حفاظت از لایه اوزون بیشتر از آنچه انتظار داشتیم موفقیت آمیز بوده است

در سال ۱۹۸۹ شواهد و اسناد علمی، ده ها کشور را به سمت امضای معاهده ای سوق داد که هدف آن جلوگیری از توسعه یک سوراخ بزرگ در لایه اوزون بود. پس از گذشت ۳۰ سال این امر به وقوع پیوسته و پروتکل مونترئال کار خود را به درستی انجام داده است.

در این میان یک اقدام مثبت دیگر نیز عملی شد؛ در حالی که بنیان‌گذاران این پروتکل در پی آن نبودند، به نحوی که به یکی از تاثیرگذارترین ابزار های آمریکا در مقابله با تغییرات آب و هوایی بدل شده است.

ما در مورد نتیجه‌ای شگفت‌آور از یک مطالعه که در مجله Geophysical Research Letters به چاپ رسیده است صحبت می‌کنیم. نزدیک به ۳ دهه پیش، دانشمندان خطرات کلروفلروکربن‌ها یا همان CFC ها وهیدروژن‌کلروفلرو‌کربن‌ها (HCFC) را عمومی کردند؛ این ترکیبات می‌توانند ملکول های لایه اوزون موجود در لایه استراتوسفر زمین را از بین ببرند.

خوشبختانه، امروز ما شاهد تاثیرات پروتکل مونترئال هستیم که بر اساس این مطالعات بنیان نهاده شده بود. از آنجایی که CFC  ها و HCFC ها گاز های گلخانه ای قوی‌ای نیز به شمار می‌آیند، امروزه تاثیر کاهش این ترکیبات را نیز در بهتر شدن وضعیت آب و هوایی ایالات متحده شاهد هستیم.

 در طول سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴  پروتکل مونترئال تقریبا ۵۰ درصد نسبت به تمامی قوانین وضع شده توسط سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده (EPA)، توانسته است منجر به کاهش گاز های گلخانه ای شود.

CFC ها و HCFC ها که بعنوان خنک کننده یخچال ها، بخشی از گاز پروپلانت در سیستم اطفای حریق آیروسل و بازدارنده های شعله مورد استفاده قرار می‌گیرند، در طول قرن های گذشته، صد ها و شاید هزاران برابر بیشتر از کربن دی اکسید پتانسیل جذب گرما داشته است.

تحقیقات انجام شده مزایایی که پروتکل مونترئال برای آب و هوا داشته است را برجسته‌تر می‌کند. مطالعات جدید بطور ویژه به تاثیراتی که بر آلودگی های آب و هوا در ایالات متحده داشته پرداخته است.

بر اساس پروتکل مونترئال که توسط قانون هوای پاک سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا(EPA) به مرحله اجرا درآمد، ایالات متحده از ابتدای سال ۱۹۹۶ تولید CFC  ها را خاتمه داد و از سال ۱۹۹۸ تولید HCFC  ها را به میزان ۹۵ درصد کاهش داد.

داده های بدست آمده از اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده نشان می‌دهند که تاثیری که حذف این مواد در بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ بر آب و هوای ایالات متحده داشته با تاثیرکاهش سالانه ۱۷۰ میلیون تن انتشار کربن دی اکسید برابری می‌‌کند. محققان معتقدند اعمال پروتکل مونترئال و اصلاحات آن می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ ، به نسبت سال ۲۰۰۵، چیزی حدود ۵۰۰ میلیون تن کاهش سالانه انتشار گاز کربن دی اکسید را به ارمغان آورد.

کاهش ۵۰۰ میلیون تن انتشار گاز کربن دی اکسید تقریبا یک چهارم آن چیزی است که برای ایالات متحده در معاهده پاریس پیش بینی شده بود‌؛ یعنی کاهش ۲۶ تا ۲۸ درصدی انتشار کربن دی اکسید و تقریبا معادل آن مقداری که ایالات متحده در صنعت کشاورزی تولید می‌کند.

امروزه اثرات آب و هوایی که CFC ها و HCFC ها به بار آورده بودند، توسط هیدروفلوروکربن ها یا HFC ها به طور جزئی در حال بازتولید هستند. هرچندکه HFC ها لایه اوزون را نابود نمی‌کنند ولی کماکان صد ها و شاید هزاران  برابر کربن دی اکسید پتانسیل بیشتری در جذب گرما دارند. خبر خوب اما این است که در سال گذشته ایالات متحده و سایر کشور های عضو پروتکل مونترئال موافقت کردند که در آینده تولید و مصرف‌ HFC ها را توسط اصلاحیه Kigali  محدود‌تر شود.

این اصلاحیه که از لحاظ قانونی الزام آور است، کشور های ثروتمند را از تولید و مصرف HFC ها از سال ۲۰۱۸ به بعد منع می‌کند. درست یک هفته قبل از آنکه ۱۷۰ کشور معاهده پاریس را تصویب کند، جان کری وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده این اصلاحیه را بعنوان قدمی مهم در راه مقابله به تغییرات آب و هوایی، مورد ستایش قرار داد.

اگر ما خواستار مقابله با پدیده گرمایش زمین هستیم باید کماکان در جهت کاهش انتشار کربن دی اکسید پیش برویم. متاسفانه در حال حاضر دونالد ترامپ و اسکات پرایت (رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ایالات متحده) با خروج از معاهده پاریس و لغو و بی اثر کردن قوانین آب و هوایی باراک اوباما، دقیقا در جهت خلاف تحقق این اهداف عمل می‌کنند.

در کنار لزوم فعالیت در جهت حفظ محیط زیست، شاید مهم‌ترین نکته ای که پروتکل مونترئال به ارمغان آورده است، یادآوری این موضوع باشد که انجام دادن اقدامات موثر هنوز هم ممکن است.

پروتکل مونترئال تا اینجا یک موفقیت خارق‌العاده بوده است. همین نکته که بسیاری از کشورها به سرعت با یکدیگر متحد شدند بسیار شایان توجه است. اما آنچه جای پرداخت دارد شاید این باشد که پروتکل مونترئال چگونه به این بلوغ رسیده است و در طول زمان بروز رسانی شده است.

کوین ترنبرت، محقق مسائل اتمسفر در مرکز ملی مطالعات جوی ایالات متحده این موضوع را این‌چنین تایید کرد : “مطلب گفته شده تبلیغی موثر برای قانون هوای پاک است. آن هم زمانی که دولت ترامپ در حال تخریب این مسائل است. اگر کسی اقدامات موثر انجام بدهد، عواقب خوبی در پیش روی ماست و مسلما این اقدامات جواب خواهند داد.”