آیا زمین غیرقابل سکونت خواهد شد؟

سال ۲۰۱۷ مصادف با ۵۰ سالگی رفتن انسان به فضا بود. در طول نیم قرن گذشته دنیای ما سرشار از امید و آرزوهای متعدد برای کشف دنیای بی پایان پیرامون مان بود، ولی در عمل، بسیاری از پیش بینی های انجام شده تحقق پیدا نکردند. کسانی که فیلم هایی مانند ادیسه فضایی ۲۰۰۰ را دیده اند، می دانند که بشر تا چه اندازه به زندگی فراتر از مرکزهای زمین خاکی مان باور داشت، ولی در عمل نه فناوری را یارای چنین امری بود و نه ناشناخته های خارج از جو برای ما به سادگی قابل شناسایی و درک بودند.

البته امروز در زمینه علوم فضانوردی، پیشرفت های شگفت آوری صورت گرفته است. ولی برخی از پیش بینی ها در زمینه آینده ای که امروز است، بسیار تخیلی و باورناپذیر بودند. در این میان امروز نیز پیش بینی های متعددی درباره آینده بشر در فضا و فضانوردی به چشم می خورند که شاید ۵۵ سال بعد به آنها بخندند یا اینکه ما به عنوان بازماندگان احتمالی این نسل، با غرور به مردمان آن نسل بگوییم که ما چیزی را که امروز می بینید، نیم قرن پیش دیده بودیم. به همین مناسبت نگاهی به آینده خواهیم کرد و سعی می کنیم به این بپردازیم که محبوب ترین پیش بینی ها درباره آینده انسان در فضانوردی کدام موارد هستند.

در فضا بر بدن ما چه خواهد آمد

یک سوال بزرگ برای انسان ها این است که بدون لایه اوزون و جاذبه زمین، چه بلایی بر سر بدن ما می آید؟ احتمالات در این زمینه بسیار زیاد هستند و کمتر کسی می داند که دقیقا بدن انسان چه شرایطی را در خارج از جو تجربه خواهد کرد. با این حال دو برادر دوقلو به نام اسکات و مارک کلی، دست به دست هم داده اند تا این موضوع را برای ما فاش کنند. اسکات کلی یک سال را در ایستگاه فضایی سپری کرده است؛ در حالی که مارک در زمین باقی مانده است و مقایسه بدن مشابه این دو برادر نشان از تغییراتی در سطح ژنتیکی داشته است که خبر از فشار شدید حضور در خارج از جو دارند. البته برای داشتن مستدلات بیشتر، آزمایش هایی پیشرفته تر مورد نیاز خواهد بود.

فضا؛ گردشگاه جدید زمینیان

بسیاری از ما رفتن به فضا را یک مورد بسیار دور از ذهن می دانیم و فکر می کنیم تنها دانشمندان برجسته برای رفتن به فضا انتخاب می شوند. این امر تا حد زیادی صحت دارد، ولی در آینده ای نه چندان دور، پروژه های گردشگری فضایی به امری طبیعی بدل می شوند. شرکت هایی مانند اسپیس اکس و ویرجین این فرایند را از امروز کلید زده اند. ثبت نام برای رفتن به فضا از چندی پیش توسط مسئولان این شرکت ها اعلام شده بود (هرچند پروژه های بلندپروازانه این دو کمپانی با تاخیرهایی قابل پیش بینی روبه رو شدند) تا بدانیم که این مورد، به طور قطع در آینده ما جایی ثابت خواهد داشت.

شخصی سازی به توان فضا

اگر پاهای مان را از گردش کردن در فضا پیش تر بگذاریم، تنها زندگی در فضا برای ما گزینه ای جذاب خواهد بود. امروزه بشر به دنبال روش هایی می گردد که بتواند زندگی در فضا را به صورت کاملا مدرن و متمدنانه تجربه کند. طرح هایی مانند ساخت شهرهایی در لایه های خارجی جو سیارات، شهرک سازی در مریخ و سایر مثال هایی از این دست، توسط دانشمندان به عنوان راهکارهای نجات از اشباع شدن زمین با جمعیت در نظر گرفته شده اند.

در این میان سفینه های شخصی هم می توانند به مواردی مانند خودروهای امروزی بدل شوند. با این وجود داشتن یک سفینه شخصی، ممکن است به مراتب بیشتر از ۵۰ سال به طول بینجامد؛ زیرا امروزه حتی هواپیماهای شخصی هنوز نتوانسته اند به یک ابزار همه گیر بدل شوند.

به سوی مریخ و فراتر از آن

انسان هیچ گاه نتوانسته است مسافت زیادی از زمین فاصله بگیرد و تمامی دانش ما از سیارات دور، به واسطه استفاده از سفینه های بدون سرنشین به دست آمده است. با این حال نمی توان تا ابد به ماشین ها دل خوش کرد و دانشمندان از مدت ها پیش می خواهند انسان را به سیاره های دیگر ببرند. نخستین سیاره هدف، مریخ است که امیدهای فراوانی برای یافتن نشانه های زیست پذیری روی آن وجود دارد. البته برای اینکه بتوان به چنین اطلاعاتی دست پیدا کرد، حضور انسان روی سطح این سیاره ضروری است و سازمان ناسا نیز مدتی است که برنامه های خود برای این سفر شگفت انگیز را آغاز کرده است.

در این میان حتی دانشمندان آزمایش هایی برای شبیه سازی زندگی در مریخ نیز آغاز کردهو چند فرد متخصص را در محیطی شبیه سازی شده از این سیاره قرار داده و درها را روی آنها بسته اند تا به اثرات مختلف زندگی در محیطی خارج از ساختار زندگی زمینی پی ببرند. در مجموع می توان گفت که این پیش بینی ها چندان دور از ذهن نیستند. آینده بشر در فضا رقم می خورد و در این موضوع کمتر شک و تردیدی وجود دارد، ولی اینکه این آینده چه زمانی رقم می خورد، برای ما یک سوال بزرگ است. فیلم هایی مثل اینتراستلار، ذهن های ما را برای آینده آماده می کنند و دانشمندان سازمان هایی مانند سازمان فضایی اروپا یا ناسا نیز در عمل جهان را برای رسیدن به سیارات دیگر آماده می کنند. با این وجود چیزی که بعید است اینکه انسان بتواند پای به کهکشانی دیگر بگذارد.

آیا زمین غیرقابل سکونت خواهد شد؟

فیلم ها و کارتون های فراوانی وجود دارند که نشان از نابودی بشر به دست فناوری دارند. با این وجود رویکردی که فیلم «وال ئی» به این موضوع داشته است، امری بسیار متفاوت و عجیب است که بر اساس آن زمین بر اثر تولید زباله به یک محیط غیرقابل زیست بدل شده است. این امر که زمین توسط بشر به محیطی غیرقابل زندگی تبدیل می شود، تئوری ای است که افرادی مانند استیفن هاوکینگ نیز از حامیان آن هستند. با این حال باید دید آیا ۵۰ سال دیگر از فضا به زمین نگاه کرده و به یاد خانه قبلی خود می افتیم یا زمین را نجات داده ایم و همچنان در آن زندگی می کنیم.

احمد محمد حسینی

مجله دانشمند