بی‌توجهی به دفع زباله‌های بیمارستانی

هر چند سال‌هاست از تعبیر «طلای کثیف» برای زباله استفاده می‌شود که خود نشان‌دهنده این است که زباله‌ها چقدر می‌توانند سودآوری داشته باشند، اما در ایران زباله‌ها همچنان معضلی بزرگ هستند. با اینکه همه زباله‌ها در صورت عدم بازیافت خطرناک‌اند، اما زباله‌های بیمارستانی از جمله خطرناک‌ترین زباله‌ها به حساب می‌آیند، چون می‌توانند ناقل بیماری باشند. ضوابطی درباره امحای زباله‌های بیمارستانی هست، اما با وجود خطرناک‌بودن این زباله‌ها برخی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی این ضوابط را رعایت نکرده و زباله‌هایشان را امحا نمی‌کنند. روز گذشته رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران از ارجاع پرونده هشت بیمارستان به مراجع قضائی به‌دلیل عدم رعایت مدیریت پسماندهای بیمارستانی و پساب‌های عفونی خبر داد.

پسماندهای موجود در کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها با زباله‌ها و پسماندهای خانگی و صنعتی متفاوت‌اند و در چندین دسته مهم قرار می‌گیرند که هر کدام باید به شیوه‌ای مناسب در ظروف و کیسه‌هایی با ویژگی‌های متمایز جمع‌آوری و در نهایت معدوم شوند. در مراکز درمانی برای جمع‌آوری پسماندهای پزشکی از ظروف و کیسه‌های زباله به رنگ‌های زرد، سفید، قهوه‌ای و سیاه استفاده می‌شود که هر رنگ به منظور جمع‌آوری نوع ویژه از پسماندهای پزشکی کاربرد دارد. پسماندهای پزشکی به چند دسته پسماندهای عفونی، آسیب‌شناختی، تیز و برنده، دارویی، ژنوتوکسیک، شیمیایی، فلزات سنگین و عادی تقسیم‌بندی می‌شوند. پسماندهای‌ بیمارستانی‌ در زمره‌ عواملی‌ است که می‌تواند عفونت‌ بیمارستانی‌ را افزایش‌ دهد، ۷۰ تا ۸۰‌درصد پسماندهای‌ بیمارستانی پسماندهای‌ شبه‌ خانگی‌ هستند‌ و به‌نوعی پسما‌ند عالی محسوب‌ می‌شوند.

خسرو صادق نیت، مدیرکل‌ اداره بهداشت محیط‌ و سلامت کار وزارت بهداشت‌ اظهار کرد: « ۲۵‌درصد پسماندهای‌ بیمارستانی‌ عفونی هستند‌ که بخشی از آنها پسماند‌های تیز و برنده‌ بوده‌ و در باکس‌های ایمن‌ ریخته‌ می‌شوند و مسیر‌ دفع ویژه‌ای را دنبال می‌کنند و سایر زباله‌ها که تیز و برنده نیستند وارد دستگاه‌ بی‌خطرساز می‌شوند تا میکروب‌های آنها از بین بروند‌.» همچنین فریده اولاد قباد، عضو هیات رئیسه فراکسیون محیط‌زیست در مجلس تاکید کرد: «نمی‌توان فقط با شیوه‌های قدیمی به امحای پسماندهای بیمارستانی اقدام کرد، بلکه در حال حاضر به‌شدت نیاز به فن‌آوری‌های پیشرفته برای امحای زباله‌های بیمارستانی داریم تا سلامت شهروندان حفظ شود که البته این کار مستلزم تامین اعتبارات جدی از سوی دولت و نهادهای مرتبط است.»

بی‌توجهی به دفع زباله‌های بیمارستانی

رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران از ارجاع پرونده هشت بیمارستان به مراجع قضائی به‌دلیل عدم رعایت مدیریت پسماندهای بیمارستانی و پساب‌های عفونی خبر داد. محمد حسین بازگیر درباره وضعیت امحای پسماندهای بیمارستانی در تهران گفت: فرآیند مدیریت پسماند در بیمارستان‌ها یک فرآیند کاملا مشخص است و باید به‌طور مستمر انجام شود. او عنوان کرد: پسماندهای بیمارستانی باید از همان ابتدا یعنی در زمانی که زباله‌ای تولید می‌شود، در ظرف‌های مشخص با رنگ‌های جداگانه تفکیک شود.

رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران ادامه داد: در زمینه تفکیک پسماندهای بیمارستانی باید آموزش‌های لازم به کادر و پرسنل بیمارستان ارائه شود. همچنین این افراد باید تعهد لازم را برای تفکیک زباله بیمارستانی داشته باشند. بازگیر با بیان اینکه بیمارستان‌ها باید مجهز به فضای مشخصی برای جمع آوری پسماندهای عفونی و بیمارستانی باشند، تصریح کرد: زباله‌های عفونی باید توزین شده و مقدار دقیق زباله‌های عفونی و بیمارستانی ثبت و ضبط شود و برچسب‌های مشخص روی آنها زده شود. او یادآورشد: این زباله‌ها باید توسط دستگاه‌های مختلف امحای زباله میکروب‌زدایی و کم‌خطرسازی شود. در نهایت این پسماندها به پیمانکارانی که برای امحای این زباله‌ها مجوز دارند، تحویل داده شود.

رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران با بیان اینکه در بیمارستان‌ها زیرساخت‌های اولیه برای امحای زباله عفونی فراهم شده‌است، تصریح کرد: بزرگ‌ترین مشکل و چالش ما در حوزه مدیریت پسماندهای پزشکی و بیمارستانی مربوط به مراکز خرد یعنی مطب‌ها، ساختمان‌های پزشکان، برخی درمانگاه‌ها، کلینیک‌ها و داروخانه‌هاست. او تاکید کرد: داروخانه‌ها باید داروهای تاریخ مصرف گذشته خود را امحا کنند و نباید این داروها در هر نقطه‌ای دور ریخته شود، البته این موارد در داروخانه‌ها کمتر رعایت می‌شود. ما در حال پیگیری این موارد نیز هستیم تا داروخانه‌ها، داروهای تاریخ مصرف گذشته را نیز به درستی امحا کنند.

بازگیر با بیان اینکه عمده بیمارستان‌ها دارای تصفیه‌خانه هستند، گفت: این تصفیه خانه‌ها توسط بازرسان سازمان حفاظت محیط‌زیست پایش می‌شوند.‌ به گزارش ایلنا، رئیس اداره محیط‌زیست شهر تهران ادامه داد: به هشت بیمارستان در دفعات مختلف در زمینه مدیریت پسماند و پساب‌های بیمارستانی اخطارهای لازم داده شده‌است که هیچ‌توجهی نکردند و در حال حاضر نیز پرونده این بیمارستان‌ها به مرجع قضائی برای رسیدگی به تخلفاتشان ارسال شده است.

پیشگیری از بیماری‌ها با بی‌خطرسازی زباله‌ها

بر اساس آمارهای جهانی بین ۱۰ تا ۲۵‌درصد زباله‌های بیمارستانی عفونی است، زباله‌هایی که حتی پس از بازیافت نیز می‌توانند باعث انتقال بیماری‌های واگیردار شوند، بیماری‌هایی همچون هپاتیت بی ‌‌‌و سی و حتی ایدز. در ایران نیز روزانه هفت‌هزار و ۵۰۰ تن زباله تنها در شهر تهران جمع آوری می‌شود که نزدیک به ۱۵۰ تن آن پسماند بیمارستانی هستند. پسماندهایی که طبق قانون مدیریت آنها بر عهده تولید‌کنندگان است. یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره امحای زباله‌های بیمارستانی به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: زباله‌های بیمارستانی به دو نوع عفونی و غیرعفونی تقسیم می‌شوند. در محیط بیمارستان، انواع پانسمان‌ها انجام و بیماری‌های مختلف مشاهده می‌شود. در بیمارستان‌ها شاهد بروز میکروب‌های مقاوم هستیم.

بشیر خالقی می‌افزاید: آلودگی زباله‌های بیمارستانی به‌دلیل وجود میکروب‌های مقاوم است. در اصل این میکروب‌ها نسبت به انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند. به‌گفته او سال‌هاست که وزارت بهداشت با اقدامات مختلف همچون امحای زباله‌ها سعی در جلوگیری از تکثیر آلودگی‌ها دارد. این نماینده مجلس تاکید می‌کند: در بیمارستان‌ها انواع زباله‌های بیمارستانی بر اساس نوع میکروب آن تفکیک می‌شود و وجود کیسه‌های رنگی نیز به‌دلیل مشخص کردن نوع زباله‌ها است. باید دانست که مسئولان بیمارستان‌ها برخی از این زباله‌ها را به شهرداری‌ها سپرده تا در اسرع وقت در زمینه بی‌خطرسازی زباله‌ها اقدامات مناسب انجام شود. خالقی می‌افزاید: به باور بنده اگر هر مسئولی در بیمارستان‌ها یا وزارت بهداشت و درمان به پیشگیری معتقد باشد، طبیعتا روند درمان نیز به سهولت طی می‌شود.

این در حالی است که در برخی از بیمارستان‌ها شاهد عدم توجه برخی از مسئولان نسبت به ایمن و بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی هستیم. این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه هم‌اکنون دانشگاه‌های علم پزشکی در ارزیابی بیمارستان‌ها به مقوله بی‌‌‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی بها می‌دهد، می‌افزاید: هر یک از ارزیابی‌‎ها که از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام می‌شود از اهمیت ویژه برخوردار است، چون در این روند مراحل بی‌‌‌خطرسازی زباله‌های هر یک از بیمارستان‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. به‌گفته او دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌توانند درباره نحوه بی‌‌‌خطرسازی زباله برای بیمارستان‌ها امتیاز قائل شده و به این شکل درباره ارتقای وضعیت زباله‌های بیمارستانی در کشور اقدامات مناسب انجام شود.

این نماینده مجلس تاکید می‌کند: امحا و بی‌‌‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی بی‌‌‌خطرتر و مقرون به صرفه از رهاسازی آن در طبیعت است. خالقی درباره مجهز کردن بیمارستان‌ها به دستگاه زباله سوز می‌گوید: این مقوله به بودجه هر یک از بیمارستان‌ها مربوط می‌شود و مسئولان بیمارستان‌ها با اعتقاد به حق الناس در زمینه بی‌‌‌خطر سازی زباله‌ها اقدام کنند، چون بها به اینگونه اقدامات فقط به باور هر یک از مسئولان بر می‌گردد. این در حالی است که در برخی از بیمارستان‌ها همچنان بی‌‌‌توجهی به این قضیه مشاهده می‌شود.

زهرا سلیمانی