معاون رئیس جمهور گفت: تاکنون ایران با برزیل روابط گردشگری نداشته است یا یکطرفه بوده و از ایران توریست به دلیل فستیوال های جهانی (المپیک و جام جهانی) به برزیل سفر می کردند. اما در بهار امسال، اصفهان میزبان تعداد زیادی از گردشگران برزیلی بود که هنوز هم در این شهر هستند.
توسعه صنعت گردشگری یکی از برنامه های دولت یازدهم بوده است. موضوعی که پس از روی کار امدن این دولت و همچنین پس از امضای برجام سرعت گرفت و اکنون ایران یکی از ۱۰ مقصد نخست دنیا برای توریست هاست.
پیش از ظهر امروز دکتر زهرا احمدی پور، معاون رییس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میهمان خبرآنلاین بود و در کافه خبر با خبرنگاران این رسانه به گفتگو نشست. با او درباره حضور گردشگران خارجی، توسعه زیرساخت‌های گردشگری ایران و حفاظت از ابنیه تاریخی و میراث فرهنگی، توسعه صنایع دستی و... گفتگو کردیم.
مشروح گفت‌‌وگوی خبرآنلاین با زهرا احمدی‌پور، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را در ادامه می‌خوانید:
خیلی خوشحالیم که بعد ۶ ماه حضور در سازمان میراث فرهنگی امروز در کنار ما هستید. امسال شاهد حضور گردشگران خارجی در ایران بودیم، هدفی که دولت از ابتدا به دنبال آن بود. سال ۹۲ که آقای روحانی رئیس جمهور شدند جو مثبتی در گردشگری ایران به وجود آمد که نتایج آن را امروز شاهد هستیم. توضیحی در مورد حضور گردشگران خارجی در ایام نوروز بدهید و بگویید که آیا ما از زیر ساخت‌های مناسب برای این حجم از گردشگر برخوردار هستیم؟
شاید یکی از فرصت‌های خوبی که ما توانستیم در دولت یازدهم به آن دست یابیم این بود که گردشگران خارجی نگران ورود به ایران نیستند و خطراتی که برای آنها ترسیم شده بود که با آمدن به ایران با آن روبه‌رو خواهند شد دچار تغییر شده است. هم از طریق تعاملاتی که در سیاست خارجی ایران ایجاد شد و هم از طریق تلا‌ش‌هایی که خود رئیس جمهور داشتند این اتفاق محقق شد. اینها کمک کرد که تصویر ایران هراسی از بین برود و توریسم جایگزین تروریسم شود. همراه با برجام گردشگران تمایل پیدا کردند که ایران را تجربه کنند و ببینند که آیا ایران همانی است که رسانه‌ها درباره آن می‌گویند یا واقعیت متفاوت است. خروجی آن این شد که به عنوان نمونه در فروردین ماه امسال در استان اصفهان حدود ۸۵هزار گردشگر خارجی داشتیم. این را با تعداد کل گردشگران خارجی سال ۹۱ مقایسه کنید که فقط ۶۵ هزار گردشگر در استان اصفهان داشتیم. به موازات توسعه زیر ساختهایی که صورت گرفته است استان‌ها این آمادگی را پیدا کردند که از گردشگران خارجی میزبانی کنند. گردشگران خارجی ما نیز دچار تغییرات بسیار جدی شده‌اند. ما همیشه گردشگران تاریخی داشتیم که در یک رده سنی متوسط به بالایی بوده‌اند که به ایران می‌آمدند تا بناهای تاریخی ایران را ببینند و در هتل‌های معروف ساکن می‌شدند و بعد از یک هفته از ایران خارج می‌شدند. اتفاقی که افتاده این است که در سال ۹۵ گردشگران ما به جوانان و دانشجویانی تبدیل شدند که به ایران می‌آمدند و مدت اقامتشان در ایران به طور متوسط افزایش پیدا کرده و تعدادی از آنها در هتل‌ها اقامت نداشتند و عمدتا ایران گردی می‌کنند و مقصد گردشگری آنها تنها مثلث طلایی گردشگری یعنی اصفهان، شیراز و یزد نبوده است. امروز گردشگران خارجی ما ۱۸تا ۲۰ شب در ایران اقامت دارد و به جای در هتل‌های مرکز استان در روستاها و بوم گردی‌ها ساکن می‌شوند. این تنها مربوط به یک استان نیست و ما افزایش نرخ گردشگر بین المللی را در تمامی استان‌ها شاهد هستیم.
دولت تمام تلاش خود را برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری به کار گرفته است. تا سال ۹۲ در کل کشور ۱۲۵ هتل ۴ تا ۵ ستاره داشتیم که در طول این ۳ سال دولت یازدهم حدود ۳۰ هتل ۴ و ۵ ستاره به ظرفیت قبلی افزوده شده است و ۲۵ هتل دیگر تا پایان سال ۹۶ به آنها اضافه می‌شود. بحث بازسازی ناوگان هوایی و بوم گردی نیز به کمک توسعه صنعت گردشگری آمده است.
امروز در ایران حدود ۵۳۰ بوم گردی داریم که در از روستاها تا شهرهای بزرگ به گردشگران خارجی سرویس می‌دهند. به موازات ورود گردشگران این زیر ساخت‌ها افزایش پیدا کرده است. اقدامانی که باید با برخی کشورها برای لغو روادید صورت می‌گرفته انجام شده و دولت امروز ظرفیت‌هایی که باید به صورت نرم افزاری ایجاد می‌شده را آماده کرده و امروز گردشگران خارجی می‌توانند در فرودگاه برای مدت ۳ ماه ویزا دریافت کنند.
ظرفیت‌ها هم به لحاظ نهاد و زیر ساختی و قانونی آماده شده و همین طور با کمکی که رسانه‌ها داده‌اند، تصویر معقولی از ایران به دنیا مخابره شده و همه اینها کمک کرده است که ما توانسته‌ایم این ظرفیت را ایجاد کنیم. از همه مهم‌تر این است که ایران میزبانی رویدادهای جهانی را برعهده می‌گیرد که این میزبانی توانسته است در تصویرسازی از ایران موثر باشد. در سال گذشته ما بحث حضور راهنمایان گردشگری دنیا را در ایران داشتیم. هم برداشت‌هایی که از ایران داشتند و هم فیلم‌های کوتاهی که تهیه کرده بودند و تصاویر و اخباری که از اقامت خودشان در ایران به جهان مخابره کردند آنقدر اثر گذار بود که بعد از آن ما با افزایش گردشگران اروپایی روبه‌رو شدیم. این گردشگران تعداد بیشتری رزور هتل انجام می‌دادند که سبب شد نرخ آن به بالای ۱۲۶ درصد افزایش همراه شد.
فکر می‌کنید که سال ۹۶ تعداد گردشگران خارجی در ایران چند درصد افزایش داشته باشد؟
۱۲۶ درصد گردشگر از کشورهای اروپایی به مقصد ایران تور رزرو کرده‌اند. این بسیار متنوع است. ما در حوزه روسیه بسیار فعال شده‌ایم و در تلاشیم که بتوانیم میزبان گردشگران روس را در ایران باشیم. رایزنی‌های خوبی در حال انجام با کشور ژاپن است که سهم بیشتر از بازار این کشور داشته باشیم. در حوزه چین فعالیت‌های از قبل صورت گرفته است و ما در حال تمرکز روی آن هستیم.
تا جایی که به خاطر دارم چینی‌ها تمایلی به سفر به ایران ندارند. درست است؟
چینی‌ها تمایل به گردشگری در ایران دارند اما نوع گردشگری آنها کمی با گردشگری متعارف متفاوت است و ما سعی می‌کنیم آن را به حالت متمایل بازگردانیم. یعنی اقامت آنها در هتل باشد و غذا در رستوران باشند. این که آنها به ایران بیایند و در مکان‌های خاصی اقامت کنند با روش‌های متعارف گردشگری مقایر است. در این زمینه رایزنی‌های صورت گرفته که امیداریم این گردشگری نیز فعال شود.
روابط ایران و ژاپن در حوزه گردشگری چه طور پیگیری می‌شود؟ ما تا پیش از این با ژاپن مراوده کمی داشتیم.
ژاپن متقاضی ورود به بازار گردشگری ایران است. نکته‌ای در اینجا حائز اهمیت است؛ وقتی تصویر مثبتی از ایران در زمینه گردشگری به دنیا مخابره شود بلافاصله کسانی که در حوزه گردشگری فعال هستند مناسبات خود را بعد از این تصویر تعریف می‌کنند. این تصویر مناسب به جهان مخابره شد که حالا ژاپن احساس می‌کند که ایران بازار مناسبی برای گردشگری است. در دو سه هفته گذشته رئیس پژوهشگاه ملاقات‌هایی را با همتایان خود در ژاپن داشته است که ما به دنبال آن مکاتبات خود را در زمینه گردشگری با ژاپن انجام می‌دهیم که ظرفیت‌های گردشگری ایران را به آنها معرفی کنیم. در حال آماده کردن پیش‌نویس تفاهم نامه‌ای هستیم تا از طریق آن گردشگران ژاپنی را به ایران بیاوریم. شاید برای شما جالب باشد که بدانید تمامی گردشگرانی که دیروز از اصفهان بازدید می‌کردند برزیلی بودند. تا پیش از این برزیل در طبقه‌بندی کشورهای جامع هدف گردشگری رتبه بالایی نداشته ولی در هتل و مسجد جامع اصفهان گردشگران برزیلی بودند. ما طی دو تا سه سال به خاطر فستیوال‌هایی گردشگران ایرانی به برزیل می‌رفتند اما امسال گردشگران برزیلی ایران را برای سفر خود انتخاب کرده‌اند. از رسانه‌های تخصصی حوزه گردشگری نباید غافل شد که همه آنها ایران را به عنوان یکی از مهم ترین مقاصد گردشگری در سال ۲۰۱۷ معرفی کرده بودند. اینها فرصت‌های را فراروی بازار گردشگری ایران قرار می‌دهد که درجامعه هدف ما نگنجیده بودند ولی امروز متقاضی هستند. چند روز پیش از تایلند تقاضا داشتیم که دنبال ایجاد یک تفاهم نامه هستند که گردشگران خود را به ایران بفرستند. این اتفاقات سبب شده که ورود گردشگر به ایران متنوع شود.
بازارهای هدف گردشگری مربوط به کدام یک از کشورها هستند؟
سازمان میراث فرهنگی مطالعه‌ای را در سال ۹۳ انجام داده است و کشورهایی که به لحاظ تاریخی گردشگران بیشتری را به ایران می‌فرستاند مشخص کرده است. آیتم‌هایی از جمله درآمد سرانه و ارتباط آنها از لحاظ فرهنگی با ایران را در نظر گرفته است و آنها را به عنوان کشورهای هدف مشخص کردند. بخشی از کشورهای هدف به خاطر حمله به سفارت دچار محدودیت شدند. به طور مثلا پیش‌بینی شده بود که کشور کویت با توجه به استقبال بالای گردشگران این کشور به خراسان دچار مشکل شد. بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس و شرق دور پیش بینی کرده بودند محقق نشد اما کشورهای دیگری در حال جایگزین شدن هستند.
عمدتا این کشورهای هدف، چه کشورهایی بودند؟
مالزی برای ما یک کشور هدف بود. در حالی که این کشور در سال گذشته با اکراه به اجلاس‌هایی که دعوت می‌شد حضور پیدا می‌کرد. این نشان می‌دهد تعاملات ما با کشور جهان اسلام می‌تواند در حوزه گردشگری بسیار مهم و تعیین کننده باشد. کویت، عراق، ترکیه و مالزی کشورهایی بودند که در رتبه بالایی از بازار هدف قرار گرفته بودند اما امروز با کاهش ورود این گردشگران به ایران روبه‌رو هستیم. حالا اما برزیل و تایلند و ژاپن را که ما در جامعه هدفمان ندیده بودیم در حال تغییر رتبه دادن و ورود به صدر لیست کشورهای جامعه هدف گردشگری هستند.
با حمله به سفارت عربستان بخش زیادی از گردشگران کشورهای عربی که مشهد را برای سفر خود انتخاب می‌کردند، کاهش پیدا کرد اما آیا دولت برنامه‌ای برای اصلاح آن دارد؟
بخش خصوصی را فعال کردیم که در این زمینه تصویرسازی را انجام دهند و با شرکایی و همتایانی که در آژانس‌ها و تورها دارند این هماهنگی را انجام دهند. اما تا زمانی که جریان حج برقرار شود بخشی اصلی این تعاملات برقرار نمی شود که سازمان حج و زیارت به دنبال تسهیل این جریان است. اما سازمان میراث فرهنگی شرکت‌های خود را موظف کرده است که رایزنی‌های خود را انجام دهند و هماهنگی‌های لازم برای ورود گردشگران را انجام دهند. البته ورود این گردشگران به ایران کاهش یافته اما متوقف نشده است. در اصل پیش‌بینی‌هایی که با توجه به ورود این گردشگران انجام شده بود و زیرساخت‌ها به واسطه آن توسعه یافته بود با کاهش روبه‌رو شده که حل این مشکل به واسطه بخش خصوصی انجام شده است.
از آنجایی که بخشی از توریست‌های عراقی جذب بخش خصوصی می‌شوند، آیا برنامه‌ای برای گردشگران عراق دارید؟
گردشگرانی که از عراق به ایران می‌آیند بخش گردشگری سلامت یا زیارتی است که تورهایشان مشخص است. در بخش گردشگری سلامت دنبال درمان هستند. ولی اتفاقی که افتاده این است بنا به مراوداتی که بین ایران و عراق بوده دوستان و آشنایی را دارند در مراکز اقامتی ساکن نمی‌شوند و به همین خاطر است که ما نمی‌دانیم این گردشگران کجا اقامت می‌کنند و این اتفاق سبب شده که اقامت آنها در هتل‌ها کاهش داشته باشد. از این رو هتلداران ما نمی‌توانند روی این ظرفیت حساب کنند.
ترکیه در زمینه گردشگری سلامت بسیار سرمایه گذاری کرده است و نمی‌توان کتمان کنیم که از نظر پزشکی از برخی کشورهای منطقه سرتر است اما ما نتوانسته‌ایم به نتیجه مطلوب در این باره دست پیدا کنیم. برای بهبود آن چه برنامه‌ای دارید؟
توافق‌نامه‌ای در سال ۹۳ بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان میراث فرهنگی منعقد شد که ۱۲ وظیفه را برای بالا بردن ظرفیت‌های گردشگری سلامت معین شده است. از این ۱۲ وظیفه حدود ۲ تا ۳ وظیفه انجام شده ولی به سایر وظایف بنابه دلایلی دست نیافته‌ایم. این تکالیم در دستور کار است تا همگرایی را بین دستگاه‌ها برقرار کنیم. امروز بسیاری از آژانس‌های ما نمی‌دانند که گردشگر سلامت وارد ایران شده است. اگر ما بپذیریم که تاسیسات گردشگری متولی گردشگری این کشور هستند پس باید همه اجزای گردشگری را پوشش دهند. یکی از بخش‌های مغفول ما این است که هتل‌ها، تورها و آژانس‌های ما در جریان ورود گردشگران سلامت نیستند. این بر می‌گردد به این که ما باید زیرساختی را به لحاظ نظری و تئوریک برای گردشگری سلامت در ایران ایجاد می‌کردیم و سیاست‌های کلی گردشگری سلامت را تدوین می‌کردیم. یکی از اقدامات ما این است که هر چه سریع‌تر این سیاست‌های کلی را تنطیم کنیم تا تکالیف دستگاه‌ها مشخص شود و ما بتوانیم از تاسیساتی که مرتبط با گردشگری سلامت است استفاده کنیم.
شما به ورود گردشگران جوان به ایران اشاره کردید. آیا می‌توان گفت که بعد از برجام شکل ورود گردشگر به ایران تغییر کرده است؟
طیف ورود به گردشگر در ایران متنوع‌تر شده است. به غیر از گردشگر تاریخی که همیشه ایران را برای سفر خود انتخاب کرده است، گردشگر جوان به خاطر هراسی که از ایران داشت و نمی‌دانست که با چه چیزهایی در ایران روبه‌رو می‌شود، ایران را برای سفر انتخاب نمی‌کرد. ما پیش از این شاهد ویدیوهای بسیاری در شبکه‌های اجتماعی از گردشگر جوان خارجی بودیم که موقع خروج از مادرش خداحافظی می‌کند چون نمی‌داند که آیا دوباره به کشورش باز خواهد گشت یا نه؟ اما امروز به ایران می‌آیند و تصاویر متفاوتی را از ایران به کشورهای جهان مخابره می‌کنند.
امروز می‌بینیم که زوج چینی مراسم ازدواج خود را کنار مسجد امام برگزار می‌کنند. این نشان می‌دهد که امروز احساس ثبات و امنیت را دارند که می‌خواهند مهمترین اتفاق زندگی خود را در ایران رقم بزنند. این طیف در حال گسترده‌تر شدن است و تنوع بیشتری در گردشگران خارجی ایجاد می‌شود بنابراین ما باید آمادگی لازم را داشته باشیم که به ذائقه آنها پاسخ دهیم.
بسیاری از کشورها که هدف گردشگری هستند زیر ساخت های خود را برای تبلیغات آماده می‌کنند. سازمان چه برنامه‌ای برای تقویت تبلیغات در زمینه گردشگری دارد؟
سازمان میراث فرهنگی بحث دفاتر و نمایندگی‌ها در خارج از کشور را پیگیری کرده است. یکی از تکالیف ما این است که دفاتر و نمایندگی‌های خود را در این کشورها داشته باشیم. نکته دیگر این است که بتوانیم ایران را معرفی کنیم. اصلی‌ترین سامانه‌ای که تا به امروز به معرفی ایران می‌پرداخت به زبان فارسی بود و الان سیستم به سه زبان عربی، انگلیسی و فارسی بالا می‌آید و در حال بروز رسانی داده‌ها است تا سایت میراث فرهنگی به زبان روسی و اسپانیایی بارگذاری شود. در نوروز امسال تجربه خوبی داشتیم که ایران را به زبان انگلیسی در بسیاری از پروازهای بین المللی معرفی کردیم. اکنون در نظر داریم که این برنامه برای گردشگری داخلی در پروازهای داخلی، قطارها و اتوبوس‌ها اجرا کنیم. ما نباید از گردشگری داخلی مغفول بمانیم. سازمان این بازاریابی را برای گردشگری داخلی فعال می‌کند. در بخش بین الملل به خصوص در رویدادها این فعالیت را انجام می‌دهیم. در تبریز رویداد پایتخت گردشگری جهان اسلام را در پیش داریم تا در کنار برگزاری این رویداد ایران را نیز به جهان معرفی کنیم.
در کشورهای مختلف از جمله هند بسیاری از رویدادهای محلی به جاذبه‌ای برای گردشگری تبدیل شده‌اند. به طور مثال جشن رنگ بازی در هند سالانه افراد بسیاری را به این کشور می‌کشاند ما در ایران نیز چنین رویدادهای بومی بسیار داریم و امسال در ارامانه به واسطه آن گردشگران خارجی را جذب کردیم. آیا سازمان برنامه‌ای برای این حوزه گردشگری دارد؟
سازمان میراث فرهنگی بخشی از این رویدادهای فرهنگی را در قالب میراث ناملموس ثبت کرده‌ایم که این رویدادها در حال تبدیل شدن به تقویم هستند. تقویم‌هایی که در استان‌ها با برگزاری جشنواره‌ها به عنوان مناسبت‌های بین امللی نیز معرفی می‌شوند. در موسمی که این رویدادها برگزار می‌شود تورها گردشگران بسیاری را به این مناطق می‌آروند. اما این بومی است چرا که گردشگری به خاطر تنوعش جذابیت و مفهوم پیدا می‌کند و ما رویدادهای بسیار متنوعی داریم. بنابراین برای در حال ثبت یک به یک این رویدادها هستیم. از سوی دیگر دستورالعمل‌ها به این استان‌ها اجازه داده‌اند که این رویدادها را در نمایشگاه‌های بین امللی در ایران و خارج ارائه کنند.
ایران یک کشور موزه است، این جمله را بارها گفته‌اند و همه ما به آن اشراف داشته‌ایم. اگر این میراث را از دست بدهیم سرمایه‌هایمان را از دست دادهایم. آیا برنامه‌ای برای حفاظت آنها دارید؟
به هر میزان که دولت اعتبار سازمان میراث فرهنگی را افزایش دهد باز هم آن اعتبار کفاف آن را نمی‌دهد که از این میراث حفاظت کنیم. ما به ما به ازای اعتباری که دولت به سازمان میراث فرهنگی می‌دهد تکالیفی را برای دستگاه‌های دیگر در قالب آیین‌نامه‌های حفاظت از بناها که مصوب قبل و بعد از انقلاب است، معین کرده است. مثلا شهرداری‌ها موظفند که به لحاظ ساختاری حفاظت از بناهای تاریخی را در ساختار خود ببیند. متولی بخش میراث باید داشته باشند و برای حفاظت از بناها اعتبار مشخص کنند
در دهیاری هم همین طور. بناهای ما یا در روستا و یا در شهر است. متولی شهر شهرداری و متولی روستا دهیاری است. کار سازمان نظارت است که اعتبار تخصیص پیدا می‌کرده و مراقبت لازم انجام می‌شده است. اگر یک دستگاه به وظیفه خود به درستی عمل نکرده است، پس سازمان میراث نیز نظارت خوبی نداشته است. بسیاری از شهردارانی هستند که کار خود را به درستی انجام داده‌اند اما زمانی هست که شهر می‌خواهد به سمت توسعه برود و معابر خود را توسعه دهد، از این رو به سمت نادیده گرفتن میراث می‌رود. استانی را داشته‌ایم که مسیر رودخانه را عوض کردند و پل‌های تاریخی را به زیر اسوالت برده‌اند چرا که می خواستند این مسیر را خیابان کنند و این فاجعه است چرا که پی ساختمان‌ها دچار مشکل می‌شوند به این خاطر که وقتی مسیر رودخانه را تغییر می‌دهید همه آب به مسیر جدید منتقل نمی‌شوند و ممکن است مسیرهای انحرافی را طی کنند. این به خاطر عدم نظارت ما صورت گرفته است که باید انجمن‌های میراث را فعال می‌کردیم. این انجمن به لحاظ قانونی این حق را دارد که دو بار در سال در سطح استان و شهرستان شورای تامین را بنا به ملاحظات میراث فرهنگی تشکیل دهد. این انجمن‌ها به این خاطر که به ریاست عالی‌ترین مقام دولت تشکیل می‌شود قدرت بسیاری دارد. اگر این کمینه صیانت تشکیل می‌شد و اگر میراث نظارت کافی داشت و شهرداری‌ها بودجه کافی اختصاص می‌دادند و به تکالیف خود عمل می‌کردند میراث ما به این روز نمی‌افتاد.
به صنایع دستی اشاره کردید. همه می‌دانند که صنایع دستی اصفهان در حال از بین رفتن است و چین و هند جای آن را گرفته است. آیا ما باید صنایع دستی را تمام شده بدانیم یا منتظر تغییر و تحولات و احیای آن باشیم؟
به دنبال تعاملات جهانی که دولت یازدهم برقرار کرده است بعد از ۱۰ سال که ایران با شورای صنایع دستی ارتباط برقرار نکرده بودیم، این ارتباه دوباره برقرار شد و ما توانستیم سهم صنایع دستی خود را از جهان پس بگیریم. به لحاظ نهادی این که ما در این شورا وارد شدیم و توانستیم در آن شهرهای خود را به ثبت برسانیم و اصفهان به عنوان شهر صنایع دستی تبدیل شد پس ورود صنایع دستی به این شهرها ممنوع شد. اما اگر در شهرهایی صنایع دستی خارجی پیدا می‌شود به صورت غیر رسمی به کشور وارد شده است. با این حال نظارت سازمان میراث بر روی بازارهای صنایع دستی افزایش یافته است. اگر در فروشگاه صنایع دستی یک قلم صنایع دستی غیر ایرانی داشته باشند پلمپ می‌شود. نظارت ما به صورت ۲۴ ساعته بر روی این بازارها است. سال گذشته در کل مغازه‌های بازار اصفهان ۲۱ مغازه شناسایی شد که صنایع دستی غیر ایرانی داشتند که این مغازه‌ها پلمپ شد. از سوی دیگر همه مغازه‌ها مهر اصالتی دارند که باید پشت شیشه نصب کنند تا مشتریان از خرید خود اطمینان داشته باشند. در سال ۹۴ حدود ۵۰ درصد با کاهش صنایع دستی غیر ایرانی را در بازار داخلی روبه‌رو بودیم که در سال ۹۵ این آمار به حدود ۷۰درصد رسیده است. تولید کننده ایرانی امروز احساس آرامش می‌کند چرا که می‌داند اجازه ورود صنایع دستی غیر ایرانی به کشور داده نمی‌شود.
از نظر اقتصادی جلوگیری از ورود صنایع دستی غیر ایرانی چقدر در رونق صنایع دستی ایرانی موثر بوده است؟
در سال ۹۵، ۲۳۷ میلیون دلار صادرات صنایع دستی به غیر از فرش و زیورآلات داشتیم. این در شرایطی است که ما در گمرک ردیفی به عنوان صنایع دستی ندارم. و اگر ما این ردیف را اضافه کنیم و اگر تجارت چمدانی و خریدی که توسط گردشگران خارجی انجام می‌شود را به آن اضافه کنیم این مبلغ سه یا چهار برابر افزایش خواهد داشت. در کنار آن در نوروز ۹۶ در بازارچه‌هایی که صنایع دستی را عرضه می‌کردند ۴۵ میلیارد تومان صنایع دستی فروخته‌ایم.
این آمار در دولت قبل چقدر بوده؟
اکنون این آمار را ندارم ولی این آمار بسیار محدود است. ما تعداد بازارچه‌ها افزایش دادیم. آماری در حدود ۱۳۶ درصد این بازارچه‌ها افزایش یافت. وقتی که ما ۴۵ میلیارد تومان تنها از طریق بازارچه‌های نوروزی با فروش اقلامی در حدود ۵ تا ۱۰ هزار تومان درآمد داشته‌ایم، چه مقدار باید در فروشگاه‌ها فروش کرده باشیم که به این میزان فروش رسیده باشیم. این فروش به این معنی است که کارگاه‌های صنایع دستی در نوروز به درآند پایدار دست یافته‌اند. ضمن اینکه جمعه بازار صنایع دستی را داریم که سه هفته است در اصفهان به عنوان یک تجربه موفق در حال برگزار شدن است. اصفهان به عنوان الگو برای سایر استان‌ها خواهد بود. یک سری از شهرها به خاطر اقلیمشان در فصولی گردشگر ندارند. سازمام میراق فرهنگی، صنایع دستی این استان‌ها را توسط بخش خصوصی خریداری می‌کند. ما اجازه نمی‌دهیم که صنایع دستی در دستشان بماند. سعی ما این است که درآمد پایدار را برای فعالان صنایع دستی تامین کرده باشیم.
آیا مذاکراتی برای ورود ردیف صنایع دستی به گمرک صورت گرفته است؟
بله. من هم با آقای نعمت‌زاده، وزیر صنعت صحبت کرده‌ام و هم با مسئولان گمرک. آنها کارگروهی را با دوستان ما در معاونت صنایع دستی تشکیل داده‌اند تا اقلام صنایع دستی را در لیست اقلام صادرات قرار دهند.
در این سال‌ها انتقاداتی درباره برندسازی صنایع دستی به سازمان وارد می‌شود. آیا سازمان برنامه‌ای برای برندسازی صنایع دستی و خروج آن از این وضعیت دارید؟
دو کار به موازات هم در حال انجام است. هر ساله سازمان یکی از محصولات صنایع دستی را معرفی می‌کند تا به سمت برند شدن پیش رود. امسال سال حصیر است. کنار آن در حال برگزاری کارگاه‌های خلاقیت هستیم. نمونه آن هفته پیش در زنجان با حضور کشورهای عضو اکو برگزار شد. در این حوزه فعال می شویم تا برای اینکه صنایع دستی ما برد شود خلاقانه باشد.
شهر سوخته یکی از تاریخی‌ترین مناطق ایران است. این سایت باستانی در چندسال گذشته سیر کندی برای اکتشافات داشته است. برخی می‌گفتند که در دولت قبل اعتبارات کم بوده و با مشکلاتی در بحث مرمت و ادامه این اکتشافات روبه‌رو بودند. آیا برنامه‌ای برای رفع این مشکلات در نظر گرفته شده است؟
شهر سوخته به عنوان پایگاه جهانی تصویب شده و وقتی پایگاه می‌شود ردیف بودجه مستقل و اعتبارات خواهد داشت. از این جهت فرصت کافی برای آنها ایجاد می‌شود. اکنون پایگاه‌های جهانی را در تخت جمشید و پاسارگاد داریم و کمک می‌کند که این اتفاقات به حداقل ممکن برسد. عمدتا استان سیستان و بلوچستان از قطب‌های است که هم در حوزه گردشگری و هم در حوزه صنایع دستی و میراث، سازمان به آن نگاه ویژه‌ای دارد. معتقدم که اگر نه فقط گردشگی و میراث بلکه تنها بر روی صنایع دستی این استان تمرکز کنیم با تحول جدی اقتصادی روبه‌رو می‌شویم و می‌توانیم استان را از حاشیه بودن نجات دهیم.
منظقه چابهار ظرفیت گردشگری خوبی دارد ولی زیر ساختی ندارد برنامه برای این موضوع شده است؟ فکر می کنید چه زمانی این برنامه‌ها به نتیجه برسد که چابهار از ظرفیت‌ها خود استفاده کند؛؟
سال ۹۶ استاندار سیستان و بلوچستان این استان را به عنوان مقصد ناشناخته گردشگری معرفی کرده و اعتبارات خوبی برای آن در نظر گرفته است به افزایش تقاضا برای سرمایه گذاری در این استان کمک کرده است. اما نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی داشت که این طرح‌ها چه زمانی به ثمر می‌نشیند. ملاحضات منطقه‌ای و جلو رفتن دقیق پروژه‌ها بسیار تعیین کننده است. اما مهم خیزی است که استان سیستان و بلوچستان برداشته است تا ظرفیت‌های خود را در اختیار بخش خصوص قرار دهد. اما سازمان میراث در حیطه وظایف خود از بخش خصوصی دعوت کرده است که زیر ساختهایی را برای توسعه صنایع دستی و مرمت میراث فراهم کند. بعد مسافت ممکن است مشکلاتی را ایجاد کند که در این رابطه ما هماهنگی‌های را با وزارت راه صورت دادهایم. بخشی محدودیت‌ها مربوط به طبیعت و اقلیم است که نمی‌توانیم به قطارها سرعت ببخشید که در این باره وزارت راه اقداماتی را انجام داده است.
یکی از موضوعاتی که سبب افزایش گردشگری می‌شود بحث فرهنگ گردشگرپذیری است. در استان‌های جنوبی این فرهنگ ایجاد نشده آیا در این رابطه اقداماتی صورت گرفته است؟
این که ما باید جامعه میزبان را برای پذیرایی آماده کنیم یک اصل است. حالا این جامعه میزبان یا تجربه را دارد یا ندارد اما با این حال ما فرهنگ آغوش گشاده داشتن برای مهمان را در فرهنگ خود داشته‌ایم. از گذشته وقتی وارد استان سیستان و بلوچستان می‌شدید می‌توانستید بدون اینکه هتل یا رستورانی پیدا کنید وارد خانه یکی از اهالی شوید. اهالی این منطقه به مهمان‌نوازی شهره هستند. قاعدتا وقتی گردشگر خارجی باشد این فرصت را برایش فراهم می‌کنند بدون اینکه سازمان در حوزه آموزش ورود کرده باشد تجربه‌های ثبت شده از گردشگران می‌گوید که اهالی فرهنگ پذیرایی از گردشگر را دارند. اما ممکن است که جامعه میزبان باید زبان گردشگر خارجی را بداند و در کنار راهنمایان جاذبه‌ها را به آو نشان دهد که از این جهت باید آموزش لازم دیده شود. این بخش آموزشی است که در حوزه معاونت گردشگری برنامه‌هایی برای آن داریم. بخش خصوصی درباره آموزش سرمایه گذاری کرده و کارگاه‌هایی خبی برگزار می‌شود. علت آن هم مواجهه ما با بوم گردی‌ها بوده است.
امسال و سال گذشته در ایام نوروز هزینه سفر به کیش با سفر به ترکیه برابر شده و این سبب اعتراض مردم شده است. ما برای اینکه کیفیت خدمات را حفظ کنیم و هزینه سفرها را کاهش دهیم چه برنامه‌زیری داشته‌ایم؟
نکته اول این است که ماه‌های فروردین و اردیبهشت که فصول پر سفر برای ایرانی‌ها محسوب می‌شود در ترکیه و کشورهای همسایه فصول کم سفر به شمار می‌آید. به همین خاطر است که آنها حداقل قیمت‌ها را در نظر می‌گیرند ولی ما در همین زمان هتل‌های و تورها با افزایش قیمت روبه‌رو هستند. اما دلیل بر این نمی‌شود که برای کاهش قیمت گردشگری داخلی کاری نکنیم. برای نوروز ۹۶ برای اولین بار در بسیاری از استان‌ها قیمت هتل‌ها را ۴۰ تا ۵۰ درصد کاهش دادیم. در این زمان یکی از آژانس‌های معتبر هزار گردشگر به تهران آورده است چرا که هزینه هتل‌ها کاهش یافته است. به موازت آن بازدید از موزه ها افزایش یافت و ارزش ارزش افزوده آن بالا رفت. ما این برنامه را برای کل استان‌ها در نظر گرفتیم اما چون سال اول بود و نمی‌شد به جمع بندی روشنی دست یافت نمی‌دانستیم که از آن چه استقبالی می‌شود. به نسبت استقبالی از آن شد ما این برنامه را به یک بسته تبدیل می‌کنیم که با مشارکت دستگاه‌های دیگر قیمت‌ها را کاهش دهیم.
در سال گذشته گزارش‌های بسیاری از وضعیت نامناسب سرویسهای بهداشتی توسط خبرنگاران خارجی به سطح جهان مخابره شد. موضوعی که می‌تواند در گردشگری سهم بسیاری داشته باشد. چه اقداماتی برای بهبود آن دارید؟ آیا افزایش مجتمع‌های بین راهی بخشی از این برنامه‌هاست؟
مسلما مجتمع‌های بین راهی باید توسعه پیدا کند. یکی از تکالیف پیمان‌کارهایی که در بحث توسعه بزرگراه‌ها وارد شده‌اند و وزارت راه با آنها رایزنی می‌کند ساخت مجتع‌های بین راهی است. در بحث امنیت گردشگری مصوبه‌ای که شورای امنیت کشور ابلاغ کرده است سامان دادن به سرویسهای بهداشتی گردشگری را به وزارت راه محول کرده است. اما گردشگری این طور نیست که بگوییم یک سازمان متولی است و در آن ورود نکنیم. خیریه‌ای در سال گذشته با همت سازمان میراث فرهنگی تاسیس کرده است و افرادی برای ساخت سرویسهای بهداشتی بین راهی داوطلب شده‌اند. ضمن اینکه افرادی که در حوزه فناوری‌های نو فعالیت می‌کنند پیشنهادهایی را ارائه کرده‌اند که سرویسهای پیش ساخته را در نزدیکی روستاها و مسیرها مستقر کنند که مراقبت از آنها را به روستایی بسپاریم تا آنها درآمدزایی داشته باشد و با خدمات بهداشتی همراه باشیم.
یکی از موضوعاتی که سازمان میراث فرهنگی در این اواخر با آن روبه‌رو بوده ادعای بنیاد مستضعفان برای تملک بر کاخ‌های نیاوران و سعدآباد است. آخرین پیگری‌ها در این باره به کجا رسیده است؟
پیگری سازمان درباره کاخ‌های نیاوران و سعدآباد پیگیر مدنی، قانونی و ادرای است. اعتراض و عدله قانونی خود را اعلام کردیم و از لحاظ مدنی به عنوان دستگاهی که منفعتی از این کاخ‌ها نمی‌برد و تنها وظیفه قانونی خود را درباره حفاظت از کاخ‌ها بر عهده دارد پیش می‌بریم. دوستاران میراث و رسانه‌ها با ما همراهی می‌کنند تا این آثار در اختیار میراث بماند از این جهت که سازمان میراث فرهنگی نگاه غیر انتفاعی به این کاخ‌ها دارد و هزینه برای حفاظت از آنها پرداخت می‌کند. اگر قرار باشد این میراث از سازمان متولی‌اش خراج شوند ممکن است با تغییر کاربری مواجه شود و نسل آینده ما را نبخشد. ما تمام تلاش‌ها را انجام دادهایم و از تمام مکاتبات سطوح متوسط و میانی و بالایی برای حفاظت از آنها استفاده کرده‌ایم. بحث حفاظت از این بناها یکی از موضوعات جدی است که در دستور کار سازمان قرار گرفته است.
یکی از نکاتی که وجود دارد این است که سازمان‌های مردم نهاد در مقایسه با محیط زیست بسیار کم است. سمن‌هایی که می‌تواند در بخش مراقبت از میراث و بناها موثر باشد. سازمان چه برنامه‌ای برای تقویت آنها دارد؟
این سمن‌ها کم نیستند و در سه حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرمایه عظیمی داریم. چرا که انگیزه، ظرفیت و تعداد این سمن‌ها بسیار است. اینها دیدبان ما هستند. سازمان یکی از ارکان‌هایی را که برای مراقب از میراث در نظر گرفته است سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد و انجمن‌ها هستند. ما در مناسبات مختلف تاکید بسیاری بر روی نقش‌آفرینی آنها داریم. در نوروز ۹۶ برگزاری نوروزگاه‌ها را به دست سمن‌ها سپردیم و نوروزگاه‌هایی که آنها برگزار کردند با نشاط‌تر بود. در بحث تدوین سندهای ملی سازمان برای این سمن‌ها کرسی تعیین کرده‌ایم چرا که ما باید نظرات سمن‌های هر حوزه را بشنویم به این خاطر که آنها بخش‌های فعال ما هستند
یکی از سوالات مهم بحث حضور زنان است. دولت یازدهم نگاه مناسبی به زنان داشت. با این حال برای تقویت مشارکت سیاسی زنان باید لایه‌های مدیریت میانی تقویت شود. از نظر شما چطور تقویت می‌شود در دولت‌های بعد یا ساختارهای سیاسی حضور زنان را کرد؟
بخشی از آن بر می‌گردد به این موضوع که ما اعتقاد داشته باشیم که زنان را در چرخه مدیریت قرار دهیم. در دولت یازدهم این اتفاق افتاد و مشخص شد که به عنوان یک اراده جدی در دستور کار قرار گرفته است. بسیاری از نخستین‌ها را تجربه کرده‌ایم. دولت در برنامه‌ای که تدوین کرده عدالت جنسی را به عنوان یک اصل پذیرفته است و در همان مسیر حرکت می‌کند. در سازمان بحث ارتقاع توان مدیریت زنان را به واسطه تفاهم‌نامه‌ای که با معاونت زنان ریاست جمهوری منعقد کرده پیش گرفته است. یکی از اقداماتی که به واسطه این تفاهم‌نامه اجرا خواهد شد این است که مدیران میانی زن را تشویق کنیم که به صورت سلسله مراتبی به سطوح بالای مدیریت برسند. زنان ما توانمندی، مهارت و دانش بسیار خوبی دارند اما به خاطر اینکه در فرآیند تصمیم‌سازی مشارکت داده نشده‌اند برای اینکه به عنوان مدیران معرفی کنیم نیازمند اقدامات ساختاری هستیم. در ۱۳ استان در اداره کل معاون زن داریم اما در چرخه مدیریت قرار نگرفته‌اند. اما در دولت نگاه توانمندی است.
- 14
- 3
