منتظرحضور وزیرزن هستیم

 در حالی که چند روز تا معرفی نهایی اعضای کابینه دوازدهم فرصت باقی است اما خبرهای رسیده از عدم حضور زنان به عنوان وزیر در کابینه آینده حکایت دارد. این در حالی است که زنان در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ با حضور تأثیرگذار خود گام بلندی در پیروزی آقای روحانی برداشتند. به همین دلیل و برای تحلیل و بررسی مطالبات جدید زنان از آقای روحانی با دکتر فاطمه راکعی دبیرکل جمعیت زنان مسلمان نواندیش گفت‌وگو کردیم. نماینده مجلس ششم شورای اسلامی معتقد است: «رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی برای بیان مطالبات زنان جامعه بارها از آقای روحانی تقاضای دیدار حضوری کرده‌اند که متأسفانه به هیچ کدام از این درخواست‌ها پاسخ مثبت داده نشده است. بهتر است آقای روحانی برای این اتفاق پاسخ قانع کننده‌ای به زنان جامعه بدهد. مطالبات زنان جامعه به هیچ عنوان پیچیده و رازآلود نیست و کاملا مشخص و شفاف است.

زنان جامعه ما به دنبال حقوق انسانی خود وبرابری در فرصت‌ها هستند. این در حالی است که آقای روحانی یک حقوقدان هستند و بهتر از هر فرد دیگری به ضرورت برابری حقوق بین انسان‌ها آگاهی دارند. آقای روحانی این مسأله را مورد توجه قرار بدهند که نصف کسانی که از ایشان حمایت کردند تا به ریاست جمهوری دست پیدا کنند زنان جامعه بوده‌اند.» در ادامه متن گفت‌وگوی دکتر فاطمه راکعی با «آرمان» را می‌خوانید.

براساس اخبار منتشر شده احتمال حضور وزیر زن در کابینه آقای روحانی بسیار کم است. چرا با وجود مطالبه جدی زنان در انتخابات ریاست جمهوری، در کابینه آینده وزیر زن نخواهیم دید؟

در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۲ اصلاح‌طلبان از آقای روحانی حمایت کردند و ایشان با پشتوانه این حمایت در انتخابات به پیروزی رسیدند. در آن مقطع زمانی زنان و به خصوص زنان اصلاح‌طلبان انتظار داشتند آقای روحانی در کابینه خود نگاه ویژه‌ای به زنان و مطالبات آنها داشته باشد. با این وجود باید این نکته را بپذیریم که وضعیت کشور در زمانی که آقای روحانی به ریاست جمهوری رسیدند چندان مطلوب نبود و در بسیاری از زمینه‌ها با چالش‌های جدی مواجه بود. به عنوان مثال کشور در زمینه اقتصادی که مهم‌ترین اولویت مردم به شمار می‌رود، در وضعیت نابسامانی قرار داشت و دولت‌های نهم و دهم با پرونده‌های متعدد فساد اقتصادی مواجه شده بود. از سوی دیگر سیاست‌های اشتباه دولت‌های نهم و دهم در عرصه بین‌المللی باعث شده بود که کشور با تحریم‌های گسترده‌ای مواجه شود که این تحریم‌ها مشکلات اقتصادی مردم را تشدید می‌کرد.

از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز نوعی تکصدایی در کشور وجود داشت و دولت احمدی‌نژاد اجازه نمی‌داد گروه‌ها وجریان‌های فکری دیگر در پیشبرد اهداف جامعه نقش ایفا کنند. با این وجود در دولت یازدهم انتظار می‌رفت آقای روحانی از زنان در سطح وزیر و یا در معاونت‌های بیشتری استفاده کند که این مهم محقق نشد و تعداد محدودی از زنان در کابینه آقای روحانی حضور داشتند. با این وجود زنان جامعه در طول چهار سال گذشته تلاش کردند مطالبات خود را از طریق معاونت زنان ریاست جمهوری یعنی خانم مولاوردی پیگیری کنند. از سوی دیگر به دلیل اعتمادی که زنان نسبت به آقای روحانی و خانم مولاوردی داشتند در پیگیری مطالبات خود بیش از اندازه جدی نشدند و اجازه دادند معاونت زنان ریاست جمهوری به صورت منطقی، عقلایی و آرام مطالبات زنان را در کابینه مطرح و دنبال کنند. این رویکرد تا انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ ادامه پیدا کرد.

در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ نیز زنان جامعه با حضور فعال و چشمگیر خود گام بلندی در جهت پیروزی آقای روحانی در انتخابات برداشتند. بدون شک اگر حضور موثر زنان در انتخابات ریاست جمهوری نبود امکان پیروزی آقای روحانی فراهم نمی‌شد و چه بسا رقیب به پیروزی دست پیدا می‌کرد. بدون شک یکی از دلایل اصلی حمایت زنان از آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال۹۶ این بود که فرصت مجددی به ایشان داده شود تا آقای روحانی بتوانند برخی از برنامه‌های خود را که موفق نشدند در چهار سال گذشته عملی کنند، در چهار سال آینده و در دولت دوم خود اجرایی کنند و پس از پایان کار دولت کارنامه موفقی از خود برجای بگذارند. نکته دیگر اینکه آقای روحانی به عنوان یک حقوقدان به خوبی به فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی زنان در جامعه ایران آگاهی دارند و به خوبی از اهمیت حضور زنان در مقوله توسعه و پیشرفت مطلع هستند. درشرایط کنونی نیز مطالبه حضور زنان در کابینه آقای روحانی یک مطالبه جدی و فراجناحی است. به نظر من بسیاری از زنانی که برای حضور در کابینه مطرح شده‌اند سابقه علمی و اجرایی قوی‌تری از بسیاری از آقایان دارند و به همین دلیل آقای روحانی نسبت به این مسأله اهتمام جدی‌تری داشته باشد. با این وجود اخبار مثبتی در این زمینه به گوش نمی‌رسد و گویا نه تنها قرار نیست هیچ زنی به عنوان وزیر در کابینه حضور داشته باشد بلکه خانم مولاوردی به عنوان یکی از اعضای شایسته کابینه نیز در دولت آینده حضور نخواهد داشت.

چرا خانم مولاوردی در کابینه آینده حضور نخواهند داشت؟

البته از اینکه قطعا خانم مولاوردی در کابینه آینده حضور خواهند داشت یا نه، اطلاع دقیقی وجود ندارد اما ایشان دیگر در سمت معاون زنان ریاست جمهوری فعالیت نخواهند کرد. این در حالی است که بدون اینکه جایگاه ایشان در دولت ارتقا پیدا کند این اتفاق رخ داده است که جای سوال و انتقاد وجود دارد. نکته قابل تأمل در زمینه انتخاب اعضای کابینه این است که تیمی که آقای روحانی برای رایزنی با افراد مختلف انتخاب کرده هیچ سابقه و رزومه کاری از زنان دریافت نکرده‌اند و به صورت جدی با زنان هر دو جریان سیاسی اصلاح‌طلب و اصولگرا مذاکره نکرده‌اند. از ابتدای انقلاب تاکنون زنان شایسته‌ای در کشور وجود داشته‌اند که متأسفانه تاکنون سهم اندکی در کابینه دولت‌ها داشته‌اند.

عدم حضور زنان در کابینه آینده آقای روحانی چه تأثیری در بدنه اجتماعی زنان حامی دولت خواهد گذاشت؟

در اغلب کشورهای جهان زنان نسبت به گذشته حضور فعال‌تر وپررنگ‌تری در مدیریت جامعه پیدا کرده‌اند. در حالی که در کشورما نیز زنان شایسته و تحصیل کرده زیادی وجود دارند که می‌توانند در مدیریت جامعه نقش موثری ایفا کنند و در حالی که حدود چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران می‌گذرد اما کسانی که قرار است اعضای کابینه آینده را انتخاب کنند هیچ صحبتی در این زمینه با زنان انجام نمی‌دهند و از آنها درخواست نمی‌کنند که برای زمینه‌های مختلف مدیریتی برنامه ارائه کنند. متأسفانه آقای رئیس جمهور تاکنون حتی یک جلسه نیز با زنان برگزار نکرده که با دغدغه‌ها و مطالبات آنها از نزدیک آشنا شود.

به نظر من این‌گونه رفتار حتی می‌تواند نوعی بی‌احترامی به زنان جامعه هم تلقی شود و ممکن است در بدنه اجتماعی حامی آقای روحانی تأثیر منفی بگذارد. بنده تمایل ندارم در شرایط کنونی که آقای روحانی در حال جمع‌بندی درباره کابینه آینده خود هستند از ایشان انتقاد و مشکلات ایشان را بیشتر کنم. به این دلیل که دولت از جهات مختلف تحت فشار قرار دارد و مخالفان دولت از تمام ابزارهای خود استفاده می‌کنند تا آقای روحانی در اجرای وعده‌هایی که به مردم داده ناموفق باشند. نکته دیگر اینکه زنان جامعه به دنبال معامله و سهم‌خواهی از دولت نیستند و بلکه مطالبات بدیعی و روشن خود را نسبت به دولتی که قرار است مدیریت کشور را به دست بگیرد عنوان می‌کنند. ما خودمان را در گفتمان آقای روحانی تعریف می‌کنیم و به همین دلیل قصد نداریم که آب به آسیاب دشمن بریزیم. با این وجود عدم توجه دولت آینده به مطالبات زنان پیامدهای منفی برای آقای روحانی و دولت ایشان به همراه خواهد داشت. زنان جامعه به دنبال سهم۳۰ درصدی در کابینه آقای روحانی بودند. این در حالی است که آقای روحانی نسبت به این مسأله بی‌توجهی نشان دادند.

انتظار زنان جامعه از دولت تدبیر و امید که به هر حال برآمده از جریان تحولخواه جامعه است و شعارهایی که در زمینه زنان مطرح می‌کرد، بیشتر از این بوده است. البته دولت آقای روحانی دولتی کاملا اصلاح‌طلب نیست و ایشان نیز چنین مساله‌ای را اعلام نکرده‌اند اما جریان تحولخواه ایران حامی اصلی ایشان در انتخابات ریاست‌جمهوری بوده است. بین جریان اصلاح‌طلبی و اعتدالگرایان نیز قرابت فکری زیادی مشاهده می‌شود که همه این مسائل می‌تواند به درک بیشتر شرایط موجود زنان جامعه کمک کند. جنبش زنان ایران هیچ‌گاه به آقای روحانی به عنوان یک رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب نگاه نکرده و انتظارات بیجایی نداشته است. با این وجود انتظار زنان جامعه این بوده که آقای روحانی نسبت به شعارهایی که در دوران تبلیغات انتخاباتی عنوان کرده‌اند متعهد باشند. به نظر من هنوز برخی از شعارهای ایشان درباره مطالبات زنان تحقق پیدا نکرده است.

در شرایط کنونی مهم‌ترین مطالبه زنان جامعه از دولت آقای روحانی چیست؟

یکی از مهم‌ترین مطالبات جامعه زنان حضور موثر در روند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی بوده است. آقای روحانی می‌تواند با انتخاب معاونان بیشتر و انتخاب زنان در مقام وزیر، زنان بیشتری را در روند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی جامعه شرکت دهد. در واقع بدون قرار گرفتن زنان در چنین جایگاه‌هایی دغدغه‌ها و مطالبات زنان به یک خواست همگانی و فراگیر تبدیل نمی‌شود. حضور زنان در جایگاه‌های تصمیم‌گیری سبب تحقق انتظارات زنان از مسئولان خواهد شد. به هر حال هنگامی که زنان جامعه حضور زنان را در عرصه‌های مهم تصمیم‌گیری و سیاست به مانند کابینه ریاست‌جمهوری مشاهده کنند با دلگرمی بیشتری مطالبات خود را پیگیری می‌کنند. نکته قابل تامل اینکه حضور زنان در مدیریت میانی دستگاه‌های اجرایی نیز کم‌رنگ بوده است. حضور زنان در مدیریت میانی دولت آقای روحانی نیز نیاز به بازنگری دارد، چرا که ما در کشور با زنان فرهیخته و دانشمندی روبه‌رو هستیم که می‌توانند به دولت در جنبه‌های گوناگون کمک کنند. مطالبات زنان در لایه‌های پنهان جامعه وجود دارد که در رفتارهای اجتماعی زنان و حتی خانواده‌های ایرانی بروز پیدا می‌کند. دولت آقای روحانی در زمینه مشکلات زنان به مانند مسائل زنان بی‌سرپرست یا بدسرپرست و کودکان آسیب‌دیده از بحران‌های خانوادگی باید اقدامات جدی‌تر انجام دهد. متاسفانه بخش عمده مشکلات زنان جامعه پنهان مانده و به صورت آشکار در محافل عمومی مطرح نمی‌شود. همین عامل سبب شده که دغدغه‌های زنان در اولویت‌های اصلی دولت‌ها قرار نگیرد.

دولت آقای روحانی لوایحی که درآن حقوق زنان و مطالبات زنان مطرح باشد نیز به مجلس ارائه نکرده یا کمتر چنین کاری کرده است. بسیاری از این لوایح و قوانین می‌تواند در آینده زنان جامعه تاثیر بسزایی داشته باشد. متاسفانه برخی از لوایح که در مجلس مطرح می‌شود نیازمند نگاهی علمی‌تر است. اینگونه طرح‌ها به نام دفاع از حقوق زنان مطرح می‌شود اما در واقع بعضا برخلاف حقوق زنان است و آسیب‌های جدی به حقوق زنان و برخی از مشاغل زنان می‌زند. البته بسیاری از این طرح‌ها به دولت مربوط نمی‌شود و عمدتا در کمیسیون‌های مجلس مطرح می‌شود. به همین دلیل بنده معتقدم برخی از طرح‌های مجلس درباره زنان نگران‌کننده است. زنان جامعه در شرایط فعلی به دنبال مطالبات جدی خود از دولت و مجلس هستند. به همین دلیل انتظار زنان از دولت آقای روحانی این است که لوایح جدی و بنیادی را درباره زنان مطرح کند و به مجلس بفرستد تا مجلس درباره این لوایح تصمیم‌گیری کند. دولت آقای روحانی در این زمینه می‌تواند تلاش بیشتری کرده تا نشان دهد که مطالبات زنان جامعه برای دولت از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر زنان جامعه در شرایط فعلی دغدغه‌های خود را مطرح نمی‌کنند و به انتقاد از سیاست‌های دولت آقای روحانی نمی‌پردازند تنها به‌دلیل فضایی است که برخی مخالفان علیه دولت به‌وجود آورده‌اند و فشار سنگینی را به دولت تدبیر و امید وارد می‌کنند.

چرا زنان اصلاح‌طلب موفق نشده‌اند با آقای روحانی دیدار داشته باشند و مطالبات خود را با ایشان در میان بگذارند؟ آیا در دیدار فراکسیون امید و رئیس جمهور مطالبات زنان اصلاح‌طلب به آقای روحانی منتقل نشده است؟

این مسأله تنها مختص به زنان اصلاح‌طلب نیست و بلکه مطالبه جدی زنان هر دو جریان سیاسی کشور است. رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی برای بیان مطالبات زنان جامعه بارها از آقای روحانی تقاضای دیدار حضوری کرده‌اند که متأسفانه به هیچ کدام از این درخواست‌ها پاسخ مثبت داده نشده است. بهتر است آقای روحانی برای این اتفاق پاسخ قانع کننده‌ای به زنان جامعه بدهد. مطالبات زنان جامعه به هیچ عنوان پیچیده و رازآلود نیست و کاملأ مشخص و شفاف است. زنان جامعه ما به دنبال حقوق شناخته شده و برابری در فرصت‌ها هستند. این در حالی است که آقای روحانی یک حقوقدان هستند و بهتر از هر فرد دیگری به ضرورت برابری حقوق بین انسان‌ها آگاهی دارند. آقای روحانی این مسأله را مورد توجه قرار دهند که نصف کسانی که در انتخابات از ایشان حمایت و موفقیت ایشان را تسهیل کردند، زنان جامعه بوده‌اند. در نتیجه می‌توان گفت که پاسخ ندادن به مطالبات این گروه از حامیان مهم ایشان، ممکن است به ندیدن نیمی از جامعه تعبیر شود. نکته مهم در این زمینه این است که مطالبات زنان به هیچ عنوان سیاسی نیست و بلکه بیشتر به مسائل اجتماعی مربوط می‌شود. به همین دلیل بسیار موثرتر و بهتر خواهد بود اگر با عینک غیر سیاسی و غیر سهم‌خواهانه به مطالبات زنان جامعه نگریسته شود. بنده امیدوارم در آینده شاهد حضور چشمگیرتر زنان در روند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی جامعه باشیم.