سیناپرس،بحث هدررفت غذا، موضوعی است که در همه جای جهان و کشور ما نیز وجود دارد. میزان این هدررفت تا آن‌جایی است که برآورد حد پایین آن در ایران، غذای ۱۵ میلیون نفر در یک سال است. یعنی سالانه غذای ۱۵ میلیون نفر در کشور ما هدر می‌رود. تخمین دقیق‌تر این اتفاق این است که تقریباً یک‌سوم غذایی که در کشور تولید و وارد چرخه مصرف می‌شود، دور ریخته می‌شود.
هدررفت غذا، اتفاقی جهانی اما متفاوت
هدررفت غذا اتفاقی است که هم فشار بسیار زیادی به اقتصاد ما وارد می‌کند و هم توان زیستی و اکولوژیک سرزمین ما را تحت فشار قرار می‌دهد. این اتفاق معمولاً در چند مرحله شکل می‌گیرد. براساس آمارهای فائو، هدررفت غذا در مرحله کشاورزی و به لحاظ تکنولوژیک، در کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای توسعه‌نیافته در دو مرحله متفاوت صورت می‌گیرد.
در کشورهای توسعه‌یافته که ما جزو آنها نیستیم، هدررفت غذا بیشتر در فرآیند بسته‌بندی و ارسال به محل مصرف، در هنگام پخت و یا سر سفره غذا اتفاق می‌افتد. یعنی سه مرحله اصلی کشاورزی، کاشت و داشت و برداشت محصول، به‌خوبی انجام می‌شود و نه تنها در این مرحله هدررفتی اتفاق نمی‌افتد بلکه میزان آن در حداقل ممکن است. سپس مهمترین بخش هدررفت به دلیل گسترش فرهنگ مصرفی رخ می‌دهد، یعنی جایی که محصولات زشت از لحاظ ظاهری یا ناهماهنگ با دیگر محصولات از چرخه مصرف حذف می‌شوند. چراکه به‌عنوان مثال برای تولیدکننده گوجه‌فرنگی مهم است که همه گوجه‌فرنگی‌های داخل هر جعبه یک‌شکل و یک‌سایز و هماهنگ با هم باشند.
بخش مهم دیگری از مرحله هدررفت در کشورهای توسعه‌یافته نیز در حین مصرف و سر سفره غذا اتفاق می‌افتد.
اما زمانی که به کشور خودمان و یا کشورهای توسعه‌نیافته و درحال‌توسعه دیگر نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که بخش عمده‌ای از دورریز موادغذایی در مرحله کشاورزی شکل می‌گیرد. یعنی علاوه بر آن‌که کشاورزی ما کشاورزی بهره‌وری نیست و به اندازه لازم تولید محصول نداریم، به هنگام برداشت آن محصول هم بخش عمده‌ای از آن هدر می‌رود و دور ریخته می‌شود. چراکه برداشت محصول کماکان به شیوه سنتی و دستی و درحقیقت باستانی انجام می‌شود! و برداشت مکانیزه جایی در تفکر توسعه کشاورزی ما ندارد.
بعد از این مرحله در بخش حمل‌ونقل نیز با حجم بالایی از دورریز موادغذایی روبرو هستیم. هرچند که مشخصاً آمار دقیقی درخصوص میزان هدررفت موادغذایی در مرحله حمل‌ونقل آن در ایران نداریم، اما آمارهای فائو دررابطه با این بخش در مورد کشورهای توسعه‌نیافته یا درحال‌توسعه می‌تواند به کشور ما نیز نسبت داده شود.
سپس بسته به نحوه توزیع ثروت، میزان و شکل هدررفت موادغذایی تفاوت می‌کند. علی‌رغم آن‌که در فرهنگ ما اسراف امری مذموم شمرده می‌شود اما واقعیت این است که بخش عمده‌ای از هدررفت موادغذایی سر سفره‌های ما اتفاق می‌افتد.
اما نکته دیگری که در مورد کشورهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته تقریباً به یک اندازه صدق می‌کند، موضوع دورریز موادغذایی براساس تاریخ مصرف آنها است. چراکه تاریخ مصرف موادغذایی معمولاً بسیار محتاطانه تنظیم می‌شود و همین مسأله باعث دور ریخته شدن بخش عمده‌ای از موادغذایی سالم می‌شود.
در حال حاضر در بسیاری از کشورهای اروپایی و حتی آمریکا رستوران‌هایی راه‌اندازی شده‌اند که صرفاً با استفاده از موادغذایی تاریخ‌مصرف‌گذشته غذا می‌پزند و با استفاده از روش‌های سنتی و تجربی مثل چشیدن و بو کردن، به تخمین سلامت موادغذایی می‌پردازند. آنها با اعلام این موضوع، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف موادغذایی، غذاهای خود را با قیمت کمتر در اختیار افراد کم‌درآمدتر قرار می‌دهند و اتفاق ناگواری هم تا به حال در خصوص کار آنها گزارش نشده است.
هدررفت غذا، تهدیدی بر منابع زیستی کشور
اهمیت آگاهی و اقدام برای پیشگیری از چنین خسارتی در این است که پدیده هدررفت غذا فشار بسیار زیادی به منابع آبی زیرزمینی ما تحمیل می‌کند و همین الان هم ما با بحران فرونشست زمین و تنش آبی در بسیاری از دشت‌های کشور روبرو هستیم. خشکسالی‌های پی‌درپی نیز، که دیگر بهتر است به آنها لفظ خشکیدگی را اطلاق کنیم، امان منابع آبی ما را بریده است و اگر جلوی این حجم بالای موادغذایی گرفته شود، هم به منابع غذایی کشور کمک می‌شود و هم به منابع زیستی و توان اکولوژیک.
از آن‌جایی‌که می‌دانیم کشاورزی در حال حاضر با قبضه کردن منابع آب و تغییر کاربری اراضی بزرگ‌ترین لطمه را به محیط‌زیست کشور وارد می‌کند، جلوگیری از هدررفت موادغذایی امری حیاتی و واجب است و بهتر است وزارت کشاورزی در کنار اعلام فشاری که این بخش بر دوش این وزارت‌خانه وارد می‌کند، خودش پیش‌قدم شود و برای فرهنگ‌سازی در این زمینه و اصلاح قسمت‌های مربوط به خود اقدام عملی کند.
- 13
- 2
