شهردار جديد بایدمانند شهردار لندن از حادثه ساختمان پلاسكو درس عبرت بگيرد.تغيير در سكاندارى وزارت راه و شهرسازي در دولت دوازدهم بسيار ضروري است.رعایت مقررات سازه ضدآتش در ساخت برج گرنفل لندن، مانع فروریزش ساختمان شد.براى بهبود شرايط ساخت و ساز، چاره‌اى جز حرفه‌اى كردن صنعت ساختمان نيست.با هرسال افزايش عمر ساختمان، چهارهزار ميليارد تومان به اقتصاد كمك مي‌شود.اين‌روزها در رسانه‌هاي رسمي داخلي و فضاي مجازي اين موضوع كه چرا ساختمان برج گرنفل لندن با وجود حریق گسترده و طولانی مدت فرو نریخت اما ساختمان پلاسكو پس از سه ساعت و نيم سوختن به يك‌باره فروريخت، خبرساز شده است. به‌صورتي كه برخي رسانه‌هاي خبري از اين فرصت سوءاستفاده كرده و انتقاد به شهرداري تهران درخصوص حادثه آتش‌سوزي ساختمان پلاسكو را تخريب مديريت شهري از سوي برخي اشخاص مطرح كرده‌اند.
اين رسانه‌هاي رسمي داخلي، اخباري منتشر كرده‌اند مبني براينكه برج قدیمی و ۴۳ ساله لندن که یک سال از بازسازی میلیون پوندی آن می‌گذشت، بيش از ۹ساعت در حال سوختن بود اما برای اطفا و کنترل حریق، نه خبری از نردبان‌های بلند بود و نه بالگردهای آتش‌نشان. به گفته اين رسانه‌هاي خبري، ۳۰ دی سال گذشته همزمان با تلاش گسترده آتش‌نشان‌ها و نیروهای امدادی برای مهار آتش‌سوزی ساختمان پلاسكو، موج جدید تخریب مدیریت شهری آغاز شد؛ به‌گونه‌اي كه عدم استفاده از بالگرد برای خاموش کردن آتش، استفاده بیش از حد از آب برای خاموش کردن و نداشتن خودروهای آتش‌نشانی با نردبان‌های بلند، از جمله انتقاداتی بود که مخالفان شهردار برای سوءاستفاده از این حادثه به آن‌ها استناد می‌کردند اما در غرب لندن خبری از بهانه‌گیری‌های لحظه‌ای برای تخریب شهردار، استعفای او و زیر سوال بردن عملکرد نیروهای امدادی مانند ایراد گرفتن به نردبان آتش‌نشان‌ها و نبودن بالگرد نبود. به عقيده اين رسانه‌هاي خبري، آتش‌سوزی برج گرنفل لندن نشان می‌دهد که مسئولان كشوري در مواقع بحرانی به جای یکپارچه‌شدن در عملکردها و اقدامات، عمده فعالیت خود را روی اظهارنظرهای لحظه‌ای و غیرکارشناسی تمرکز می‌کنند.در پاسخ به اظهارنظر اين رسانه‌هاي خبري، بهتر است كه در وهله اول، عملكرد شهرداري لندن را با شهرداري تهران بررسي كنيم كه چرا شهردار لندن مورد بازخواست قرار نگفت؟
سازه ضدآتش
لازم به ذكر است كه تفاوت فاحش در سکانس آخر حریق در برج گرنفل لندن و ساختمان پلاسکو تهران، علاوه بر فرماندهی صحيح و كارشناسانه مهارحوادث غیرمترقبه تنها به دليل ضوابط خاص برج‌سازی بوده است و رعایت مقررات سازه ضدآتش در ساخت برج مسکونی گرنفل لندن، مانع فروریزش اين ساختمان در حداقل ۹ ساعت حریق یکپارچه شد. به‌عبارت ساده‌تر سکانس پاياني آتش‌سوزی برج گرنفل لندن به دلیل خط قرمزی که ۴۶سال پیش، شهرداری لندن با درس گرفتن از حریق گسترده در یک ساختمان برای تمام ساخت و سازها ترسیم کرد، متفاوت از حادثه تلخ پلاسکو رقم خورد.
به گفته بسياري از كارشناسان، ایستایی برج گرنفل در برابر حریق یکپارچه و فرماندهی درست و کارآمد عملیات مهار حریق در این برج، دو تفاوت اساسی بین آتش‌سوزی ساختمانی محله‌های کنزینگتون در لندن و جمهوری در تهران محسوب می‌شود. برج ۲۴ طبقه گرنفل لندن بدون اينكه مقاومت خود را در برابر ۱۰ ساعت حریق یکپارچه و یک شبانه روز آتش مقطعی در طبقات از دست بدهد، فرو نریخت و سازه آن در مقابل فروریزش، ایستادگی کرد. مقایسه حریق در آسمان‌خراش ۴۳ ساله گرنفل لندن با ساختمان بلندمرتبه ۵۴ ساله پلاسکو تهران، راز ایستایی برج گرنفل را فاش می‌سازد. درباره راز ایستایی برج مسکونی گرنفل لازم به ذكر است كه این ساختمان چون به یک سازه اصلی مقاوم در برابر آتش و یک سازه پشتیبان در مرحله اول مواجهه با آتش مجهز بود، توانست در برابر فروریزش تا زمان اطفای کامل تاب بیاورد و همچنين به دليل اينكه فرمانده عملیات مهار حریق، اطلاعات دقيق و كافي از سازه ساختمان داشت، آتش‌نشان‌ها با اطمینان از عدم فروریزش، عملیات امدادونجات را از درون ساختمان انجام دادند.
درس عبرتي براي شهردار
در سال ۱۹۶۸ ، حادثه‌ای در لندن روی داد که باعث تغییر قوانین ساخت و ساز در كشور انگلستان شد. ماجرا از اين قرار است كه در سال ۱۹۶۸ در شرق لندن یک آسمان‌خراش دچار حادثه انفجار گاز شد و چهار نفر در اين حادثه جان باختند. این تنها حادثه‌ای بود که در آن، لندن شاهد فروپاشی یک ساختمان می‌شد. پس از آن تجربه تلخ، از سال ۱۹۷۱ قوانین سختگیرانه‌ای برای ساختوساز در كشور انگلستان به اجرا گذاشته شد که بر اساس آن در ساخت هر بنا باید اطمینان حاصل شود که آن سازه در صورت وقوع حوادث آتش‌سوزی یا انفجار همچنان بر جای خود بايستد و از هم فرونپاشد و آتش به طبقات دیگر سرایت نكند. از سال ۱۹۷۱ به بعد طراحی برج‌های انگلستان از جمله برج گرنفل لندن تغییر کرد. از آن زمان به بعد طراحی ساختمان‌های لندن به‌گونه‌اي بود که تنها اجازه می‌داد آتش یا انفجار، بخشی از سازه پشتیبان را تخریب کند و سازه اصلی همچنان در جای خود بایستد. براساس قوانین مصوب سال ۱۹۷۱ ، ساختمان‌های انگلستان باید در مرحله طراحی یا نقشه‌کشی با قوانین جدید منطبق باشند. به عبارتي شهردار لندن از حادثه آتش سوزي سال ۱۹۶۸ درس عبرت گرفت و تمام ساختمان‌هاي قديمي و جديد خود را ايمن‌سازي كرد، بنابراين انتظار مي‌رود كه شهردار جديد مانند شهردار لندن از حادثه ساختمان پلاسكو درس عبرت بگيرد و برخلاف شهردار وقت كه به‌هيچ عنوان اعتقاد راسخي به اجراي قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان نداشت، تمام ساختمان‌هاي قديمي شهر رادر مقابل زلزله و آتش‌سوزى مقاوم‌سازى كند و ساختمان‌هاي جديد براساس مبحث ٢٢مقررات ملى ساخته شوند.
پایش ساختمان‌هاي ناايمن
درحال حاضر ساختمان‌های فلزي قابل اشتعال، تهدید بزرگی برای کلانشهر تهران محسوب می‌شوند كه نمونه بارز آن را چند وقت پيش در برج پامچال دریاچه چیتگر شاهد بوديم. درست است که سرعت اجرای ساخت‌و ساز در سازه‌های فلزی بسیار بالا است، اما توان مقابله این سازه‌ها در برابر حرارت و آتش بسیار پایین خواهد بود. به‌عبارت ساده‌تر زمانی که درجه حرارت فرآیند آتش‌سوزی از ۷۰۰درجه سانتی‌گراد عبور کند، سازه آهنی شروع به ذوب‌شدن کرده و ساختمان، مقاومت خود را در برابر حرارت از دست داده و به یک‌باره به صورت عمودی فرو می‌ریزد. در این چند سال اخیر، سازه‌های فلزی ساختمان‌های ۶ طبقه به بالا عایق‌بندی می‌شوند، اما باید توجه کرد که این عایق‌بندی‌ها تنها زمان را در برابر ذوب شدن افزایش می‌دهد، بنابراین استفاده از سازه‌های فلزی در ساختوساز به‌هیچ عنوان صحیح و کارشناسانه نیست. هم‌اكنون بیش از سه هزار ساختمان در شهر تهران وجود دارد که شرایط ایمنی آن‌ها بسيار وخیم است .خواسته مردم از شهرداري جديد و وزارت راه وشهرسازي دولت دوازدهم، اين است كه این ساختمان‌هاي ناايمن را پایش و شناسایی كنند و زمانی که خطر وقوع حادثه حتی در زمان گود‌برداری از سوی شهرداری شناسایی و تاکید شود و مالکان به وظیفه خود برای ایمن‌سازی اقدام نکنند، برخلاف شهرداري وقت، طبق تبصره بند ١٤ ماده ٥٥ قانون شهرداری‌ها، شهرداری با هزینه خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت کند.معضل شهروند مسكن‌ساز
هم‌اكنون ساختمان‌های کشور توسط سازنده‌های فاقد صلاحیت بدون رعایت نکات ایمنی ساخته می‌شوند. مرجع صدور پروانه ساخت، شهرداری است؛ اما قوانین و ضوابطی که براساس آن مجوز ساخت وساز صادر می‌شود از سوی وزارت راه و شهرسازی تعیین می‌شود که متاسفانه شهرداری بسیاری از ضوابط و آیین‌نامه‌هاي تدوين شده از سوي وزارت راه و شهرسازي را اجرايي نمی‌کند. قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، شامل آیین‌نامه مقررات ملی ساختمان، مباحث ۲۲گانه برای اجرای ساختمان اعم از ساخت توسط سازنده دارای صلاحیت و... درسال ۱۳۷۴ به تصویب رسیده است. این قانون، شهرداری را موظف کرده است که با سازنده‌های متخلفی که مقررات ملی ساختمان را رعایت نمی‌کنند، برخورد قانونی کند. وزارت راه و شهرسازی مسئول اصلی است زیرا به صورت جدی و قاطع با شهرداری که خارج از ضوابط و مقررات ملی ساختمان عمل می‌کند، برخورد نمی‌کند. براساس شواهد موجود تا به‌امروز، قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به صورت کامل اجرایی نشده است. در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، آورده شده است که اگر مرجع صدور پروانه ساخت، مفاد قانون را رعایت نکند، وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی، موظف است که فردخاطی را به قوه قضاییه معرفی کند.
لزوم تغيير در سكاندارى وزارت راه و شهرسازي
در اين زمينه سعيد سعيديان، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان در گفت و گو با «قانون» مي‌گويد: در واپسين ماه‌ها و روزهاى عمر دولت يازدهم هستيم. ملت ايران با حضور گسترده خود در پاى صندوق‌هاى راي حماسه‌اى بزرگ در ٢٩ ارديبهشت ٩٦ خلق كردند و اعتماد خود را به گفتمان اعتدال و ميانه‌روى، قاطعانه اعلام كردند و البته اين اعتماد به معناى تاييد تمام عملكرد دوره يازدهم يا اعضاي كابينه دولت نيست زيرا حتى شخص رييس جمهور نيز ناخرسندى خود را از عملكرد برخي از اعضاي كابينه اعلام داشتند، بنابراين ضروري است در دولت دوازدهم براى تامين خواست اكثريت مردم ، وزرايى متناسب با اهداف و برنامه‌ها كه توانايى لازم را براى اجراى آن داشته باشند، انتخاب شوند.
سكوت در برابر قانون‌گريزى شهردارى
عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان با بيان اينكه تغيير در سكاندارى وزارت راه و شهرسازي بسيار ضرورت دارد، تصريح مي‌كند: متاسفانه مجموعه مديريت وزارت راه و شهرسازي در دوره يازدهم درك صحيحى از شرايط موجود، مشكلات، نيازها و ضرورت‌ها نداشتند و چهار سال طلايى را بدون كارنامه مثبتى سپرى كردند. مديران وزارت راه و شهرسازي باوجود وقوف به زلزله خيز بودن كشور و هشدارهاى كارشناسان زلزله در اين رابطه، گامى جهت حرفه‌اى كردن صنعت ساختمان برنداشتند و با تكرار و ترويج شعارهاى عامه‌پسند و غيركارشناسى، باعث تخريب نظم موجود شدند و در برابر قانون‌گريزى شهردارى سكوت و مماشات كرده و مانع از اجرايى شدن قانون به‌كارگيرى سازندگان داراى صلاحيت شدند. البته سازمان نظام مهندسی ساختمان ، اميدوار است كه اين وزارتخانه در فرصت اندك باقى مانده جبران مافات كرده و به‌جاى تلاش براى مصوب كردن آيين نامه‌اى كه مورد مخالفت مهندسان و نظام‌هاى مهندسى كشور قرار گرفته است، درجهت حرفه‌اى شدن صنعت ساختمان گام مثبتي بردارد.
ضرورت افزايش عمرمتوسط ساختمان‌ها
سعيديان تاكيد مي‌كند: براى بهبود شرايط ساخت و ساز و جلوگيرى از ويرانى سرپناه مردم در زمان وقوع زلزله‌هاى ويرانگر، چاره‌اى جز حرفه‌اى كردن صنعت ساختمان نداريم، بنابراين ضرورت دارد كه براساس آنچه قانون نظام مهندسي و ايمني ساختمان تكليف كرده است، دست فاقدين صلاحيت از اين عرصه كوتاه شده و كار به سازندگان داراى صلاحيت واگذار شود. همچنين بايد در يك دوره پنج‌تا ١٠ ساله به استانداردهاى جهانى رسيده و عمرمتوسط بناهاى احداث شده از سال٣٠ به حداقل يكصد سال رسانده شود.
افزايش عمرمتوسط بناهاى احداث شده ضمن اينكه باعث ايمن‌سازى مسكن و سرپناه مردم و حفظ جان آن‌ها در زمان وقوع زلزله مي‌شود، منجر به به حفظ سرمايه مردم و همچنين منافع و ثروت ملى خواهد شد. همچنين به ازاى هرسال افزايش عمر ساختمان، رقمى معادل چهارهزار ميليارد تومان به اقتصاد كشور كمك مي‌شود. به‌طوركلي تلاش بى وقفه جهت كوتاه كردن دست فاقدين صلاحيت در عرصه ساخت و ساز در شهر و به‌كارگيرى واجدين صلاحيت در تمامي پروژه‌هاى احداثى در دولت دوازدهم، بسيار ضرورت دارد. عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان مي‌گويد: به‌طوركلى شهردار‌ي‌ها و متوليان مسكن و ساختمان بايد به حرفه‌اى شدن صنعت ساختمان اهتمام ورزند تا از احداث ساختمان‌هاى ناايمن جلوگيرى شود. مبحث ٢٢ مقررات ملى به چگونگى حفظ و نگهدارى ساختمان‌ها پس از احداث و در حين بهره‌بردارى مى‌پردازد، بنابراين با توجه به این مبحث بايد ساختمان‌هاى قديمى در مقابل زلزله و آتش‌سوزى مقاوم‌سازى شوند كه اين امر بايد هر‌چه سريع‌تر در دستور كار دولت دوازدهم قرار گيرد.
- 13
- 4
