همزمان با آماده شدن ناسا برای آزمایش تغییر جهت سیارک دوگانه (دارت) در روز دوشنبه، شری فیبر- بایر، استادیار مطالعات فضایی دانشگاه داکوتای شمالی، به مخاطرات مرتبط با این مأموریت می اندیشد؛ نخستین ماموریت از این دست که این فناوری منحرف کردن سیارک های خطرناک را آزمایش می کند.
او به رویداد تکتیت استرالیا اشاره می کند؛ برخورد یک سیارک یا یک دنباله دار همچنان تا حدودی رازآلود که حدود ۷۹۰ هزار سال پیش در آسیای جنوب شرقی رخ داد و «منطقه بزرگی از جنوب شرقی آسیا را سوزاند و شاید در آن هنگام ، ۱۰ درصد یا بیشتر از پیشینیان انسان را زنده از بین برد».
دکتر فیبر- بایر در مصاحبه ای، به ایندیپندنت گفت: «از همین رو است که مأموریت دارت بسیار مهم است. برخورد یک سیارک کوچک یا هسته دنباله دار تنها فاجعه طبیعی بالقوه قابل پيش‌گيري است که ممکن است تمدن بشری یا زندگی بخش بزرگی از نسل انسان را تهدید کند.»
فضاپیمای دارت ناسا عصر دوشنبه، در تلاشی برای تغییر مدار سیارک (Asteroid)، به سیارکی کوچک در فاصله ۶.۸ میلیون مایلی (۱۱ میلیون کیلومتری) زمین برخورد خواهد کرد؛ تمرینی به منظور منحرف کردن سنگ های فضایی آتی که ممکن است زمین را با خطر مواجه کنند- برخورد با سیارک دارت هیچ تهدیدی برای زمین ایجاد نخواهد کرد.
سیارک های بالقوه خطرناک چیستند؟
اما تهدید احتمالی از جانب سایر سیارک ها یا دنباله دارها، حتی اگر نسبتا نادر باشد، واقعی است و پیامدهای آن متفاوت است. از برخوردهای بزرگ که میتواند بیشتر حیات روی زمین را از بین ببرد گرفته تا عبور از نزدیک که در آن، سیارک کاملاً به سیاره برخورد نمی کنند ولی به هر حال تمدن انسانی را به هم می ریزد.
دکتر فیبر- بایر گفت: «این صرفا یک برخورد به زمین نیست. ما دارایی ها و چیزهای فضایی زیادی در اطراف زمین داریم و این دارایی ها آسیب پذیر و در معرض خطرند. یک سیارک کوچک که نزدیک بیاید، می تواند بدون اینکه لزوما به زمین برخورد کند، بسیاری از زیرساخت های فضایی ما را مختل کند.»
همه سیارک ها تهدیدی برای زمین نیستند. بسياري از آنها در مدارهایی قرار دارند که هرگز با زمین تلاقی نمی کنند. در حالی که برخی دیگر به قدری کوچک اند که بدون آنکه آسیبی برسانند در جو زمین می سوزند. به گفته ناسا، سالانه بیش از ۴۸ تن سنگ فضایی، برخی به اندازه توپ فوتبال، برخی به اندازه دانه های شن، به جو زمین وارد می شوند.
ولی به گفته دکتر فیبر- بایر، حدود دو هزار و ۲۵۹ سیارک شناخته شده وجود دارند که بعنوان «اجرام بالقوه خطرناک» (PHA) شناخته میشوند - اجرام بالقوه خطرناک با بيش ترین میزان نزدیکی به مدار زمین و اندازه آن ها تعریف شدند. اگر قطر یک سنگ فضایی حدود ۴۶۰ پا (۱۴۰ متر) یا بیشتر و مدار آن حدود ۴۶ میلیون مایل از مدار زمین (۷۵ میلیون کیلومتر) یا حدود ۱۹.۵ برابر فاصله زمین تا ماه (Moon) باشد، بالقوه خطرناک در نظر گرفته می شود.
این باعث می شود که ۷.۷ درصد از اجسام نزدیک زمین، اجرام بالقوه خطرناک باشند.
سیارک ها چقدر خطرناک اند؟
به راحتی میتوان دید که چرا معیارهای وضعیت «اجرام بالقوه خطرناک» دست کم از نظر اندازه، این گونه اند. به گفته دکتر فیبر- بایر، یک سیارک با قطر حدود ۴۶۰ پا- ۱۴۰ متر- که با سرعت ۴۴ هزار مایل بر ساعت( ۷۰ هزار کیلومتر بر ساعت)، سرعتی معمول برای برخورد یک سیارک، حرکت می کند، انرژی معادل ۱۷۰ میلیون تن «تی ان تی» در حال انفجار یا« حدود سه برابر آزاد شدن انرژی بزرگ ترین بمب هیدروژنی منفجرشده روی سطح زمین، بمب ۵۰ مگاتنی شوروی تزاری، آزاد می کند».
حتی سنگ های فضایی کوچک تر نیز بسته به اینکه هنگام ورود به جو زمین چقدر متراکم و به هم چسبیده باشند، میتوانند خطرناک باشند.
دکتر فیبر- بایر یادآور می شود که در سال ۲۰۱۳، یک شهاب کوچک در ارتفاع حدود ۹۷ هزارپایی بالای استان چلیابینسک در روسیه منفجر شد و موج ضربه ای ایجاد کرد که به شکستن پنجره ها و آسیب دیدن ساختمان ها منجر شد. این شهاب فقط حدود ۲۰ متر یا ۶۶ پا قطر داشت. او گفت: «و چیزی که آزاد کرد، حدودا انرژی معادل حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلوتن تی ان تی بود.»
دکتر فیبر- بایر خاطرنشان کرد: «بمب هسته ای که ایالات متحده روی شهر هیروشیما ژاپن انداخت، انرژی معادل ۱۵ کیلوتن تولید کرد، بنابراین اگر شهاب چلیابینسک مدت طولانی تری یکپارچه می ماند و در نزدیکی زمین منفجر می شد، تقریبا یک میلیون نفر تنها از آن انفجار در هوا تحت‌تأثیر مخرب آن قرار می گرفتند.»
چقدر باید نگران سیارک ها باشیم؟
لیندلی جانسون، مدیر دفاع سیاره ای ناسا، در کنفرانس مطبوعاتی پنج شنبه در خصوص ماموریت دارت به خبرنگاران گفت که خوشبختانه برخوردهای بزرگ سیارک ها نسبتا نادرند.
او گفت: «شاید در هر قرن یک بار، سیارکی وجود داشته باشد که ما واقعا نگران آن باشیم و بخواهیم مسیرش را تغییر دهیم.»
دکتر جانسون گفت، نکته مهم و شاید مهمتر از توسعه فناوری هایی نظیر دارت برای منحرف کردن سیارک ها، اطمینان از این است که همه آن ها را پیدا کرده ایم و ناسا قصد دارد تا سال ۲۰۲۶ یک ماهواره جدید به فضا پرتاب کند تا به این کار کمک کند. نئو (NEO)، تلسکوپ نقشه بردار فضا.
دکتر جانسون به خبرنگاران گفت:« نقشه بردار نئو می تواند جمعیت سیارک های ۱۴۰ متری و بزرگ تر را طی یک دوره ۱۰ ساله پیدا کند. این در زمان زمین شناسی، یک دوره بسیار کوتاه است و اگر ما بدبیاری خاصی نیاوریم، من در چنین بازه زمانی بابت برخورد سیارکینگران نیستم.»
همچنین این زمان برای ناسا کافی است تا نتایج مأموریت دارت را بررسی و مشخص کند آیا هر زمان که سیارک بعدی در افق فضا ظاهر شد، میتوان از یک نسخه بزرگتر از فضاپیمای دارت یا روش دیگری برای منحرف کردن یک سیارک یا تهدید دنباله دار بزرگ استفاده کرد یا نه.
دکتر جانسون گفت: «ما ناوگان ثابتی از فضاپیمای دارت نخواهیم داشت. فناوری احتمالا طی ۳۰، ۴۰ سال آینده پیشرفت می کند. چه کسی میتواند تصور کند که ما برای منحرف کردن یک سیارک ممکن است چه فناوری دردسترس داشته باشیم؟»
فناوری همین حالا هم طی ۲۰ سالی که دکتر فیبر- بایر سیارک ها را بررسی کرده، بسیار پیشرفت کرده است.
او درباره دارت گفت: «زمانی که مطالعه سیارک ها را شروع کردم، این یک رویا بود. این نخستین آزمایش فناوری ما است که واقعا معرکه است. خواهیم دید که آیا این ایده ها به نتیجه می رسند یا نه.»
آزمایش دارت سازمان ناسا عصر دوشنبه از ساعت ۶ بعد از ظهر به وقت شرق آمريکا به صورت زنده از تلویزیون ناسا پخش خواهد شد.
- 13
- 2
