راز قبر‌های شبیه به لاک پشت در کشور‌های آسیایی شرقی

مقبره کنفوسیوس مشهورترین فیلسوف، نظریه‌پرداز سیاسی و معلم چینی در یک گورستان در جنگل کوفو Qufu و در فاصله ۵۰۰ کیلومتری پکن قرار دارد. این مقبره یکی از بزرگترین مقبره‌های خانوادگی در جهان است. حدود ۱۰۰ هزار تن از سلسله کنفوسیوس از هشتاد نسل پیاپی در آنجا دفن شده اند.

در حالی که بیشتر سنگ قبر‌های این گورستان بلوک‌های ساده‌ای هستند، برخی از آن‌ها به شکل لاک پشت‌ها برای شکل دادن بنا‌های متمایز برجسته ساخته شده اند. این مجسمه‌ها منحصر به گورستان «کوفو» نیستند، بلکه در سراسر آسیای شرقی، و به طور گسترده در چین، و برای اولین بار به عنوان پایه سنگ قبر‌ها به کار رفتند.

به گفته «جوی خو»، مدیر موزه هنر‌های آسیایی در سانفرانسیسکو، برخی از این لاک پشت‌ها مستقیم در بالای قبر و برخی دیگر در مجاورت محل دفن واقع شده اند. شواهد نشان می‌دهد هزینه لاک پشت‌های سنگی فقط برای مسئولان طراز اول و از سطوح بالا قابل پرداخت بوده تا بتوانند پیشرفت‌ها و دستاوردهایشان را از این طریق حفظ و ستایش کنند.

وجود لاک پشت در سنگ قبر نشانگر این واقعیت است که شخص متوفی ویژگی‌های مثبت و محاسن بسیاری دارد، علاوه بر این لاک پشت در فرهنگ چین نشانه طول عمر و ماندگاری است و استفاده از آن نشان می‌دهد که این شخص آنچنان فضائلی داشته است که روحش برای همیشه جاودان خواهد ماند.

از سوی دیگر لاک پشت‌ها به عنوان موجودات قدرتمندی دیده می‌شوند که می‌توانند در برابر وزنه‌های سنگین مقاومت کنند. یکی از افسانه‌ها می‌گوید لاک پشت غول پیکری به نام (أوو) زمین را روی پشت خود نگه می‌دارد.

شکل گیری این سنگ قبر‌ها با دوران طلایی فرهنگ چین مقارن است، مقبره‌های حاوی لاک پشت‌ها در دوره سلسله «هان» پدید آمدند؛ دوره‌ای که فرهنگ چینی به شکلی که اکنون می‌شناسیم درآمد. لاک پشت‌ها کارکرد‌های مختلفی دارند، از یک سو به عنوان حامل سنگ قبر و از سوی دیگر ابزاری برای نمایش بیوگرافی متوفی استفاده می‌شوند تا بازماندگان بتوانند آثار نیاکان بزرگ خود را به یاد بیاورند و ستایش کنند.

در قسمت پشت لاک پشت‌ها تابلو‌هایی قرار داده شده اند و هر تابلو حاوی کتیبه‌هایی است که ماجرا‌های مرتبط به متوفیان را شرح می‌دهد. معبد کنفوسیوس و معبد «یان هوی» که در نزدیکی مقبره‌های کنفوسیوس واقع شده اند، دارای حدود ۲۵ حکاکی هستند که قدمت آن‌ها به سلسله‌های سونگ Song و چینگ Qing بازمی‌گردد. شکل لاک پشت‌ها در طول هشتصد سال تغییر کرده است. اولین لاک پشت‌ها با چهره‌ای کامل و پُر و زیبا بودند و سرهایشان رو به بالا بود، گویی به بازدیدکنندگان خیر مقدم می‌گفتند، اما مدل‌های بعدی تلفیقی از بدن یک لاک پشت با سر اژد‌ها و دهان باز و دندان‌های آشکار بود و این مدل از یکی از نه پسر پادشاه اژد‌ها در اساطیر چینی به نام «بیکسی قدرتمند» Powerful Bixi الهام گرفته شده بود.

تعداد زیادی از بنا‌هایی که به شکل دوگانه (لاک پشت و سر اژد‌ها بیکسی) طراحی شده اند به زمان سلسله «هان» تعلق دارند.

یکی از سنگ قبر‌های به نمایش گذاشته شده در موزه هنر «دالاس» متعلق به یک زن ۴۶ ساله ناشناس است، که سال ۲۱۹ - ۳۱۶ میلادی پیدا شده است. این سنگ قبر ۵۵ سانتیمتر ارتفاع دارد و شبیه لاک پشت و بدون داشتن دندان و سبیل است. خانم «آنا برومبرگ» هماهنگ کننده موزه هنر‌های باستانی می‌گوید، این موجود یکی از چهار مخلوق افسانه‌ای اصلی در برج‌های چینی است و افزود: این سازه ادراک چینی‌های باستان را درباره طبیعت جهان نشان می‌دهد و اینکه این زن توسط موجودات سحرانگیز محافظت شده و نگهداری می‌شود.

یک مقبره لاک پشت بیکسی به وزن پنجاه تن و با یک لوح هشت متری از بیوگرافی و اقدامات امپراتور سوم دودمان «مینگ» به نام «یونگل» وجود دارد. حاکمان بعدی به همین روش مورد تقدیر قرار گرفتند؛ به عنوان مثال، بیکسی در مجموعه مقابر معروف به «Dingling» به عنوان یادبود امپراتور چهاردهم مینگ به نام Wan Li نیز استفاده شده است.

بسیاری از این بنا‌های تاریخی در کشور‌های همسایه به تأثیر از چین ظاهر شدند. با گذشت زمان، تمدن و فرهنگ چین در آن سوی مرز‌ها گسترش یافت و بر زبان، آشپزی و هنر همسایگانش تأثیر گذاشت. یکی از این بنا‌ها در جئونجو کره جنوبی واقع شده است و قدمت آن به قرن ۱۷ باز می‌گردد که «تائجونگ مویئول»، پادشاه شیلا (دودمان شیلا) است.

شکل این سازه‌ها و مقابر از جایی به جای دیگر فرق می‌کند برای مثال در «کاماکورا» بیکسی شبیه تمساح است و در پشت آن لوح سنگی بزرگی به چشم می‌خورد تا بین مقبره‌های «شیماتزو تاداهیسا» و «موری سومیتسو» فاصله بیندازد، آن دو مؤسس قبایل سامورایی در قرن‌های دوازده و سیزده بودند و و در غرب ژاپن در استان «توتوری» نیز یاد و خاطره «دایمیو» (اربابان و زمین داران بزرگ در دوران پیشامدرن ژاپن) و قبیله «ایکدا» قرار دارد کل لوح‌های روی لاک‌های مدوّر بزرگ قرار داده شده اند.

یکی از جالب‌ترین آن‌ها در «اوکیناوا» در مجموع جزایر جنوبی ژاپن قرار گرفته است، تا جایی که در آنجا سازه‌های «کامیکوباکا» قرار گرفته و به معنی مقبره لاک پشت‌هاست و عبارت است از گورستان خانوادگی دارای سقف‌هایی به شکل لاک منحنی لاک پشت که سمبلی از رحم مادر است.

در سال ۱۹۵۵، «کلارنس گالکن در یکی از انتشارات خود توضیح داد: لاک‌های خمیده و منحنی در آداب و رسوم باستانی مردم به بازگشت انسان پس از مرگ، به رحم طبیعت اشاره می‌کند و بنا بر این باور طبیعت مادر اصلی انسان است که از آن خلق شده و لاک نمادی از بازگشت به رحم مادر طبیعت است. کلارنس می‌افزاید، شواهد نشان می‌دهد این سمبل از چین و به طور مشخص از «فوجیان» نشأت می‌گیرد و آن‌ها مقابر لاک پشت گونه را با تزیینات معماری می‌آراستند.

آیین دفن اموات در طول قرن‌ها تکامل یافته است، و هرچند نمادگرایی این اشیا از بین نرفته است، تولید و پایبندی به آن‌ها دیگر مانند گذشته رونق ندارد و روش‌هایی کم هزینه‌تر از جمله روش‌های دیجیتال برای بیان مناقب و محاسن مردگان در پیش گرفته شده است.

در پایان، این موجودات افسانه‌ای که با دقت حک شده اند، آثار هنری باستانی و یادآور تمایل مداوم انسان به زنده ماندن و جاودانگی و باقی ماندن در حافظه مردم برای تمدید زندگی حتی پس از مرگ هستند.