قوانین سقط جنین در ایران چیست؟

یکی از قوانین سقط جنین در ایران این است که برای سقط مجازات تعزیری و دیه میگیرند

قوانین سقط جنین در ایران

هیچ تعریفی از سقط جنین د ر قانون وجود ند ارد اما درواقع به خروج اراد ی جنین از رحم مادر اطلاق میشود بگونه ای که قابلیت زیست و حیات نداشته باشد؛ یعنی به محض این که جنین از رحم ماد ر، خارج میشود حیاتش پایان میپذیرد وگرنه به د نیا آمدن جنینی که با د ستگاه، اد امه حیات پید ا کرده؛ مصد اق سقط جنین نیست. اگر مرگ جنین به صورت خودبه ‎خود رخ دهد، به آن سقط خودبه خودی میگویند. در نظر داشته باشید که مجازات تعزیری و پرد اخت دیه توسط قانونگذار برای سقط عمد ی جنین تعيين شده است.

موارد سقط جنین قانونی در ایران

صدور مجوز سقط جنین در مواردی که توسط قانون تحت عنوان سقط درمانی شناخته میشود؛ امکانپذیر است. این موارد عبارتند از:

>> ادامه ی بارداری برای ماد ر مبتلا به بیماری باعث تهدید سلامتی وی شود.

>> جنینی که در رحم مادر وجود دارد؛ دچار ناهنجاری هایی است که هیچ سازگاری با حیات جنین ندارد و این نوزاد نمیتواند بعد از زایمان، زندگی کند.

>> سقط درمانی تا قبل از چهار ماهگی نوزاد با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تائید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که به علت عقب افتاد گی یا ناقص الخلقه بود ن باعث تهدید جانی مادر میشود؛ مشروط بر رضایت زن، امکانپذیر است.

مجوز سقط قانونی با رأی قاضی صادر می شود

صدور مجوز سقط قانونی، صرفا با رأی قاضی امکانپذیر است. اگر در صدور مجوز سقط( به دلیل سن بارداری و نزدیکی آن با سقف زمانی برای صدور مجوز) محدودیت زمانی و فوریت وجود داشته باشد؛ کمیسیون سقط درخصوص صدور یا نبود صدور جواز در حضور قاضی، پزشک متخصص متعهد و پزشک قانونی در همان روز مراجعه تصمیم گیری می کند.

نخستین مرحله ی دریافت مجوز سقط اینست که مادر باردار به اداره پزشکی قانونی مرکز استان، مراجعه کند. البته در بعضی از مراکز استان های بزرگ که چند اداره دارند؛ پذیرش این متقاضیان، صرفا توسط یکی از اداره ها میباشد.

همچنین درصورت بستری شدن مادر باردار به دلیل بیماری، همسر یا یکی از بستگان نزدیکش میتوانند با معرفی نامه پزشک معالج به اداره پزشکی قانونی بروند و از جانب مادر باردار، تقاضای سقط را مطرح کنند.

مدارک مورد نیاز برای مراجعه به پزشکی قانونی

متقاضی باید در زمان مراجعه به پزشکی قانونی، مدارکی را ارائه دهد که از آن ها می توان به کارت شناسایی معتبر و سونوگرافی اوایل بارداری اشاره کرد. مدارک لازم دال بر ناهنجاری جنین، شامل اکوکاردیوگرافی یا گزارش ازمایش ژنتیک و سونوگرافی ناهنجاری جنین می باشد. در صورتی که بیماری مادر، دلیل تقاضای او برای سقط جنینش است باید مدارکی دال بر بیماری مادر بهمراه گواهی پزشک معالج ، ارائه دهد.

جواز صادرشده برای سقط جنین در ایران حداکثر ۱۵ روز اعتبار دارد

مادر باردار، پس از پذیرش و تشکیل پرونده توسط یکی از پزشکان، معاینه می شود. در صورت عدم تکمیل مدارک ارائه شده باید مدارک تکمیلی نظیر سونوگرافی، درخواست و گاه نیز مشاوره با متخصصین انجام شود. اگر برای صدور مجوز سقط با احراز همه شرایط لازم، محدودیت زمانی وجود نداشته باشد؛ از مادر تقاضا می شود تا مجددا در روز معینی( طی حداکثر ۷ روز آينده) مراجعه کند.

در صورتی که ناهنجاری و بیماری جنین از دلایل تقاضای سقط باشد؛ اخذ اظهارات مادر باردار و همسرش و همچنین ارائه ی شناسنامه آن ها الزامیست. قاضی کمیسیون در صورت عدم امکان حضور همسر، درباره ی نحوه ی اخذ اظهارات همسر وی تصمیم گیری می کند ولی اگر بیماری مادر، دلیل تقاضای سقط باشد، اخذ اظهارات همسر، الزامی نیست.

جواز سقط جنین

مدت اعتبار جواز صادرشده برای سقط، حداکثر ۱۵ روز میباشد و پس از مدت مذکور، این جواز باطل می شود. برخی اوقات، مدت اعتبار رأی، کم تر است؛ به این دلیل که فقط تا قبل از چهار ماهگی می توان سقط قانونی انجام داد. اگر تا ۴ ماهگی جنین، چیزی نمانده باشد؛ اعتبار مجوز سقط صادرشده یک روز است و مادر باردار باید سریعا به بیمارستان برود.

بیمارستان صرفا با مجوز سقط قانونی( صادرشده توسط قاضی) و نسخه پزشک ، موظف به تهیه دارو برای انجام سقط می باشد. به این صورت که مسئولان بخش، داروی لازم را از داروخانه بیمارستانی که مادر در آن بستری شده تهیه و استفاده میکنند.

در صورت اعتراض مادر یا همسر به رأی صادره دال بر جواز یا عدم جواز سقط، حداکثر تا یک هفته پس از زمان صدور آن میتوانند به دادگاه تجدید نظر ویژه سقط قانونی بروند. در این زمان ، توجه به سن جنین، الزامی نیست؛ بدین دلیل که درصورت بیشتر شدن سن بارداری از چهار ماه، نمیتوان رأی صادره را تغيير داد.

مجازات سقط جنین در ایران

قانونگذار ایرانی برای ماد ر باردار د ر هیچ حالتی مجازات حبس، جریمه و … پیش بینی نکرد ه است و اگر مادر از روی عمد ، جنینش را سقط نماید ؛ ملزم است که به همسرش دیه بدهد. باتوجه به مراحل رشد جنین، د یه ی جنین، متفاوت است اما پس از چهارماهگی که روح د ر جنین د مید ه شد ه است، د یه او کامل میشود.

هیچ حکم صریحی برای پد ری که مشوق همسرش به سقط جنین است یا ابزار سقط جنین را فراهم کرده، تعيين نشده است ولی سنگین ترین مجازاتی که میتوان برای پد ر در نظر گرفت، همان پرد اخت د یه است. البته چون خود پد ر یا ماد ر در این سقط، مقصر بوده اند ؛ هیچ سهمی از د یه نمی برند.

هر کس عامدا موجب سقط جنین مادر باردار به واسطه ضرب یا ازار و اذیت او شود؛ علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص، باید بمدت یک تا سه سال، حبس شود. گاهی اوقات یک شخص، ماده ای را از روی دشمنی به مادر باردار می دهد تا جنینش به واسطه ی ان سقط شود؛ از این رو مجازات فرد مجرم، حبس بمدت شش ماه تا یک سال است ولی اگر خود مادر عمدا ماده ای را مصرف کند تا جنینش سقط شود، مجازات او حبس به مدت سه تا شش ماه میباشد مگر در زمانی که جنین برای مادر مضر باشد و قادر به ثابت کردن این ادعا باشد.

وضعیت سقط جنین در جهان

سقط جنین به دلایلی نظیر تنظیم خانواده، گریز از بارداری ناخواسته، مخفی کردن روابط جنسی ممنوع یا نامشروع پیش از ازدواج رسمی و قانونی، هتک ناموس به عنف و ... در سطح جهان، افزایش یافته است.

طبق آمار جهانی، سالانه در دنیا ۱۲۱ میلیون بارداری ناخواسته اتفاق می افتد که ۷۳ میلیون از آن ها اقدام به سقط جنین خود می کنند. طبق این آمار، حدود ۵۸۵ هزار زن در جهان در هرسال به دلیل عوارض حاملگی میمیرند که ۲۰ درصدش مربط به سقط های غیرقانونیست. سقط جنین در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در اکثر کشورهای دنیا غیرقانونی بود. آزادسازی سقط جنین در نخستین سال های دهه ۱۹۵۰، در بسیاری از کشورهای اروپایی مورد توجه قرار گرفتو پس از آن سقط جنین در طول دو دهه ی۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ در تمامی کشورهای پیشرفته مجاز شد.

در حال حاضر، شرایط خاصی برای سقط جنین در بعضی از کشورهای اروپایی نظیر فنلاند، سوئیس، ﭘرتغال و اسپانیا در نظر گرفته شده که از این شرایط می توان به سن کم یا زیاد زن برای بارداری، شرایط بد اقتصادی خانواده و ناتوانی در تأمین هزینه های یک عضو جدید، وضعیت تجرد زن و تعداد زیاد فرزندان اشاره کرد. ایرلند در میان کشورهای اروپایی، تنها کشوری بود که تحت هر شرایطی سقط جنین را ممنوع کرده بود ولی این قانون در سال ۲۰۱۸ تغییر کرد.

سازمان ملل متحد در سال ۱۹۹۹ میلادی در یک پژوهش جهانی از لحاظ تجویز سقط جنین و دلایل آن، کشورهای مختلف جهان را مورد بررسی قرار داد. از این رو دلایل مورد توجه برای سقط جنین ، شامل حفظ جان مادر، دلایل اقتصادی و اجتماعی، حفظ سلامت روانی زن، ناقص بودن جنین، حفظ سلامت جسمانی زن، وضعیت جنین های ناشی از تجاوز به عنف و زنای با محارم و خواست خود زن بود.

در کشور ایران مگر در شرایطی خاص سقط جنین ممنوع است

گردآوری: بخش جامعه سرپوش