به گزارش فرادید، کشف محل آرامگاه یک فرعون، نقطه اوج کار یک باستان‌شناس محسوب می‌شود. اما یافتن دومین مقبره، چیزی فراتر از یک موفقیت حرفه‌ای است و به رؤیا شباهت دارد. هفته گذشته، پیرز لیترلند، باستان‌شناس بریتانیایی، از کشفی بی‌سابقه خبر داد که خیلی‌ها آن را «کشف قرن» نامیدند.
او و تیمش موفق شدند مقبره‌ای سنگی متعلق به فرعون تحوتمس دوم را در زیر یک آبشار فصلی در کوه‌های الاقصر، حدود سه کیلومتری غرب دره پادشاهان، شناسایی کنند. با این حال، این آرامگاه تقریباً خالی از اشیای ارزشمند بود. به نظر می‌رسد که سیلابی در طول شش سال پس از مرگ فرعون در سال ۱۴۷۹ قبل از میلاد، مقبره را ویران و از محتویاتش تخلیه کرده باشد.
اکنون لیترلند در گفت‌وگویی با نشریۀ آبزرور اعلام کرده که احتمال دارد محل مقبره دومی متعلق به تحوتمس دوم را شناسایی کرده باشد. او معتقد است که این مقبره دوم، برخلاف اولی، علاوه بر مومیایی فرعون، شامل اشیای تدفینی ارزشمند او نیز خواهد بود.
باستان‌شناسان بر این باورند که این آرامگاه دوم، ۳۵۰۰ سال تقریبا در معرض دید اما ناشناخته باقی مانده است؛ درحالی‌که در زیر ۲۳ متر از لایه‌های سنگ‌آهک، خاک، خاکستر و گل‌اندود پنهان شده و به‌گونه‌ای طراحی شده که «مانند بخشی از کوه» به نظر برسد.
لیترلند دراین‌باره می‌گوید: «۲۳ متر لایه‌های مصنوعی روی نقطه‌ای از زمین قرار دارد که ما شواهدی قطعی داریم مبنی بر اینکه یک بنای تاریخی در زیر آن پنهان است. محتمل‌ترین گزینه برای آنچه در زیر این توده عظیم و دست‌ساز مدفون شده، مقبره دوم تحوتمس دوم است».
در جریان جست‌وجوهای خود برای یافتن نشانه‌هایی از محل انتقال اشیای مقبره اول پس از سیلاب، لیترلند به کتیبه‌ای پس از مرگ فرعون برخورد که درون گودالی همراه با بقایای قربانی شدن یک گاو مدفون شده بود. این کتیبه حاکی از آن است که محتویات مقبره نخست احتمالاً توسط همسر و خواهرناتنی فرعون، یعنی حتشپسوت، به آرامگاه دومی که تاکنون کشف نشده منتقل شده است.
پس از یک دهه تلاش، تیمی از باستان‌شناسان در حال حفاری برای دسترسی به آرامگاه دوم فرعون تحوتمس دوم هستند که زیر لایه‌هایی از سنگ و گچ پنهان شده است.
در طول یک سال گذشته، لیترلند و تیمی از باستان‌شناسان مصری در حال بررسی راه‌هایی برای ورود به مقبره دوم هستند. این مقبره زیر لایه‌هایی از سنگ و گچ که ۳۵۰۰ سال پیش به‌صورت مصنوعی ساخته شده‌اند مدفون شده است.
مقبره‌ای پنهان زیر سنگ‌هایی به بزرگی خودرو
طبق توضیحات لیترلند، در بالای این ساختار، لایه‌هایی از گچ آهکی ضخیم، قطعات بزرگ سنگ‌آهک «به اندازه یک میز غذاخوری»، توفا (نوعی سنگ‌آهک پوسته‌پوسته که مانند سیمان عمل می‌کند) و توده‌های سنگریزه قرار دارد. در بالاترین بخش نیز لایه‌ای از گچ گل‌آلود با پوششی از خاکستر دیده می‌شود.
او دراین‌باره می‌گوید: «در میان این خاکستر، بقایای خمره‌های نوشیدنی و سر قلم‌های آهنی متعلق به کارگرانی که مقبره‌ها را ساخته‌اند، پیدا کردیم. بنابراین، شکی نیست که این لایه‌ها ساخته دست بشر هستند».
در این مرحله، هر مقبره‌ای که در زیر این لایه‌ها قرار داشت، کاملاً پنهان شده بود. اما مصریان باستان قدمی فراتر برداشتند، که همین امر موجب کندی روند حفاری شده است. به گفته لیترلند، آن‌ها «بخش‌های بزرگی از صخره را اهرم کرده و از ارتفاع به پایین پرتاب کردند تا مقبره کاملاً پوشیده شود». سپس این سنگ‌های عظیم (که برخی به بزرگی یک خودرو هستند) با استفاده از گچ آهکی در جای خود ثابت و محکم شدند.
اکنون تیم لیترلند در تلاش است تا این سنگ‌ها و گچ آهکی را به‌صورت دستی جدا کند. او می‌گوید: «ما سعی کردیم تونلی در آن ایجاد کنیم، کناره‌هایش را بتراشیم، اما صخره‌های آویزان بسیار خطرناک هستند».
سه هفته پیش، او به همراه محمد سید احمد (سرکارگر تیم) و محسن کامل (مدیر حفاری) تصمیم دشواری گرفتند: کل این ساختار که از صخره بیرون زده است باید برداشته شود. در حال حاضر، آن‌ها در نیمه راه این عملیات قرار دارند. لیترلند پیش‌بینی می‌کند که «احتمالاً طی یک ماه دیگر بتوانیم کل این سازه را پایین بیاوریم».
راز مقبره تحوتمس دوم
باستان‌شناسان احتمال می‌دهند هر دو مقبره فرعون تحوتمس دوم توسط معمار مشهور دودمان هجدهم، «ایننی» ساخته شده باشد. این معمار در زندگینامه خود اشاره کرده که آرامگاه شاه را در خفا حفاری کرده و پس از وقوع سیل، با چالشی جدی مواجه شده است. همچنین ایننی در زندگینامه خود می‌نویسد: «آرامگاه والامقامش را در ارتفاع حفاری کردم، بدون اینکه کسی ببیند یا بشنود».
اما این کار او بدون مشکل نبود. پس از سیل ناگهانی که آرامگاه اول را تخریب کرد، ایننی با بحرانی جدی روبه‌رو شد. لیترلند حدس می‌زند که او تحت فشار بوده تا این بار، با اتخاذ تدابیری مطمئن، از وقوع یک فاجعه مشابه جلوگیری کند.
طبق شواهد تاریخی، همه فرعون‌های دودمان هجدهم زیر آبشارها دفن شده‌اند. ایننی برای حفاظت از مقبره جدید، آن را با لایه‌هایی از گچ و تکه‌های سنگ‌آهک پوشاند تا علاوه بر جلوگیری از نفوذ آب، آن را از چشم سارقان نیز مخفی کند.
لیترلند دراین‌باره می‌گوید: «ایننی در زندگینامه خود اشاره کرده که برای مخفی نگه داشتن مقبره‌ها، روش‌های خلاقانه‌ای به کار برده است، از جمله پوشاندن آن‌ها با لایه‌های گچ گل‌آلود؛ روشی که تا آن زمان بی‌سابقه بوده است».
به نظر می‌رسد که این استراتژی نتیجه‌بخش بوده است. در حالی که اشیای تدفینی سرقت‌شده از مقبره‌های دودمان‌های هجدهم، نوزدهم و بیستم در بسیاری از موزه‌های جهان یافت می‌شود، هیچ شیء تدفینی مربوط به تحوتمس دوم در هیچ موزه یا مجموعه خصوصی وجود ندارد.
در حال حاضر یک مومیایی منتسب به تحوتمس دوم در موزه ملی مصر نگه‌داری می‌شود اما طبق نظر لیترلند، این جسد که در سال ۱۸۸۱ در دیر البحری کشف شد نمی‌تواند متعلق به این فرعون باشد. او توضیح می‌دهد: «در زندگینامه ایننی آمده که تحوتمس دوم هنگام رسیدن به سلطنت، همچون شاهینی در آشیانه بوده؛ یعنی او پسری جوان بوده است».
بنابراین لیترلند فکر می‌کند احتمال دارد که مومیایی واقعی تحوتمس دوم را همراه با گنجینه‌اش در مقبره‌ای که در حال کاوش آن است پیدا کند.
- 14
- 2
