ساخت نوعی آنتی‌بادی‌ برای درمان سرطان‌ پستان

دکتر مرتضی مطلب نژاد سردهایی، مجری طرح در گفت‌وگو با ایسنا، سرطان پستان را یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در میان زنان دانست و گفت: در این بیماری سیستم IGF یا Insulin-like Growth Factor  نقش مهمی در رشد، متاستاز و مقاومت نسبت به درمان ایفا می‌کند.

به گفته وی IGF-IR یا Insulin-like Growth Factor I Receptor یک گیرنده‌ "تیروزین کینازی تترامری" است که نقش اصلی را در سیستم IGF دارد، به طوری که فعال شدن مسیرهای سیگنالینگ این گیرنده منجر به تکثیر، بقا، تغییر شکل، مهاجرت و تهاجم سلول‌های سرطانی می‌شود و ادامه داد: از این رو مهار سیستم IGF از طریق مهار مسیرهای سیگنالینگ گیرنده IGF-IR، می‌تواند رشد سلول‌های توموری را مهار کرده، ضمن آنکه مقاومت سلول‌های سرطانی نسبت به درمان را نیز کاهش ‌دهد.

مطلب‌نژاد به بیان جزئیات اجرای این طرح پرداخت و توضیح داد: در گام نخست یک کتابخانه آنتی‌بادی فاژی غیر ایمیون را مورد استفاده قرار دادیم و با استفاده از تکنیک "پنینگ"، SCFVهای اختصاصی (نوعی آنتی بادی منوکلونال تک زنجیره‌ای) علیه یک "اپی‌توپ" از دُمِین خارج سلولی IGF-IR  را جداسازی کردیم.

وی با بیان اینکه اختصاصیت‌ SCFVهای جداسازی شده با استفاده از روش‌هایی چون "پلی‌کلونال الایزا"، "منوکلونال الایزا"، "الایزای فاز محلول"، "کلونی پی‌سی‌آر" و "سکانس کردن ژن" مورد بررسی قرار گرفت، ادامه داد: در نهایت اثرات ضد تکثیری و آپوپتوزیSCFVهای جداسازی شده را به روش MTT و Annexin V/PI مورد بررسی قرار دادیم.

مجری طرح با اشاره به نتایج به دست آمده، خاطر نشان کرد: نتایج به دست آمده نشان داد که مهار سیگنالینگ IGF-IR به وسیلهSCFVها می‌تواند به عنوان استراتژی مناسبی برای درمان سرطان پستان مورد استفاده قرار گیرد.

مطلب‌نژاد با اشاره به نتایج مطالعات گذشته در این زمینه، اظهار کرد: مطالعات قبلی نشان داده است که مسیرهای سیگنالینگ IGF-IR در ایجاد مقاومت نسبت به برخی از درمان‌های متداول سرطان پستان نقش مهمی دارد، به گونه‌ای که در درمان مواردی از سرطان پستان که از نظر گیرنده HER2 مثبت هستند، از منوکلونال آنتی بادی Trastuzumab (یا همان هرسپتین که مهارکننده گیرنده HER2 است) استفاده می‌شود، بعد از مدتی مقاومت نسبت به Trastuzumab در این بیماران مشاهده می‌شود که این مقاومت مشاهده شده با سیگنالینگ IGF-IR در ارتباط است.

وی ادامه داد: از این رو در بخش دیگر این پژوهش به منظور بررسی ارتباط سیگنال IGF-IR و گیرنده HER2، سلول‌های سرطانی پستان را به صورت همزمان با SCFVهای تولید شده در این تحقیق و Trastuzumab تیمار کردیم و نتایج به دست آمده نشان داد که هدف قرار دادن همزمان IGF-IR و HER2، در موارد HER2 مثبت می‌تواند تاثیرات فوق العاده‌ای در مهار رشد سلول‌های سرطانی داشته باشد.

این محقق خاطر نشان کرد: مهار کردن همزمان سیگنالینگ این دو گیرنده می‌تواند راهی را برای مقابله با مقاومت دارویی ایجاد شده در برابر آنتی بادی منوکلونال Trastuzumab فراهم کند.

مطلب‌نژاد، با تاکید بر اینکه SCFVهای جداسازی شده هنگام استفاده در انسان پاسخ ایمنی میزبان را تحریک نخواهد کرد، یادآور شد: علاوه بر آن SCFV های تولید شده در این پژوهش دارای سایز کوچکی هستند و به راحتی می‌توانند وارد بافت‌های توموری شوند؛ ضمن آنکه تولید آنها راحت‌تر، ارزان‌تر و به صرفه‌تر است.

به گفته وی، بر اساس نتایج به دست آمده، این SCFVها برای مهار مسیرهای سیگنالینگ IGF-IR و درمان سرطان پستان بسیار مناسب هستند.

مطلب‌نژاد، فاز دیگر این طرح را اتصال نانو ذرات مغناطیسی به SCFVها عنوان کرد و در این باره گفت: اینSCFVها علاوه بر قابلیت مهار رشد سلول‌های سرطانی و کاربرد درمانی که دارند، می‌توان آن‌ها را با نانو ذرات مغناطیسی کونژگه (متصل) کرد و از آنها در عکسبرداری و تشخیص تومورها نیز استفاده کرد.

مجری طرح با تاکید بر اینکه تومور مارکر IGF-IR انتخاب شده در این تحقیق اختصاصی سرطان پستان نبوده و در انواع مختلف تومورها از جمله سرطان کلورکتال نیز قابل بیان (قابل استفاده) است، گفت: از این SCFVهای تولید شده می‌توان در تشخیص و درمان طیف گسترده‌ای از انواع سرطان‌ها بهره برد.

وی تأکید کرد: در حال حاضر مشغول انجام پروژه تکمیلی بر روی این SCFVها از جمله کونژوگاسیون آنها با نانو ذرات، تاثیر آن بر روی سلول‌های سرطانی مختلف و مدل‌های حیوانی هستیم.

به گزارش خبرنگار ایسنا، این پژوهش بخشی از پایان‌نامه دکتر مرتضی مطلب‌نژاد سردهایی است که به سرپرستی دکتر مهدی یوسفی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز و با همکاری دکتر لیلی عاقبتی ملکی، دکتر حمید نیکخو و دکتر وحید یونسی در گروه ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی تبریز اجرایی شد و نتایج آن در مجله Tumor Biology که یکی از معتبرترین مجلات آمریکایی در زمینه سرطان است، به چاپ رسید.

علاوه بر آن دستاوردهای این طرح نیز به شماره ثبت اختراع ۹۵۷۸۳ در اداره کل مالکیت معنوی ثبت شده است.