این‌بار کسی نگفت «خانواده‌ها»، همه یک‌صدا گفتند: «زنان در آزادی». زنان سرخ‌پوش عشق فوتبال، دو روز پیش، روز متفاوتی را آن هم در ورزشگاه آزادی گذراندند، بعد از سال‌ها انتظار.
از روز شنبه تا به حال، هنوز هم رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تصاویر و فیلم‌های زنانی را منتشر می‌کنند که توانستند فینال لیگ قهرمانان آسیا را که بین پرسپولیس ایران و کاشیمای ژاپن برگزار شد، از نزدیک و در ورزشگاه آزادی ببینند؛ اتفاقی که با فشار فیفا و AFC افتاد و راه را برای زنان علاقه‌مند به فوتبال باز کرد. وزارت ورزش و جوانان از چند روز قبل به تعدادی از زنان مسئول، نماینده و کانون هواداران پرسپولیس گفته بود که اسامی تعدادی از زنان و کد ملی آنها را برایشان بفرستد تا بلیت برایشان تهیه شود؛ همین هم شد و حدود ٥٠٠ تا ٦٠٠ زن که چهره‌هایی مانند دختران «محمود خوردبین» بازیکن پیشین پرسپولیس و دختر «علی پروین» هم بین آنها دیده می‌شد، به صورت انتخابی به ورزشگاه راه یافتند؛ از بین زنان مسئول هم فاطمه سعیدی و ناهید تاج‌الدین، نمایندگان مجلس در ورزشگاه حضور داشتند. این اتفاق البته بدون انتقاد نماند و با وجود آن‌که تعدادی دیگر از زنان هوادار که پشت درهای ورزشگاه بودند، توانستند بعد از ٢٠ دقیقه از شروع بازی، وارد ورزشگاه شوند و تعداد زنان حاضر را به یک‌هزار نفر برسانند، تعداد زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی و بعضی زنان مسئول این اتفاق را «گزینشی» و تبعیض‌آمیز دانستند.
«طیبه سیاوشی»، نماینده تهران و رئیس کمیته تربیت‌بدنی و جوانان کمیسیون فرهنگی مجلس یکی از کسانی است که از بدو ورودش به مجلس دهم، برای ورود زنان به ورزشگاه‌ها تلاش کرده و حالا می‌گوید اتفاق دو روز پیش را نه «گزینشی» که یک اتفاق مثبت و پیش‌برنده می‌داند. او به «شهروند» می‌گوید کسانی که به این موضوع معترضند بهتر است براساس واقعیات جامعه ایران راهکار نشان دهند، نه این‌که در خانه‌هایشان بنشینند و بگویند این ورود، گزینشی و به دردنخور بوده است: «درست است که من رئیس کمیته ورزش زنان و جوانانم ولی عاشق فوتبال نیستم که بروم از صبح در سرما پشت درهای ورزشگاه بایستم ولی زنانی که روز شنبه به ورزشگاه رفتند از ساعت ١١ تا عصر ایستاده بودند پشت در، پس عاشق فوتبال بوده‌اند و حق داشتند بروند. بعضی افراد گفته بودند که از این زنان در هتل المپیک پذیرایی شده درحالی‌که این‌طور نبود.»
او می‌گوید: «٤٠سال از این ماجرا گذشته ولی صدای هیچ کس درنیامده بود ولی الان این حق به یک مطالبه اجتماعی تبدیل شده و افراد با هر راهکاری دنبال این بوده‌اند که آن را پیش ببرند. برای والیبال و بسکتبال هم انتخاب گزینشی بود و برای همین گفتیم که حالا آن را در فوتبال هم امتحان می‌کنیم. من هم می‌توانم در فضای مجازی یک نوشته خیلی دردناک بنویسم و کلی هم لایک بگیرم و خوشحال شوم و نروم ورزشگاه ولی این اعتراض مدنی نیست. برای به دست آوردن یک حق باید تلاش کرد و این با خانه نشستن به هیچ‌وجه عملی نیست.»
او ادامه می‌دهد: «من موافقم که ورود زنان نباید گزینشی و تبعیض‌آمیز باشد و همه باید بتوانند به ورزشگاه بیایند. راستش به من گفتند ١٨ نفر را معرفی کن، من سه چهار نفر را می‌شناختم و معرفی کردم. بقیه را هم با پرس و جو معرفی کردم و اصلا نمی‌شناختم، بنابراین نمی‌شود به این گفت گزینشی. وزارت ورزش هدف‌گذاری کرده بود که ٧٠٠ -٨٠٠ زن را راه بدهد؛ با این‌که هفته قبل، شورای تأمین مجوز ورود ٣٠٠ نفر را داده بود ولی تعداد به ١٠٠٠ نفر رسید. البته تعدادی هم نتوانستند وارد شوند. درنهایت حدود ٥٠٠ -٦٠٠ نفر گزینشی بودند، بقیه کسانی بودند که پشت در بودند و بلیت هم نداشتند. درست است که این شکل ورود، طبیعی نیست و زنان و مردان باید بتوانند بلیت بخرند ولی چون بعضی دستگاه‌ها به این موضوع، ورود قضائی می‌کنند، وزارت ورزش و کشور که بشدت موافق ورود زنانند، ناچارند شیوه‌هایی را برای این موضوع به کار ببندند.»
سیاوشی می‌گوید قرار است این الگو از این به بعد در بازی‌های ملی تمرین شود: «تمام تلاشمان این است که این موضوع شکل عادی بگیرد و تا قبل از آن با این شکل ورود زنان به بازی‌های ملی، قاعدتا به سطح لیگ تسری پیدا می‌کند. تا آن موقع مردان ما هم یاد می‌گیرند که زنان هم می‌توانند باشند و خیلی حرف‌ها را نباید بزنند و خیلی چیزها را نباید مصرف کنند.»
گفت‌وگو با یکی از زنان تماشاگر بازی فینال که با خرید بلیت در فهرست وزارت ورزش و جوانان قرار گرفت؛ما نشنیدیم که مردی فحش بدهد
نوشین یکی از‌هزار دختری بود که به اصرار فیفا برای نخستین‌بار وارد فضای ورزشگاه آزادی شد تا بازی فینال لیگ قهرمانان آسیا را تماشا کند و هنوز از یادآوری هیجان بازی، ذوق‌زده می‌شود. زمانی که اعلام شد زنان حق ورود به ورزشگاه را دارند، حدود ٣٠٠زن ثبت‌نام کردند تا از روی صندلی‌های ورزشگاه بازی فینال را به نظاره بنشینند. خواهر نوشین خبرنگار اقتصادی است و از طریق او اطلاع پیدا کرد که حق ورود به ورزشگاه برای این بازی به زنان داده شده است و درنهایت با فرستادن کد ملی‌اش به یکی از نمایندگان زن در مجلس، توانست در فهرست وزارت ورزش و جوانان برای ورود به ورزشگاه قرار بگیرد.
از چه طریقی متوجه شدید زنان حق حضور در ورزشگاه را دارند؟
از طریق خواهرم که خبرنگار اقتصادی است متوجه شدم زنان اجازه ورود به ورزشگاه را دارند. برای همین ثبت‌نام کردم و قرار بر این شد تا قبل از ساعت ١١در ورزشگاه حضور داشته باشیم.
از آنجایی که این حضور تجربه نخست زنان بود آیا مشکلی به وجود نیامد؟
تجربه اول بودن باعث کمی بی‌نظمی شده بود وگرنه هیچ مشکل یا حاشیه‌ای به وجود نیامد. ٣٠٠زن ثبت‌نام کرده بودند که در مرحله نخست طبق لیست و کدملی چک شدند و در مرحله بعد کدملی‌ها مورد بررسی قرار گرفت، البته تعدادی اتوبوس به خانم‌ها اختصاص داده بودند که با هرکدام از آنها یکی از زنان حراست همراه بود. یکی از بی‌نظمی‌ها این بود که تا ساعت ٣٠: ٣زنان را در پیست دوچرخه‌سواری نگه‌داشتند تا مردان وارد ورزشگاه شوند که خیلی‌ها برای این مسأله شاکی شدند، اما به نظرم این‌طور بهتر بود.
٣٠٠زن برای تماشای بازی ثبت‌نام کرده بودند، اما تعداد زنان در ورزشگاه طبق شنیده‌ها به ١٠٠٠نفر می‌رسید.
بله تعدادی از زنان علاقه‌مند که از طریق شبکه‌های مجازی از حق ورود زنان به ورزشگاه اطلاع پیدا کرده بودند خودشان را به ورزشگاه رسانده بودند، البته آنها دیرتر از ما حق ورود پیدا کردند به‌طوری که تعدادی از آنها بعد از اتمام نیمه اول وارد ورزشگاه شدند و گروهی هم در نیمه دوم بازی را توانستند از سکوها به تماشا بنشینند.
همیشه یکی از دلایلی که برای منع ورود زنان به ورزشگاه‌ها آورده می‌شود واژه‌های نامناسب رایج در این محیط‌هاست. برخورد مردان با حضور زنان در ورزشگاه چگونه بود؟
بله همیشه این جمله شنیده می‌شود که اگر ورزشگاه بروید فحش‌های جدید یاد می‌گیرید، البته من به شخصه هیچ فحشی نشنیدم. اگر کسی هم بخواهد در میان ١٠٠هزار نفر فحشی هم بدهد شنیده نمی‌شود! مردان برخورد مناسبی داشتند و حتی هنگام ورود به ورزشگاه گروهی از مردان شروع به تشویق زنان کردند.
از حال‌وهوای بازی و ورزشگاه بگویید.
من قبلا در سالن بسکتبال حضور داشتم، اما جو ورزشگاه ١٠٠هزار نفری تجربه دیگری است. زنان هم لیدری داشتند که هر شعاری مردان می‌دادند به ما یاد می‌داد که چه جوابی بدهیم. به نظرم خیلی خوب بود، البته جدا از بی‌نظمی‌ها که به بی‌تجربگی‌ها برمی‌گشت. به‌عنوان مثال برای ١٠٠٠زنی که در ورزشگاه حضور داشتند، تنها ٤اتوبوس اختصاص داده بودند و برای همین بعضی از زنان تا هتل المپیک را پیاده آمدند.
به نظرتان این تجربه می‌تواند بابی باشد برای حضور همیشگی زنان در ورزشگاه‌ها؟
هر چیز جدیدی نیاز به شروع دارد. جامعه ما هم در این مورد نیازمند شروع و فرهنگسازی است، البته هم فرهنگسازی در میان مردان و هم زنان. فرهنگسازی که حتما سبب می‌شود شروع درستی داشته باشیم.
- 11
- 3
