بزرگترین چرخ آبی جهان که هنوز کار می‌کند!

چرخ لاکسی (Laxey) یک چرخ آبی بزرگ است که در روستای لاکسی در جزیره من (Man) بین ایرلند و بریتانیا قرار دارد. این چرخ ۲۲.۱ متر قطر و ۱.۸۳ متر ضخامت دارد و بزرگترین چرخ آبی جهان است که هنوز کار می‌کند.

این چرخ توسط مهندس ویکتوریایی، رابرت کیسمنت طراحی و در سال ۱۸۵۴ ساخته شد تا آب را از چاه‌های معدنی پمپاژ کند. این سازه‌ی چشمگیر به سرعت محبوب شد و بعد از ۱۵۰ سال هنوز هم یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری این جزیره باقی مانده است.

لاکسی در اوایل قرن نوزدهم، سرزمینی غنی از سرب، روی و سایر فلزات بود، اما آب‌های زیرزمینی که در چاه‌های معدنی جمع می‌شد مانع استخراج معادن شد. باید راهی برای خارج کردن آب جهت رسیدن به رسوبات عمیق‌تر پیدا می‌کردند. اولین چاره‌ای که به ذهن می‌رسید، استفاده از موتورهای بخاری بود که با زغال سنگ کار می‌کردند. اما در جزیره مَن، زغال‌سنگ پیدا نمی‌شد و هزینه واردات آن هم بسیار بالا بود. با این حال، آب فراوان بود.

مهندس رابرت کیسمنت مامور پیداکردن راه حل شد. او کانال‌هایی ساخت که جریان‌های آب دامنه‌ی کوه را به سمت یک مخزن منحرف می‌کردند. از اینجا، یک لوله، آب را به برجی می‌بُرد که ارتفاع آن به بالای چرخ می‌رسید. سپس آب روی چرخ و داخل سطل‌هایی می‌ریخت که لبه‌ی چرخ قرار داشتند. وزن آب، چرخ را می‌چرخاند. یک میل‌لنگ انرژی چرخ را به یک ایستگاه پمپاژ منتقل می‌کرد. چرخ با سرعت ۳ دور در دقیقه می‌چرخید و انرژی پمپ‌هایی را تامین می‌کرد که می‌توانستند در هر دقیقه ۲۵۰ گالن آب را از عمق ۴۵۰ متری بالا بکشند. اگرچه دیگر این چرخ آب نمی‌کشد، اما هنوز برای سرگرم کردن بازدیدکنندگان می‌چرخد.