دانستنی‌های جالب؛ از عکس یادگاری دکتر حسابی با اینشتین تا عکس معروف میرزارضای کرمانی

۱. دکتر حسابی با اینشتین عکس یادگاری دارد

سال هاتصور می شد دکتر حسابی با اینشتین عکس مشترک دارند و چند عکس فرضی از این دو نفر در سایت های مختلف اینترنتی این دست و آن دست می شد. ولی حالا مشخص شده چنین چیزی واقعیت ندارد. حتی پسر ایشان هم این ماجرا رد کرده و آن را اینگونه توضیح داده: «مدتی عکس کسانی را که شباهتی به دکتر حسابی داشته اند به عنوان عکس او در کنار اینشتین منتشر کرده و بعد گفته اند ایرج حسابی گفته اینها عکس های پدر من است. من پدر خودم را می شناسم. عکس هایش را از آغاز تا به آخر هم دارم. هر وقت هم لازم باشد، عکس های او را منتشر می کنم. دکتر حسابی عکسی با آلبرت اینشتین ندارد»

۲. «آناستازیا» دختر آخرین تزار روسیه، در ماجرای قتل خانواده اش زنده مانده بود

در جریان انقلاب روسیه، بعد از قتل دسته جمعی تزار و خانواده اش در سال ۱۹۱۸ به دست بلشویک ها، شایعه شد که دختر آخر تزار، آناستازیا از مهلکه فرار کرده. این شایعه تا سال ها بر سر زبان ها بود و حتی تعداد زیادی دختر روس پیدا شدندکه مدعی بودند همان آناستازیای معروفند. مشهورترین آنها هم شخصی بود که خودرا «آناستازیا نیکولایونارومانوا» معرفی می کرد (نفر سمت راست). او می گفت به وسیله یک سرباز بلشوییک فراری داده شده. بعد از فروپاشی شوروی گوری دسته جمعی در یکاترین بورگ» روسیه (شهری که تزار در آن کشته شده بود) پیدا شد که اسکلت نه نفر در آن وجود داشت. با آزمایش روی اجساد مشخص شد که همه بچه های تزار در همین گور خفته اند و داستان آناستازیا حقیقت نداشته است.

۳. در عکس معروف میرزارضای کرمانی، کسی که بالای سرش ایستاده، پدر رضاخان است

طبق این شایعه نفر ایستاده پدر رضاشاه است که از «بادکوبه» به ایران مهاجرت کرده و به خاطر اعتیادش، از قزاقخانه اخراج شده بود، اما این ماجرا چند ایراد خیلی بزرگ دارد؛ اول اینکه پدر رضاخان، «عباسعلی داداش بیگ»، اصلا از بادکوبه نیامده و اصالتا اهل همان سوادکوه مازندران بود. دوما او در قشون قزاق خدمت نمی کرد، بلکه آخرین عنوانش «یاور» فوج سوادکوه بود: (معادل «فرمانده گردان» امروزی)؛ اما از همه مهمتر اینکه پدر رضاخان در سال ۱۲۵۶ شمسی و چند روز پس از تولد پسرش از دنیا رفت. در حالی که میرزارضای کرمانی، در اردیبهشت ۱۲۷۵ شمسی (می ۱۸۹۶ میلادی)، دست به ترور ناصرالدین شاہ زد و چند وقت بعد به دار آویخته شد؛ یعنی در زمان اعدام او که حدودا تاریخ همین عکس است، ۱۹ سال از مرگ پدر رضاخان می گذشت.

۴. مصرف کره گیاهی بهتر از کره ی معمولی است

باید بدانیم که مسئله اضافه وزن یا چاقی، بحثی مستقل از خوب یا بد بودن نوع چربی است. بنابراین اول باید این مسئله را توضیح دهیم. توصیه بر این است که میزان مصرف چربی (به ویژه انواع اشباع شده یا جامد آن که کالری بیشتری دارند، در برنامه ی غذایی کاهش پیدا کند. چربی ها نسبت به دیگر مواد غذایی متراکم تر هستند، بنابراین به همه افراد توصیه میشود میزان مصرف چربی خود را به کمترین میزان برسانند. اما دربارهی مقایسه مصرف کرہ گیاهی با معمولی، نمی توان گفت کدام سالم تر است؛ بلکه باید بگوییم کدام یک کمتر ضرر دارد. چربی های اشباع مانند کره گیاهی و حیوانی، نوع نامناسبی از چربی هستند. اما اگر قرار باشد از انواع اشباع شده یکی را انتخاب کنیم، بهتر است کم ضررترین آن انتخاب شود.

در فرایند اشباع، ظرفیت های آزاد کره های گیاهی تکمیل می شود و کاملا با هیدروژن پر می شوند؛ ضمن این که بعضی از اسیدهای چرب اشباع این کره ها هم تغییر ماهیت می دهند و به شکل ایزومرهای نامناسب (مثل ایزومر ترانس) در می آیند. بنابراین کره های گیاهی حاوی اسیدهای چرب ترانس، بدترین نوع چربی گیاهی اند و از بین آنها و کره های حیوانی، ترجیح بر استفاده از کره ی حیوانی است. البته برای افراد دچار اضافه وزن، مصرف کره اصلا مناسب نیست. اما افرادی با وزن مناسب یا کسانی که به هر دلیل، ممانعتی از مصرف کره ندارند، می توانند به مقدار کم از کره حیوانی استفاده کنند.

۵. خوردن اسفناج به شما ماهیچه های قوی می دهد

ممکن است در انیمیشن کارتونی «ملوان زبل» اثر نیروبخشی اسفناج را دیده باشید. قهرمان انیمیشن، قوطی های اسفناج را با دستان برهنه خود باز می کند و خوردن اسفناج به او ماهیچه هایی بزرگ و نیرومند می دهد. اما واقعیت این است که اسفناج اگرچه یک غذای مقوی است، اما به تنهایی ماهیچه بزرگ و پرزوری به شما نمی دهد. شایعه این که اسفناج ماهیچه ها را قوی می کند، حدود ۱۵۰ سال پیش آغاز شد. سال ۱۸۷۰، دانشمندی که درباره میزان مواد مغذی سبزها تحقیق می کرد، هنگام ثبت نتایج نقطه اعشاری را اشتباه گذاشت. یادداشت های او به اشتباه نشان می داد آهن اسفناج ۱۰ برابر دیگر سبزی های سبز است. اگرچه ۶۷ سال بعد این اشتباه اصلاح شد؛

اما در آن زمان، هشت سال از پخش انیمیشن ملوان زبل می گذشت و مردم بسیاری آن را باور کرده بودند. باوجود این، اسفناج سرشار از آهن و منیزیم است. این مواد مغذی، اکسیژن را از شش ها به ماهیچه ها می رسانند؛ عنصری که برای رشد ماهیچه ها حیاتی است. یک راه برای این که بیشترین مواد مغذی را از اسفناج بگیریم، این است که آن را با فراورده های شیر مانند ماست بخوریم. این فراورده ها دارای کلسیم هستند و کلسیم کمک می کند بدن آهن را جذب کند. بنابراین بار دیگر که سالاد اسفناج، اسفناج بخارپز یا اسفناج آب پز داشتید، آن را با لبنیات دلخواه خود میل کنید. ممکن است ماهیچه های شما به سرعت مانند ماهیچه های ملوان زبل نشود، اما شما در راه رسیدن به چنین ماهیچه هایی هستید!

۶. غذاهای کبابی هیچ ایرادی ندارند

کباب کردن یکی از بهترین راه های پخت و پز غذاهای خام و به خصوص مواد پروتئینی است، اما هر غذای کباب شده ای مناسب خوردن نیست. در واقع کباب کردن غذاها اگر با سوختن ماده غذایی همراه باشد، نه تنها مناسب نیست، بلکه باید از خوردن آن پرهیز کرد. کباب کردن روشی است که مدت گرما دیدن ماده غذایی در آن به نسبت کوتاه تر از دیگر راه های پخت است. این مدت کوتاه پخت و پز سبب می شود بسیاری از مواد مغذی آن دست نخورده باقی بمانند؛ زیرا گرما دادن طولانی مدت سبب شکستن مولکول ها و درشت مولکول ها می شود و برخی از این مولکول ها تنها در حالت تخریب نشده می توانند نیازهای غذایی ما را برطرف کنند.

ولی یکی از ایرادهای مهم کباب کردن همان گرما دیدن بیش از حد مواد پروتئینی است که سبب ایجاد ترکیب های مضر در آنها می شود. از جمله این مواد می توان به ترکیبی مانند «بنزوپیرن» اشاره کرد که یک ترکیب آروماتیک است و از پنج حلقه بنزن درست شده است. این ماده به شدت سرطان زا است و به همین دلیل باید کباب کردن مواد غذایی پروتئینی را تا جایی ادامه داد که سبب سوختن آنها نشده و مواد مضری مانند بنزوپیرن در آنها ایجاد نشود.

۷. رژیم گیاه خواری، سالم تر از برنامه غذایی معمولی است

خیر. با توجه به این که رژیم انحصاری گیاهخواری در کنار مصرف نکردن شیر و تخم مرغ، سبب بروز بعضی کمبودها مثل کمبود ویتامین «ب ۱۲» و «ویتامین آ» می شود؛ بنابراین این برنامه ی غذایی، برنامه ی غذایی سالمی نیست. برای افراد سالم، رژیم یا برنامه غذایی متعادل و متنوع توصیه می شود. مصرف روزانه دست کم سه سهم سبزی و دو سهم میوه ضروری است؛ به ویژه این که حدود ۸۸ درصد مردم جامعه ما با کمبود مصرف میوه و سبزی روبرو هستند. این کمبود، منجر به کاهش ریزمغذی های (ویتامین) مختلف می شود و فرد را مستعد ابتلا به بیماریه ای غیرواگیر متعدد می کند.

۸. روزانه باید هشت لیوان آب نوشید

سال هاست در مجله های گوناگون در مقاله های سلامتی و تغذیه، درباره فایده های خوردن بسیار آب به مردم می گویند. پیشنهاد معمول همه آنها خوردن روزانه هشت لیوان آب الیوانی با گنجایش ۰.۲ لیتر) است. بر پایه این سفارش، نوشیدن میزان کافی آب می تواند به کاستن از احساس خستگی، کاهش وزن و حتی جلوگیری از سرطان کمک کند. اما آیا این ادعا واقعا درست است؟ پاسخ یک کلمه است: نه. سال ۱۳۸۱، پروفسوری در مدرسه پزشکی دارتموث تصمیم گرفت هر نوع مدرکی را که از سفارش «هشت لیوان آب» در روز پشتیبانی می کند. بررسی کند. او همه پژوهش های انجام شده در باره نوشیدن آب را مطالعه کرد و فهمید که هیچ مدرکی که نشان دهد به راستی مردم به این مقدار آب نیاز دارند، وجود ندارد.

در حقیقت بدن انسان به همان میزانی که در روز آب دفع می کند، به دریافت آب نیاز دارد. بعضی پژوهش ها نشان می دهد که انسان ها روزانه به اندازه ۱۰ پیمانه (معادل دو لیتر) آب دفع می کنند، اما حدود پنج پیمانه (یک لیتر) آب را فقط از راه خوردن غذا به دست می آورند؛ زیرا خوراکی هایی مثل میوه ها، سبزی ها و سوپ ها، سرشار از آب هستند. بنابراین، پنج پیمانه می ماند که بدن باید جایگزین کند. همه آن هم نباید آب خالص باشد و می تواند شیر، آبمیوه و بر پایه نظر بعضی از پزشکان حتی نوشابه های گازدار هم باشد. بنابراین نگران شمردن لیوان های آب نوشیدنی خود نباشید. شما می توانید برنامه ی غذایی سالمی داشته باشید که شامل میوه و سبزی فراوان باشد و فقط هرگاه تشنه شدید، آب بنوشید.

۹. بعد از مصرف خوراکی های چرب و شیرین، نوشیدن چای مواد مضر آن مانند چربی یا قندها را می شوید

به هیچ وجه این طور نیست! برای روشن شدن این موضوع باید به فرایندهایی که در دستگاه گوارش ما اتفاق می افتند نگاهی اجمالی بیندازیم. نکته روشن کننده بحث این است که دفع مواد مضر بدن تنها از دستگاه گوارشی انجام نمی شود، بلکه به شکل عمومی، مواد مغذی موجود در خوراک مصرف شده بعد از عبور از معده و روده کوچک. وارد روده بزرگ می شوند و از جداره آن که سرشار از پرزهای مناسب جذب و دارای مویرگ های فراوان است، وارد جریان خون و در بدن پراکنده می شوند. پس از این مرحله، در واقع دستگاه دفع ادرار است که مواد مضر را از جریان حذف می کند.

حال به این فرایند دوباره نگاهی بیندازیم؛ آنچه مصرفی کرده ایم می تواند برای مدتی در جریان خون باشد و در کل بدن پراکنده شود. اگر مواد غذایی شامل فندها یا چربی باشد، این فرصت وجود دارد تا چربی آن در رگ ها رسوب کند و قندها هم باعث بالا رفتن میزان قند خون شوند. همچنین این دو دسته ماده در بدن ذخیره شده و هرگز دفع نمی شوند. پس توشیدن چای با مایع های دیگر چیزی را نمی شوید و نمی برد و توجیه و بهانه خوبی برای پرخوری نیست.

۱۰. خوردن یک سیب در روز ما را از مراجعه به پزشک بی نیاز می کند

واقعیت این است که هیچ راه قطعی که از بیمار شدن ما جلوگیری کند یا ما را از رفتن به نزد پزشک بی نیاز کند، وجود ندارد. خوردن میوه و سبزی بی گمان می تواند به سلامت شما کمک کند. این حقیقت می تواند پایه ی این سخن باشد، اما به این معنی نیست که باید کلمه به کلمه ادعای بالا را بپذیریم. «یک سیب در روز» شاید به این معنا باشد که باید هر روز میوه بخوریم. «بی نیازی از پزشک» شاید به این معنا باشد که بیشتر سلامت می مانیم، نه این که از پزشکان بی نیاز می شویم. حقیقت های بسیاری در این سخن نهفته است.

مردم به راستی برای سلامتی به خوردن میوه و سبزی نیاز دارند. پزشکان سفارش می کنند روزانه دست کم پنج پرس میوه و سبزی بخورید (یک سیب کوچک یک پرس میوه است)، مهم است که میوه ها و سبزی ها را با هم بخورید. با این کار شما انواع گسترده ای از ویتامین ها و مواد مغذی مثل کلسیم و آهن و ... را دریافت می کنید. هنگامی که می خواهید میوه ها و سبزی های گوناگون بخورید، به رنگ آنها هم فکر کنید. برای مثال، سبزی های نارنجی و سبز پررنگ هر یک مواد مغذی متفاوتی را فراهم می کنند. مواد مغذی سیب سرخ و سیب سبز با مواد مغذی نارنگی نارنجی یا موز زرد، متفاوت است. بنابراین برای این که سلامت باشید، همه میوه ها را بخورید و البته چکاپ های دوره ای پزشکی را هم فراموش نکنید.

مجله همشهری

جلال افشار