زیست‌دیرینه‌شناسی در دانشگاه چانگ‌آن، گفت: «ساکورایتوس یک جانور کنجکاو بوده است، با دهان اما بدون مقعد، و حلقه‌هایی از خارهای پیچیده در اطراف دهانش.»

دانشمندان در این پژوهش جدید، از رایانه‌های قدرتمند برای ساخت یک مدل دیجیتالی سه‌بعدی از این فسیل استفاده کردند.

مدل‌های جدید نشان دادند که لایه‌ای دیگر از بدن، منافذ اطراف دهان را می‌بندند و خارهایی در اطراف دهان ایجاد می‌کنند که به گمان دانشمندان، به «ساکورایتوس» (Saccorhytus) کمک می‌کرده است تا طعمه خود را بگیرد و هضم کند.

فیلیپ داناهیو (Philip Donoghue) از دانشگاه بریستول، از سرپرستان این پژوهش، گفت: «ما گروه‌های جایگزین زیادی را در نظر گرفتیم که ساکورایتوس می‌توانست مرتبط به آن‌ها باشد؛ از جمله مرجان‌ها، شقایق‌ها و عروس‌های دریایی که دهان دارند، اما مقعد ندارند.»

دکتر داناهیو گفت: «برای حل این مشکل، تجزیه و تحلیل محاسباتی ما آناتومی «ساکورایتوس» را با سایر گروه‌های زنده حیوانات مقایسه کرد و نتیجه‌گیری ما این بود که با بندپایان و خویشاوندان آن‌ها، یعنی گروهی که حشرات، خرچنگ‌ها و کرم‌های گرد به آن تعلق دارند، پیوندهایی وجود دارد.»

به گفته دانشمندان، فقدان مقعد در این موجود ویژگی جالبی است که می‌تواند چگونگی تکامل نقشه‌های [زیستی] بدن جانوران را روشن کند.

طبقه‌بندی این موجود به عنوان [نوعی از] «پوست‌اندازان» (Ecdysozoa) که شامل بندپایان است و با داشتن کوتیکول یا اسکلت خارجی شناخته می‌شوند - همچنین پرسش‌هایی را در مورد منشا [شکل‌گیری] این قسمت از بدن در این شاخه تکاملی ایجاد می‌کند.

شوهای شیائو، از دیگر نویسندگان این پژوهش، گفت: «این نتیجه واقعا غیرمنتظره است، زیرا شاخه بندپایان دارای یک روده‌اند که از دهان تا مقعد امتداد دارد. عضویت ساکورویتوس در این شاخه نشان می‌دهد که این گروه در معنای تکاملی، پسرفت کرده است، و از داشتن مقعدی که میراث نیاکانش بوده، صرف‌نظر کرده است.»

دکتر شیائو افزود: «ما هنوز جایگاه دقیق ساکورایتوس را در شجره حیات نمی‌دانیم، اما این ممکن است بازتابی از وضعیت نیایی باشد که همه اعضای این گروه متنوع از آن تکامل یافتند.»