به گزارش ایسنا ، مطالعه جدیدی که بر پایه بررسی نوعی غیرعادی از ستاره ها انجام شده است ، نشان می دهد که دیسک ضخیم کهکشان راه شیری، ۲ میلیارد سال از آن چیزی که اخترشناسان تاکنون تصور می کردند، قدیمی تر است و احتمالاً حدود ۸۰۰ میلیون سال بعد از انفجار بزرگ( مه بانگ) شکل گرفته است.
کهکشان میزبان ما را میتوان به دو بخش عمده تقسیم کرد:یک دیسک یا قرص نازک که منظومه شمسی و اغلب چیزهایی را که ما بعنوان کهکشان راه شیری می شناسیم، در خود جای داده است و یک قرص ضخیم بسیار پراکنده تر، بزرگ تر و قدیمی تر که تا حد زیادی برای ما ناشناخته است.
برای بازسازی تاریخچه این دو بخش، گروهی از ستاره شناسان مؤسسه نجوم" ماکس پلانک" آلمان، جمعیتی از ستارگان کهکشان راه شیری را که بعنوان " زیرغول"( subgiant) شناخته میشوند ، بررسی کردند.
زیرغول ها ستارگانی هستند که در دوره کوتاه( از نظر کیهانی) بین حیات ستاره ای منظم خود و مرحله غول سرخ که در آن بسیار فراتر از پوشش اصلی خود گسترش می یابند، شکار شده اند.
یک زیرغول، ستاره ای است که سوخت هیدروژنی آن در هسته تمام شده است و در حال تبدیل شدن به" ستاره غول" است و در نمودار" هرتسپرونگ- راسل" در حد فاصل رشته اصلی و ناحیه غول ها واقع شده است. پس از اینکه موجودی هیدروژنی درون هسته رو به کاهش گذاشت و موجودی هلیم در هسته فزونی گرفت، آتش گرفتن هیدروژن در لایه های بالای هسته شروع می شود و لایه های بالایی آغاز به انقباض می کنند. در این مرحله درخشندگی ستاره ثابت می ماند ولی دمای سطحی آن کاهش می یابد. بعد از این مرحله است که به مرور زمان ستاره وارد مرحله غولی می شود.
همجوشی هسته ای در هسته این ستارگان به تازگی متوقف شده است، ولی ستاره ها هنوز به غول های سرخ تبدیل نشده اند. از آنجایی که مرحله زیرغول در زندگی یک ستاره تنها چند میلیون سال طول میکشد ، اخترشناسان میتوانند سن این ستارگان را با مقایسه ترکیب شیمیایی آنها با مدل های رایانه ای تکامل ستاره ها مشخص کنند.
دانشمندان در این مطالعه جدید با استفاده از داده های مأموریت" گایا" متعلق به آژانس فضایی اروپا ( ESA) و تلسکوپ" LAMOST" واقع در چین، سن ۲۵۰ هزار غول فرعی را در کهکشان راه شیری تعیین کردند.
" گایا"( Gaia) یک تلسکوپ فضایی است که در سال ۲۰۱۳ توسط آژانس فضایی اروپا راه اندازی شده است. این تلسکوپ فضایی برای اخترسنجی با دقت بی سابقه ای از موقعیت ها، فاصله ها و حرکت ها طراحی شده است. هدف از مأموریت این رصدخانه فضایی، ایجاد یک فهرست سه بعدی از حدود یک میلیارد اجرام سماوی، عمدتاً ستارگان، با روشنایی بیش از ۲۰ قدر است. اهداف" گایا" نزدیک به یک درصد از جمعیت ستارگان کهکشان راه شیری را در بر می گیرد.
انتظار میرود " گایا" علاوه بر ستارگان تا ده ها هزار سیاره فراخورشیدی هم اندازه مشتری را فراتر از منظومه شمسی و همچنین ۵۰۰ هزار اختروش و ده ها هزار سیارک جدید و دنباله دار در منظومه شمسی را شناسایی کند. این فضاپیما هر یک از ستارگان هدف را در حدود ۷۰ بار طی یک دوره پنج ساله به منظور یافتن موقعیت، فاصله و جابجایی دقیق هر یک از هدف ها رصد و دنبال می کند.
داده های این مطالعه جدید نشان داده که بیشتر شکل گیری ستاره ها در تاریخ راه شیری در دو موج مجزا اتفاق افتاده است. نخستین موج که با دیسک ضخیم مرتبط است ، تنها ۸۰۰ میلیون سال بعد از انفجار بزرگ، یعنی حدود ۱۳ میلیارد سال پیش آغاز شده است، اما دو میلیارد سال بعد، هنگامی که کهکشان راه شیری در حال شکل گیری با کهکشانی دیگر به نام" گایا- سوسیس- انسلادوس"( Gaia- Sausage- Enceladus) برخورد کرد، شتاب گرفت.
این برخورد ممکن است دیسک ضخیم و همچنین هاله ستاره ای را که کل کهکشان راه شیری را با ستارگان احاطه کرده است ، پر نموده باشد. با این حال، پنج تا شش میلیارد سال دیگر طول کشیده تا قرص نازک کهکشان راه شیری در موج بزرگ بعدیِ تشکیل ستاره که شامل خورشید نیز می شود، ظاهر شود.
" مائوشنگ شیانگ" ستاره شناس مؤسسه نجوم" ماکس پلانک" و یکی از نویسندگان اصلی این مطالعه در بیانیه ای که توسط آژانس فضایی اروپا منتشر شد، بیان کرد:از زمان کشف برخورد باستانی" گایا- سوسیس- انسلادوس" در سال ۲۰۱۸، اخترشناسان مشکوک بودند که کهکشان راه شیری قبلاً آنجا بوده است، ولی ما تصویر واضحی از شکل ظاهری کهکشان راه شیری نداشتیم.
این مطالعه در مجله" نیچر"( Nature) منتشر شده است.
- 9
- 5
