از مارمولک‌ها چه می‌دانید؟

بیشتر ما فکر می‌کنیم که مارمولک‌ها ترسناک، موذی و ناشناخته هستند. حتی نظریه‌پردازان توطئه معتقدند که افراد مارمولکی بر دنیا حکومت می‌کنند. اما در واقع ۴۶۷۵ گونه از این حیوان وجود دارد و چیز‌های زیادی هست که درباره آن‌ها و فوایدشان نمی‌دانیم.

مارمولک‌ها ویژگی‌های شگفت‌انگیزی دارند

چه چیزی یک مارمولک را مارمولک می‌کند؟ بیشتر مارمولک‌ها چهار پا و یک دم دارند. هرچند برخی از آن‌ها مثل مارمولک شیشه‌ای کارولینای شمالی، پا ندارند و شبیه مار هستند. بیشتر مارمولک‌ها برخلاف مارها پلک‌های متحرک دارند، اگرچه برخی از آن‌ها نمی‌توانند پلک نمی‌زنند و مجبورند چشمشان را بلیسند. برخی گوشتخوار و برخی گیاهخوارند. آن‌ها با زبانشان بو می‌کنند، پوست می‌اندازند، و دمشان دوباره رشد می‌کند. برخی مارمولک‌ها ویژگی‌های جالبی مثل خار یا چین دور گردن دارند یا برای ترساندن شکارچیان با چشمشان خون می‌پاشد. برخی می‌توانند روی آب راه بروند و برخی خودشان تولیدمثل می‌کنند. 

انگشت مارموک‌ها منبع الهام چسب‌ها است

برخی ویژگی‌های مارمولک‌ الهام‌بخش فناوری‌های جدید برای انسان بوده است. مثلا مارمولک‌ها به راحتی از سطوح عمودی بالا می‌روند، نه به کمک نوعی ماده چسبناک، بلکه به کمک مو‌های ریز کف پاهایشان که مولکول‌ها را جذب می‌کند و به آن‌ها امکان چسبیدن می‌دهد. تحقیقات درباره اینکه چطور پاهایشان با وجود رطوبت می‌چسبد منجر به تولید باند‌های جراحی جدید، چسب‌هایی برای محیط‌های مرطوب، مبلمان و منسوجات جدید و حتی روش‌هایی برای بالا رفتن از ساختمان شده است. شاید این فناوری مارمولکی به تولید پروتزهای بهتر هم کمک کند.

آفتاب پرست‌ها با رنگ ارتباط برقرار می‌کنند

انسان‌ها تا همین اواخر نمی‌دانستند که آفتاب پرست‌ها چرا و چطور رنگشان را تغییر می‌دهند. هرچند فکر می‌کردند بیشتر برای استتار باشد. اما تغییر رنگ درواقع نشان دهنده احساسات آن‌هاست و برای ارسال پیام به سایر آفتاب‌پرست‌ها استفاده می‌شود. همچنین رنگ آن‌ها با تغییر رنگدانه‌ تغییر نمی‌کند، بلکه سلول‌های خاصی زیر پوستشان دارند که حاوی نانوکریستال‌هایی است که مثل یک منشور ریز عمل می‌کنند. درک عملکرد آن‌ها ممکن است به ایجاد تکنولوژی سطح بهتر کمک کند، مثل لوازمی که نور را بازتاب نمی‌کنند.

آن‌ها معمولا خطری برای انسان ندارند

ظاهرا مارمولک‌ها فواید زیادی برای انسان دارند، اما باید از آن‌ها بترسید؟ نه، حتی وقتی درباره بزرگترین مارمولک روی زمین حرف می‌زنیم که یک اژد‌های کومودی ۶۸ کیلوگرمی است، باز هم نباید بترسید. چون این خزنده بزرگ فقط در اندونزی زندگی می‌کند، اما گردشگران نمی‌توانند جزیره کومودو را ببینند، بنابراین احتمالا هیچوقت نمی‌توانید آن را از نزدیک ببینید. اما اگر این اتفاق افتاد هرگز به آن نزدیک نشوید، چون اگر اژدهای کومودو گرسنه باشد، یک فرد کوچک یا کودک را به شکل وعده غذایی می‌بیند.

در حقیقت آن‌ها با خوردن حشرات به ما کمک می‌کنند

مارمولک در همه قاره‌ها به جز قطب جنوب زندگی می‌کنند بنابراین احتمالا آن‌ها را از نزدیک دیده اید. اما اگر یک مارمولک کوچک در خانه دیدید، نترسید، شاید اتفاق خوبی باشد. بیشتر مارمولک‌ها حشرات را می‌خورند بنابراین می‌توانند خانه و باغ شما را از حشرات موذی پاک کنند.

اما حیوانات خانگی خوبی نیستند

بسیاری از مردم نمی‌دانند نگهداری از مارمولک‌ به عنوان حیوان خانگی چه دردسرهایی دارد. نگهداری از مارمولک از نظر خوردن حشرات می‌تواند یک سرمایه‌گذاری باشد، چراغ‌های مخصوصی برای حفظ دمای بدن آن‌ها باید تهیه کنید، ممکن است بیش از حد بزرگ شوند (مثلا ایگواناها تا شش متر رشد می‌کنند) و ممکن است تا ۲۰ سال عمر کنند.

زهر مارمولک به ما کمک می‌کند

فقط تعدادی از مارمولک‌ها سمی هستند، از جمله هیولای گیلا که یک مارمولک مکزیکی است و اژد‌های کومودو. علم کاربردی برای ترکیبات سمی آن‌ها یافته است. زهر آن‌ها روی پروتئین خاصی در سلول‌های خون تاثیر می‌گذارد که لختگی خون را درمان می‌کند و جان انسان را نجات می‌دهد. 

کاربردهای دیگر زهر مارمولک

زهر مارمولک فواید دیگری هم برای انسان دارد. بزاق مارمولک حاوی ترکیبات مفید برای درمان دیابت است. طبق تحقیقات، ترکیبات زهر هیولای گیلا تولید انسولین را افزایش می‌دهد، و آن را یک داروی موثر برای دیابت تبدیل می‌کند. متاسفانه تعداد هیولاهای گیلا در حال کاهش است.

مارمولک‌ها از بیماری لایم جلوگیری می‌کنند

به لطف مارمولک‌های خاصی که در کالیفرنیا زندگی‌ می‌کنند، کالیفرنیایی‌ها نباید نگران شیوع بیماری لایم باشند. بیماری لایم نوعی عفونت اسپیروکتی چندسیستمی است. عوامل این بیماری به وسیله نیش کنه‌ منتقل می‌شوند. تحقیقات نشان داده که جایی که مارمولک‌ها وجود دارند تعداد کنه‌ها بیشتر می‌شود، چون مارمولک‌ها میزبان آن‌ها می‌شوند. اما نوعی پروتئین در خون مارمولک هست که باکتری عامل لایم را در کنه می‌کشد و آن‌ها را برای انسان بی‌خطر می‌کند. 

خون سبز مارمولک بیماری‌های انسان را درمان می‌کند

مارمولک‌های رنگی نه فقط از نظر ظاهری بلکه از نظر کاربردی هم منحصر به فرد هستند. خون برخی از مارمولک‌ها به خاطر یک محصول زاید سمی به نام بیلیوردین، سبز است. دانشمندان هنوز از خواص خون سبز یا اینکه چطور مارمولک‌ها زنده می‌مانند و رشد می‌کنند، مطمئن نیستند. اما گمان می‌کنند برای درمان بیماری‌های خونی مثل مالاریا و زردی مفید باشد.