بررسی شایعات مربوط به ارتباط زلزله های اخیر ایران و پروژه هارپ

تکراتو/ زلزله‌های اخیر، تن نقاط مختلف کشور را لرزاند. این زلزله‌ها باعث ترس و وحشت بسیاری در دل مردم شده‌اند. البته باید گفت که شایعات موجود نیز در ایجاد این ترس و وحشت بی تاثیر نبوده‌اند. از جمله این شایعات می‌توان به زلزله های ایران و پروژه هارپ اشاره نمود.

بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران است که در مورد زلزله های ایران و پروژه هارپ اظهار نظر کرده است. پروفسور بهرام عکاشه، متخصص برجسته زلزله شناسی، زمین شناسی و پدر علم زلزله شناسی ایران است. او همیشه نسبت به احتمال بروز زلزله در تهران هشدار داده و نگران بود. وی عقیده داشت که باید به منظور به حداقل رساندن خسارت و تلفات زلزله، محل پایتخت تغییر یابد.

وی در مورد واقعیت‌های زلزله توضیحاتی را ارائه کرده است که در ادامه به بررسی نظریات وی در مورد پدیده زلزله و همچنین صحت شایعه زلزله های ایران و پروژه هارپ می‌پردازیم. 

گویا بعد از زلزله ۵.۲ ریشتری که ۲۹ آذر در تهران و البرز رخ داد، گسل اشتهارد فعال شده است و براساس اطلاعات موجود امکان دارد زلزله ای با قدرت ۷ ریشتر ایجاد شود، آیا از نظر شما چنین چیزی امکان پذیر است؟

پدر زلزله ایران در پاسخ اعلام کرد که ممکن است زلزله‌ای با این شدت اتفاق نیافتد. وی ادامه داد که گسل اشتهارد دنباله گسل جنوب تهران است. به گفته وی بحث ۷ و یا ۷.۵ ریشتری بودن زلزله در تهران مطرح نیست. وی اظهار نمود که گسل شمالی تهران در دامنه کوه قرار دارد اما اشتهارد در جنوب البرز است و به سمت ری کشیده می‌شود.

وی ادامه داد که گسل سمت ری فعال شده و این گسل نیز قدرت ایجاد زلزله های زیر ۷ ریشتر را دارد. به گفته وی چون زمین‌های ری و ملارد سست هستند اگر سازه‌ها امن نباشند حتی با زلزله ۵ ریشتری نیز دچار خسارت خواهند شد. به گفته وی زلزله‌های ۴ ریشتری نیز برای خیلی از خانه‌های جنوب تهران مساله ساز خواهد شد. وی در مورد زلزله اعلام نمود که کشنده نیست بلکه عامل این کشتار نابسامانی اصول ساخت خانه‌هاست.

بهرام عکاشه پیش از این در مورد احتمال وقوع زلزله در تهران به خبرگزاری آنا اعلام کرده بود که ریتم ۲۰۰ ساله برای زلزله تهران وجود دارد و براساس محاسبات، از این ۲۰۰ سال، ۱۸۵سال گذشته و ۱۵ سال باقی مانده است. وی ادامه داد که ریاضیات با رفتار زمین یکسان نیست و رفتار زمین فوق العاده ناهمگن است.

وی همچنین در مورد اینکه قدرت زلزله تهران چقدر خواهد بود به خبرگزاری آنا اعلام کرده بود که تهران، استعداد زلزله ۷ و نیم تا ۸ ریشتر را دارد. و تاریخ نشان از وقوع زلزله بیش از ۷ ریشتر در تهران را دارد. زلزله تهران، زلزله بزرگی خواهد بود اما مردم و مسئولین ما ملاحظه حوادث را نمی کنند و کسی فکر نمی کند که همین حالا اگر در تهران زلزله بیاید چه اتفاقی خواهد افتاد.

به نظر شما تهران تحمل چند ریشتر زلزله را دارد؟

وی در پاسخ اعلام نمود که اگر گسل اشتهارد باعث زلزله شود بزرگی آن کمتر از ۷ ریشتر خواهد بود ولی چون اصول ساخت خانه‌ها مهم است، چنین زلزله‌ای ممکن است برای خانه‌های جنوب تهران خطرساز باشد.

آیا زلزله‌ای که در تهران و البرز اتفاق افتاده زلزله اصلی بوده یا پیش لرزه و آیا می‌توان این موضوع را پیش‌بینی کرد؟

پروفسور عکاشه در این مورد اعلام کرد که کسی نمی‌تواند چنین چیزی را پیش بینی کند و نمی‌توان گفت که زلزله‌ای که در تهران رخ داد یک اخطار برای آینده است یا کلا زمین لرزه اصلی بوده، هیچ چیزی قطعیت ندارد.

پروفسور همچنین پیش از این در مورد گسل‌های خطرناک تهران و ناامن‌ترین مناطق تهران از نظر زمین‌لرزه به خبرگزاری آنا اعلام کرد که اگر گسل‌های شمال فعال شوند، مناطق ۱، ۲ و ۳ بیشترین آسیب را خواهند دید و مناطقی چون ۷، ۹ ،۱۱ و ۱۷ نیز به دلیل داشتن بافت فشرده، از آسیب جدی برخوردار می شوند.

به گفته وی دو گسل مشافشم و گسل ری، دو گسل بزرگ تهران هستند که اگر گسل مشافشم فعال شود، بخشی از منطقه ۳ و ۴ و تمام منطقه ۱ دچار صدمات جدی خواهند شد و  اگر گسل‌ ری فعال شود به مناطق ۹ تا ۲۰ لطمه خواهد زد.

چیزی که باعث وحشت مردم شده صداهای عجیب و شایعات قبل و بعد از زلزله است، آیا چنین چیزی طبیعی است؟

پروفسور در مورد این صداها اعلام کرد که طبیعی هستند زیرا سنگ‌ها و لایه‌های زمین حرکت می‌کنند و باعث ایجاد این صداها می‌شوند و البته سنگ‌ها، خانه‌ها و سقف خانه‌ها نیز حرکت می‌کنند و این مساله نیز باعث تولید صدا می‌شود.

آیا زلزله در فضاهای خارج شهر که هیچ سازه‌ای وجود ندارد، صدا دار است؟

وی اعلام نمود که در مناطق بیابانی و جاهایی که خالی از خانه است نیز در هنگام زلزله صداهایی شنیده می‌شود یعنی در جاهای خالی از سکنه نیز زلزله صدای خاص خود را دارد.

در شهرهایی از کشور که زلزله رخ داده است نورهایی عجیب دیده شده که متقارن با زلزله گزارش شده‌اند دیدن این نورهای عجیب از نظر علمی توجیهی دارد؟

وی در این مورد اعلام کرد که دیدن نور در افق محل وقوع زلزله، قبل از وقوع زلزله پدیده‌ای طبیعی است و انواع مختلفی از نورها نیز ممکن است مشاهده شوند. به گفته پروفسور عکاشه حتی نورهای رنگی قبل و بعد از وقوع زلزله نیز طبیعی هستند و راه های پیش بینی زلزله به حساب می‌آیند.

از نظر شما ارتباطی بین زلزله های ایران و پروژه هارپ وجود دارد یا شایعه است؟

وی اعلام نمود که هارپ یک پدیده است که برای بسیاری از مردم از نظر علمی هنوز حل نشده است. وی ادامه داد که بعید نیست ارتباطی بین زلزله های ایران و پروژه هارپ وجود داشته باشد و ممکن است هارپ نیز در اینجا نقشی داشته باشد.

به گفته پروفسور هارپ پدیده‌ای است در لایه‌های بالای اتمسفر و بر عوامل طبیعی اثر می‌گذارد و البته قدرت ایجاد زلزله را نیز دارد. البته این موضوع ثابت نشده ولی ممکن است بین زلزله های ایران و پروژه هارپ ارتباطاتی باشد.

آیا زلزله ۲۹ آذر می‌تواند باعث فعال شدن آتشفشان دماوند شود؟

وی اعلام کرد که ممکن است هر فعالیتی از جمله زلزله آتشفشان دماوند را فعال کند. وی ادامه داد که بارها پیشنهاد کرده تا در کوه آتشفشان، لرزه نگار قرار داده شود تا قبل از فعال شدن آتشفشان بتوان از آن مطلع شد. زیرا در این حالت ارتعاشات قوی می‌شود، درجه حرارت ماگما تا ۹۰۰ درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد و باعث بروز حرکاتی می‌گردد.

یعنی نمی‌توان به صورت قطعی در مورد فعال شدن دماوند نظر داد؟

وی ادامه داد که باید شبکه لرزه نگار به منظور ردگیری حرکت دماوند استفاده شود تا بتوان زمانی که فعال شد از آن مطلع گردیم. به گفته وی آتشفشان دماوند، باید با دانش پیگیری و سپس نظر داده شود.

می‌گویند دوره بازگشت زلزله قابل پیش بینی نیست نظر شما در این مورد چیست؟

وی اعلام کرد که دوره وقوع زلزله قابل پیش بینی نیست چیزی که گفته می‌شود محاسبات است و زلزله و وقایع طبیعی به محاسبات وابسته نیستند واحتمال دارد هر لحظه زلزله اتفاق افتد ولی زمانش مشخص نیست.

با توجه به زلزله ۵.۲ ریشتری چهارشنبه ۲۹ آذر، مردم تهران لازم است تا چه مدت حالت آمادگی خود را حفظ کنند؟

وی تاکید نمود که مردم تهران همیشه باید آماده باشند یعنی هر کسی که در تهران زندگی می‌کند باید همیشه هوشیار باشد. زیرا زندگی در مناطق زلزله خیز نیاز به آمادگی و هوشیاری دارد و همه باید خود را برای اینگونه مواقع آماده کنند.

آرزو ابوبکری