افزایش تولید عسل با اصلاح نژاد زنبور عسل ایرانی

به گزارش مهر، دکتر غلامحسین طهماسبی برگزیده سی و یکمین جشنواره بین المللی خوارزمی در خصوص طرح خود با عنوان «بومی سازی و بهبود عملکرد و رفتار کلنی های زنبور عسل با استفاده از ملکه های اصلاح شده ایرانی» با بیان اینکه نژاد زنبور عسل ایرانی یکی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند است، خاطر نشان کرد: در این طرح تلاش کردیم نقاط ضعف این نژاد را از بین ببریم و نقاط قوت آن را بهبود دهیم که در تولید عسل و کاهش رفتار تهاجمی و ... کار کردیم.

وی افزود: با توجه به وابستگی های زنبور عسل به محیط اطراف خود و نیز خصوصیات رفتاری و بیولوژیکی زنبور عسل، در مناطقی که این حشره بومی بوده و از میلیون ها سال پیش در آنجا زندگی کرده، مناسب ترین راهکار اصلاح نژادی استفاده از توده یا نژاد بومی همان منطقه و تلاش برای بهبود خصوصیات تولیدی و رفتاری آن توده است.

وی خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه زنبور عسل ایرانی میلیون ها سال قبل از انسان در این منطقه می زیسته  از این رو در قالب یک طرح اصلاح نژاد به عنوان راهکار اصلی برای صنعت زنبورداری را انتخاب کردیم.

طهماسبی عنوان کرد: طی مطالعه ای در اوایل دهه ۱۳۷۰ با استفاده از خصوصیات مرفومتریک و پروتئین های بدن، پایداری و بقای این نژاد در ایران و وجود سه جمعیت متمایز آن به اثبات رسید؛ همچنین در سال ۱۳۷۷ پس از ارزیابی صفات تولید عسل، رفتار بچه دهی، رفتار تهاجمی، روی پنج هزار کلنی زنبور عسل در استان های تهران، مرکزی، اصفهان و قزوین با استفاده از روش سطوح حذفی مستقل حدود ۲۰ درصد کلنی های برتر انتخاب و برای ادامه طرح خریداری و به موسسه تحقیقات علوم دامی کشور منتقل شد.

وی ادامه داد: پس از آن تا سال ۱۳۹۶ و در چهارده نسل با ارزیابی صفات تولید عسل، رفتار دفاعی و رفتار بچه دهی در پایان هر سال یکصد کلنی برتر به عنوان کلنی های مادری و چهل کلنی طرح در طی چهارده نسل، مقایسه میانگین سه نسل اول و سه نسل آخر طرح نشان داد که تعداد شاخون کلنی ها(سلول ملکه) از ۱.۵۹ به ۰.۰۸ و تعداد نیش کلنی ها از ۱۳.۹۶ به ۱.۰۵۷ کاهش یافته است. به عبارت دیگر این دو صفت در طی چهارده نسل بیش از ده برابر بهبود یافته اند.

وی با بیان اینکه همین مقایسه نشان دهنده این است که صفت تولید عسل نیز افزایشی در حد سه برابر داشته است، افزود: روند ژنتیکی و فنوتیپی صفات بچه دهی، رفتار دفاعی و تولید عسل در نسل های یاد شده نشان دهنده جهت گیری صحیح و بهبود صفات مورد نظر در سالهای انجام طرح است.

این محقق اظهار داشت: علاوه بر روند ژنتیکی و فنوتیپی مطلوب صفات تولید عسل رفتار دفاعی و رفتار بچه دهی در کلنی های طرح، ملکه حاصل از این کلنی ها در نسل های متفاوت در زنبورستان های بخش خصوصی با ملکه شاهد و در کلنی های یکسان و مدیریت مشابه مورد مقایسه قرار گرفت که نتایج حاصل نشان دهنده برتری ملکه های طرح در اغلب صفات تحت بررسی بود.

وی با بیان اشاره به ویژگی های طرح گفت: افزایش سه برابری تولید عسل، بهبود ۱۳ برابری رفتار دفاعی و مقاوم در برابر شرایط کشور از ویژگی های تقویت شده در این زنبور ها به شمار می رود.

به گزارش مهر، این طرح موفق به کسب رتبه دوم پژوهش های کاربردی در گروه تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی سی و یکمین جشنواره جوان خورازمی شده است. همچنین این پروژه در موسسه تحقیقات علوم دامی کشور (سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی) با همکاری رحیم عبادی، محمد بابایی، ناصر تاج آبادی، هوشنگ افروزان، حامد رضایی، عین الله سیفی و نادر مشایخی و موسسه های همکار وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور تولیدات دامی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام گرفته است.