آب مایع در سطح مریخ وجود ندارد ؛ وقتی ناسا هم اشتباه می‌کند!

تکراتو/ پیدا کردن حیات فرازمینی در سیاره سرخ همواره یکی از رویاهای بشر بوده است و اگر وجود آب در مریخ اثبات شود، این رویا می‌تواند به حقیقت تبدیل شود، اما به نظر می‌رسد که رویا همچنان رویا باقی خواهد ماند!

چهارمین سیاره منظومه شمسی، مریخ، که هر ۶۸۷ روز یکبار به دور خورشید می‌‌گردد، در کنار ماه از معدود مناطقی در ورای اتمسفر زمین است که به زندگی در آن امیدوار هستیم.

ماموریت‌های فرصت (Oppurtunity)، کنجکاوی (Curiosity)، ماون (Maven) و چندین ماموریت دیگر که تا کنون انجام گرفته همه و همه از امیدواری بشر برای یافتن شرایط حیات در سطح این سیاره سرخ خبر می‌هد. ماموریت مریخ ۲۰۲۰ تازه‌ترین و به احتمال زیاد پر سروصدا‌ترین این کاوش‌ها خواهد بود.

در سال ۲۰۱۵ دانشمندان ناسا خبر از کشفی شگفت‌انگیز دادند؛ آنها از وجود شواهدی قدرتمند از حضور جریان‌های‌ آب مایع در سطح سیاره سرخ خبر دادند. چنین کشفی از احتمال وجود بیگانگان بر سطح این سیاره حمایت می‌کرد و از وجود منابع لازم برای ماموریت‌های آینده و خدمه‌ای که احتمالا باید در سطح آن زندگی کنند، سخن به میان آورد.

اما اکنون با توجه به مطالعه جدیدی که نتایج آن در مجله Nature Geoscience به چاپ رسیده است، باید بگوییم دیگر نباید مانند گذشته به این احتمالات امیدوار بود.

لازم به توضیح است که این مطالعات عدم وجود ذرات کوچک بخار آب در اتمسفر سیاره، وجود یخ در کلاهک قطب جنوب و نواحی استوایی و نیز آب شور که تا پیش از وجودش در عمق کم مریخ اعلام شده بود، را زیر سوال نمی‌برد.

مطالعات قبلی از وجود خطوط تیره رنگ اسرار آمیزی در سطح مریخ حکایت می‌کردند که نام “خطوط شیب‌دار تکرارشونده” (recurring slope lineae) را یدک می‌کشیدند. این خطوط شیبدار، که نخستین بار در سال ۲۰۱۱ و توسط “مدارگرد اکتشافی مریخ” (Mars Reconnaissance Orbiter) شناسایی شدند، متناسب با فصول سال تغییر وضعیت می‌دهند؛ در فصول گرم تیره‌تر و طویل‌تر می‌شوند و در هنگام سرما تقریبا ناپدید.

در سال ۲۰۱۵، دانشمندان چنین تجزیه و تحلیل کردند که خطوط شیبدار متناوب سطح مریخ که عمدتا بر روی کوه‌ها و تپه‌ها مشاهده می‌شوند، جریان‌هایی از آب مایع هستند که بر روی سطح شنی این سیاره سرخ ایجاد شده‌اند.

اما شواهد جدید این آنالیزها را زیر سوال می‌برد؛ چرا که نشان می‌دهند این جریان‌ها فقط در مناطقی در مریخ رخ می‌دهد که شیب آنجا بیش از ۲۷ درجه باشد. محققان چنین استدلال می‌کنند که اگر این جریانات از آب تشکیل شده باشند باید در شیب‌های کمتر و نیز در دامنه‌ها وجود داشته باشند.

اعتبار: (NASA ‎/ Caltech)

مطالعات جدید، که توسط سازمان زمین شناسی ایالات متحده (United States Geological Survey) انجام گرفته است، گزارش می‌دهد که به احتمال زیاد این رگه‌ها و خطوط جریان‌هایی از تل ماسه‌ها و گرد و خاک هستند؛ دقیقا شبیه به آن چیزی که در نواحی بیابانی سطح زمین نیز یافت می‌شود. به نظر می‌رسد ذراتی که این جریان‌ها را ایجاد کرده‌اند انواعی از نمک‌های آب‌پوشیده (هیدرات نمک) باشند؛ ملکول‌هایی از ماسه و ریگ که توسط ملکول‌های آب احاطه شده‌اند.

کالین دونداس، نویسنده ارشد این مقاله، می‌گوید:

این یافته جدید از شواهد پیشین مبنی بر خشک بودن سطح مریخ، حمایت می‌کند. من به همراه تیم‌ خود، ده‌ها آزمایش گوناگون را بر روی تصاویر به دست آمده از این رگه‌ها انجام دادیم و نشان دادیم که رفتار آنها مانند رفتار آب جاری نیست. رفتار این جریان‌ها به احتمال زیاد شبیه به دانه‌های ریگی است که از شیب‌های زیاد به پایین حرکت می‌کنند.

با این وجود این تحلیل، تغییرات این جریان‌ها در فصول مختلف و مطابق با آب و هوا را توجیه نمی‌کند. این مطالعات همچنین وجود آب در سیاره مریخ را انکار نمی‌کند، اما نشان می‌دهد که آب در صورت وجود باید به صورت ذرات کوچک باشد.

تفاسیر بیان شده به معنی پایان جستجو برای منشا حیات انسانی در سطح مریخ نیست. شاید دیگر امیدی به سطح مریخ باقی نمانده باشد، اما لایه‌های زیرین این سیاره، به دلیل دمای بیشتری که دارند، بستر مناسبی برای شکل‌گیری آب مایع هستند.

مطمئنا تا زمانی که ما نتوانیم این ویژگی اسرار آمیز سیاره سرخ را از نزدیکتر لمس کنیم؛ کماکان جزء اسرار سر به مهر آن باقی خواهد ماند.

تیمور خسروی