آیا مرگ برگشت پذیر است؟

ساخت انگشت شصت پای مصنوعی چوبی در مومیایی ۳ هزار ساله مصری، یکی از نخستین تلاش ها برای جایگزین کردن عضو از دست رفته و بازیابی تمام یا بخشی از عملکرد آن عضو محسوب می شود. این مسیر با ساخت سمعک، عینک، دندان مصنوعی و ایمپلنت، اندام مصنوعی مختلف ادامه پیدا کرده و درحال حاضر، شاهد تلاش های مختلفی برای تولید اندام مصنوعی قابل پیوند مانند قلب و کلیه هستیم.

ساخت دست مصنوعی پیشرفته My Hand با تمامی قابلیت های حرکتی دست طبیعی یا ساخت پای مصنوعی هوشمند با قابلیت بالا و پایین رفتن از پله ها و انجام فعالیت های روزمره زندگی توسط فرد معلول، بخشی از این تلاش ها محسوب می شوند.

بلی ویتبای (Blay Whitby) متخصص هوش مصنوعی در دانشگاه ساسکس معتقد است: درحال نزدیک شدن به زمانی هستیم که می توانیم با روش های نوین و پیشرفته، علاوه بر بهبود کیفیت زندگی افراد بیمار، معلول و سالمند، عملکرد حرفه ای ورزشکاران را نیز ارتقا دهیم.

آیا مرگ برگشت پذیر است؟

پیشرفت فناوری در حوزه پزشکی به همین بخش خلاصه نمی شود. سرمازیستی، انجماد پس از مرگ (Cryonics)، ایده ای با هدف بازگرداندن فرد پس از مرگ است.

این ایده نخستین بار توسط رابرت اتینگر (Robert Ettinger) در سال ۱۹۶۰ مطرح شد. وی این ادعا را مطرح کرد که شاید مرگ، فرآیندی برگشت پذیر باشد. بازگردان فرد به حیات پس از مرگ، امکان پذیر نبوده و تنها عنوان شده است که با پیشرفت های آینده در علم پزشکی، شاید انجام این کار ممکن باشد.

در طی این فرآیند سه مرحله ای، ابتدا بدن فرد مرده (در ساعات نخست پس از مرگ) در محفظه ای پر از یخ قرار داده شده و اکسیژن رسانی به بدن از طریق ماسک اکسیژن انجام می شود. برای حفظ جریان خون در بدن متوفی، از داروی ضد انعقاد هپارین و احیای قلبی - ریوی استفاده می شود و دمای بدن به صورت آهسته کاهش داده می شود.   

در مرحله بعد، خون درون رگ ها با مایع مخصوص که عملکردی مشابه ضد یخ دارد، جایگزین می شود و در این شرایط از اندام و بافت ها در برابر یخ زدگی (در دمای ۲۰۰- درجه سانتیگراد) محافظت می شود. در این مرحله بدن درون کیسه های مخصوص قرار داده شده و به داخل محفظه نیتروژن مایع منتقل می شود.

درحال حاضر ۳ مرکز ذخیره سازی سرمازیستی در آمریکا و یک مرکز در روسیه وجود دارند و تاکنون بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر در محفظه های مخصوص قرار داده شده اند. بزرگترین مرکز، Alcor Life Extension Foundation در آریزونا (آمریکا) است که ۱۰۰ جسد درون محفظه های سرمازیستی آن قرار دارد.

ماکس مور (Max More) مدیرعامل این مرکز در گفتگو با نیوساینتیست تأکید کرد: هدف ما از این اقدام، فناناپذیر ساختن انسان نیست؛ این کار را به این امید انجام می دهیم که در آینده‌ای که دانش بشری به توانایی به تاخیر انداختن پیری دست یافت، بتوان آنها را دوباره به زندگی بازگرداند. هدف نهایی ما این است که انسان‌ها به خاطر پیری جان خود را از دست ندهند که این به معنای فناناپذیری نیست.

اهمیت توجه به مسائل اخلاقی

تلاش های مستمر برای ساخت اندام مصنوعی پیشرفته برای کمک به افراد معلول و ناتوان و حتی سالمند، تولید عضو پیوندی مصنوعی مانند قلب و کلیه (باتوجه به کمبود عضو اهدایی)، دستکاری ژنتیکی با هدف برطرف کردن نقائص ژنتیکی، تلاش هایی قابل توجه هستند که به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می کنند.

اما مداخله های پزشکی پا را فراتر گذاشته و به افزایش توانمندی های فیزیکی انسان خارج از حالت طبیعی یا انتخاب رنگ چشمان، مو و پوست جنین با دستکاری ژنتیکی وارد شده اند. کارایی روش سرمازیستی برای بازگرداندن انسان به زندگی پس از مرگ نیز از نظر علمی ثابت نشده است و برخی معتقدند که این روش پرهزینه (۲۰۰ هزار دلار)، یک امید واهی برای فرار از (ترس از) مرگ است.

معصومه سوهانی

منابع: guardian ‎/ alcor