نتیجه یک پژوهش نشان می دهد وضعیت خاک جنگل ها حتی با گذشت زمان های طولانی بعد از آتش سوزی بهبود نیافته و سیستم خاک به زمانی فراتر از ده سال برای بهبود نیاز دارد.
به گزارش ایسنا، در دوره زندگی انسان، خاک منبعی غیرقابل تجدید، محیطی پویا، موثر بر بارخیزی محصولات و از عوامل تعادل زیست محیطی است. در اکوسیستم های مختلف مثل مراتع، بوته زارها و جنگل ها از شاخص های مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک برای بررسی تغییرات بوجود آمده در خاک بعد از حریق استفاده می شود. پژوهشگران در پژوهشی با عنوان "مقایسه بعضی شاخص های فیزیکو- شیمیایی و میکروبی خاک در سال های بعد از آتش سوزی در جنگل های زاگرس پاوه" این موضوع را بررسی کرده اند.
در این پژوهش که توسط مصطفی صادقی فر، دانش آموخته علوم و مهندسی خاک دانشگاه رازی، علی بهشتی آل آقا، استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه رازی و مرتضی پوررضا، استادیار گروه منابع طبیعی دانشگاه رازی انجام شده است آمده:« منطقه مورد مطالعه بخشی از جنگل های شاخه زاد بلوط زاگرس، واقع در پاوه در استان کرمانشاه بود که از نظر مختصات جغرافیایی در محدوده طول های جغرافیایی ۴۶ درجه، ۲۲ دقیقه، ۰۳ ثانیه و ۴۶ درجه، ۲۱ دقیقه، ۲۱ ثانیه، و عرض های جغرافیایی ۳۵ درجه، ۰۴ دقیقه و ۹ ثانیه و ۳۵ درجه، ۰۳ دقیقه و ۴۵ ثانیه قرار دارد.»
بر اساس آن چه در این مقاله بیان شده است، آب و هوای منطقه مورد پژوهش، معتدله سرد و میانگین سالیانه بارندگی ۶۷۴ میلی متر و میانگین سالیانه دما ۱۲.۵ درجه سانتیگراد است. مهم ترین گونه گیاهی این منطقه، بلوط ایرانی است که به علت دخالت و تخریب به فرم رویشی شاخه زاد دیده می شود.
نویسندگان این مقاله، به منظور ارزیابی و مقایسه تغییرات ویژگی های فیزیکی- شیمیایی و بیولوژیک خاک در سال های بعد از آتش سوزی در منطقه موردنظر سه مکان را به نحوی انتخاب کردند که زمان بعد از آتش سوزی آنها متفاوت بود و شامل یک، سه و ده سال بعد از آتش سوزی می شد. این سه مکان در نزدیکی یکدیگر قرار داشتند و دارای فاصله یک کیلومتری از یکدیگر بودند و هر سه مکان از نظر بافت خاک و پوشش گیاهی منطقه یکسان بودند.
در این پژوهش آمده است: «در این رویشگاه و در این مطالعه، انجام مانورهای نظامی دلیل اصلی وقوع آتش سوزی بوده است. باتوجه به اینکه بطور کلی جنگل های زاگرس دارای تاج پوشش باز هستند و درختان از هم فاصله نسبتا زیاد دارند آتش سوزی از طریق تاج درختان گسترش نمی یابد، بلکه از طریق پوشش علفی سطحی گسترش می یابد. از آن جا که شدت آتش سوزی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر دگرگونی خاک است، در این پژوهش سعی شد که همه تیمارهای آتش سوزی دارای سوختگی با شدت متوسط باشند.»
پژوهشگران در نزدیک ترین نقطه به هر تیمار، یک شاهد در نظر گرفته اند که شامل C1، C3 و C10 و به ترتیب مربوط به تیمارهای یک، سه و ده سال بعد از آتش سوزی بود. در هر مکان انتخاب شده و شاهد مربوط به آن تعداد چهار نمونه ترکیبی از خاک (در مجموع ۲۴ نمونه) به صورت تصادفی و از عمق ۲۰- ۰ سانتی متری سطح خاک برداشت شد. همینطور در هر منطقه نمونه های دست نخورده به منظور تعیین جرم مخصوص ظاهری به روش استوانه برداشت شد.
پژوهشگران پس از انجام آزمایش های شیمیایی و فیزیکی می گویند:« پس از آنالیزهای مختلف، معلوم شد بعضی شاخص های فیزیکی خاک دچار تغییرات نشدند و بعضی دیگر به زمانی کم تر از ده سال برای بهبود نیاز داشتند. بیشتر شاخص های شیمیایی خاک در پایان ده سال به سطح پیش از آتش سوزی بازگشتند. از میان این ویژگی ها، کربن آلی خاک، نیتروژن و فسفر خاک از مهم ترین شاخص هایی هستند که به زمانی بیشتر از ده سال برای بهبود به سطح پیش از آتش سوزی نیاز دارند. نتیجه نشان داد آتش سوزی در این جنگل ها، اثرات مهمی بر این شاخص های بیولوژیک دارد.»
در بخش دیگری از این پژوهش آمده است: «در خاک های تحت آتش سوزی ، عناصر غذایی در نتیجه رسوب خاکستر برای میکروارگانیسم افزایش یافته که در نتیجه آن بهبود سریع بیومس میکروبی انجام شده است. نتیجه آنالیز تشخیصی که همه ویژگی ها و میزان تغییرات آنها را با هم تحلیل می کند نشان می دهد که حتی با گذشت زمان های طولانی بعد از آتش سوزی بهبود نیافته و سیستم خاک به زمانی فراتر از ده سال برای بهبود نیاز دارد.»
این مقاله در نخستین شماره ی سی ودومین جلد نشریه پژوهش های خاک منتشر شده است.
- 14
- 2
