شب یلدا یک انقلاب زمستانی

علی آزادگان در گفتگو با مهر، در خصوص شب یلدا با بیان اینکه در طول سال دو انقلاب تابستانی و زمستانی داریم، اظهار کرد:  شب یلدا همزمان با انقلاب زمستانی است.

وی با بیان اینکه عامل تعیین کننده تاریخ این انقلاب ها خورشید است، خاطر نشان کرد: خورشید علاوه بر حرکت روزانه که طلوع و غروب آن را همگی دیده ایم، حرکتی سالانه هم دارد. این حرکت سالانه بسیار جزئی است و با گذشت چندین ماه می توان آن را مشاهده کرد.

وی افزود: مهمترین نمود این حرکت سالانه بلند بودن سایه اشیا در پاییز و زمستان و کوتاه بودن سایه در بهار و تابستان است. 

آزادگان با بیان اینکه مسیر حرکت سالانه خورشید دایره البروج نام دارد، گفت: اگر زمین نیز مانند سیاره های مشتری یا عطارد تمایل محوری نداشت، دایره البروج کاملا منطبق بر استوای سماوی قرار می گرفت؛ نتیجه این امر از بین رفتن فصول است.

وی با بیان اینکه فصلها ناشی از دوری یا نزدیکی زمین به خورشید نیستند، خاطر نشان کرد: زمانی که در نیمکره شمالی زمستان است، زمین از هر زمان به خورشید نزدیکتر است و برعکس در تابستان زمین از خورشید بیشترین فاصله را دارد.

تصویر مسیر خورشید در اولین روز زمستان

وی ادامه داد: فصل ها به دلیل زاویه تابش خورشید بوجود می آیند؛ در زمستان ها خورشید بسیار مایل می تابد و همین باعث می شود که زمین سرد بشود. برخلاف زمستان، در تابستان خورشید عمود می تابد و همین موضوع باعث می شود که زمین بسیار گرم شود.

به گفته این کارشناس نجوم، تنها دلیل این مایل یا عمود تابیدن خورشید تمایل محوری زمین است. محور گردش زمین به دور خود حدود ۲۳ درجه تمایل دارد، درست مانند فرفره ای به دور خود می چرخد و محورش هم کمی کج شده و لنگ می زند. این تمایل محوری را کم و بیش در بقیه سیاره های منظومه شمسی هم میبینیم.

وی عنوان کرد: در انقلاب زمستانی خورشید به پایین ترین نقطه ممکن در آسمان می رسد به همین دلیل سایه ای هم که در این روز ایجاد می کند بلندترین سایه است. از دیگر نتایج کم بودن ارتفاع خورشید در این روز، کوتاه بودن روز و بلند بودن شب است. زیرا خورشید در این روز ارتفاع زیادی قرار نیست بگیرد پس مسیر کوتاهتری را باید طی کند، این مسیرِ کوتاهتر، زمان کوتاهتری هم نیاز دارد تا طی شود، پس طول روز کوتاه می شود. 

وی تاکید داشت: شب یلدا حدود دو ثانیه از شب قبل یا بعد از خود بلندتر است اما از شب اول مهر، دو ساعت و ۲۷ دقیقه طولانی تر و از اول تیر پنج ساعت و ۱۲ دقیقه طولانی تر است.