قتل غیر عمد در قانون، چه مجازاتی دارد؟

نخستین حالتی که یک قتل غیر عمد محسوب شود، حالت شبه عمد است

قتل غیر عمد

قتل غیرعمد یا شبه عمد، به قتل عمد شباهت دارد؛ به این دلیل که در نتیجه ى آن شخص میمیرد و دیگر قادر به ادامه ی حیات نیست ولی تنها تفاوتشان در اینست که قتل عمد با عمد و آگاهى و قصد و سوء نیت و نتیجه ى امرى که سلب حیات و فوت شخص را بهمراه دارد؛ اتفاق می افتد.

انواع قتل غیر عمد

جنایات در فقه اسلامی به دسته تقسیم می شوند که شامل عمدی، شبه عمدی و خطای محض می باشند. قتل عمدی، همان قتل عمد است و درحالیکه قتل شبه عمدی و خطای محض، نوعی قتل غیرعمد محسوب می شود. پس از انقلاب اسلامی، قانون مجازات اسلامی به تصویب رسید که این قانون، مبنای انواع مجازاتهاست و با تبعیت از همین دسته بندی ، جرائم را تعيين تکلیف کرده است.

مصادیق و شرایط قتل غیرعمد در قانون

>> گاهی اوقات یک شخص در قتل غیرعمد، قصد سلب حیات دیگرى را ندارد ولی کارى که منجر به فوت شخص مى شود را انجام مى دهد ولی عمل وى عرفاً باعث فوت نمى شود با این که در آن شخص، علت فوت می شود. مثلا برخى از افراد در مقابل دوستانشان، کارهایی همچون کتک زدن یا سیلى یا شوخى هایی را انجام مى دهند که عرفا باعث مرگ نمى شود ولی دلیل فوت برخى از افراد مى شود. مثلا فردى از روی شوخى، دلیل فوت فرد مبتلا به ناراحتى قلبى مى شود که چنین عاملی بطور معمول، کشنده نیست ولی باعث سلب حیات در برخى از افراد مى شود.

>> جهل، عامل دیگر در قتل غیرعمد محسوب میشود؛ یعنى شخص، تصمیم داشته که کارى را انجام دهد که آن کار برطبق باور و عقیده اش درست و صحیح بوده است. مثل آنکه یک فرد، اقدام به تیراندازی براى شکار حیوانی مى کند ولی تیر وی به یک انسان برخورد مى کند.

>> گاهی اوقات قتل غیرعمد در اثرعامل تقصیر رخ می دهد که در نتیجه ی آن شخص، مرتکب جرم در دو حالت زیر میشود:١- تقصیر از روى عمد بوده ٢- تقصیر یا، نشأت گرفته از منشاء اصلى خود می باشد.

عوامل و ارکان تشکیل دهنده جرم قتل غیرعمد

جرایم برطبق گفته ی وکیل جرم قتل غیرعمد به سه رکن قانونى و مادى و معنوى براى محقق شدن نیاز دارند.

> به فعل و ترک فعلى که در قانون، مجازات دارد؛ رکن قانونى جرایم گفته میشود. صراحتا به قتل غیرعمد در قانون اشاره شده است و مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است.

قتل غیر عمد در مفهوم کلی خود در قانون مجازات یا شبه عمد است

> به رفتار فیزیکى و مادى که به صورت فعل یا ترک فعل است، رکن مادى جرایم می گویند، مانند خطا و بى مبالاتى که اکثرا در پرونده هایی با موضوع قتل غیرعمد در تصادفات، قابل رویت است و تعمیرنکردن بموقع ماشین، یکی از دلایل این تصادفات می باشد.

مجازات قتل عمد شبه عمدی

فرد قاتل در هر سه حالت، قصد کشتن کسی را ندارد و در اثر یک سری اشتباه، منجر به مرگ شده است. قتل در چنین حالتی غیر عمدیست و برای آن شخص، مجازات قصاص در نظر نمیگیرند بلکه مجازات فرد قاتل، پرداخت دیه و تحمل حبس از ۱ تا ۳ سال می باشد.

قتل خطای محض

خطای محض، نوع دیگری از قتل های غیرعمد محسوب میشود که احتمالا در سه حالت زیر رخ می دهد:

- وقتی که در حالت خواب یا بیهوشی، این عمل اتفاق بیوفتد. مثلاً شخصی باعث مرگ فرد دیگر بر اثر غلتیدن در خواب بشود.

- به قتلی خطای محض می گویند که توسط فرد صغیر یا مجنون رخ داده باشد؛ به این دلیل که چنین قتلی از روی عقل و تصمیم و شعور نیست.

- شخص در این حالت نمیخواهد کسی را بکشد و حتی نمیخواهد که چنین عملی منجر به قتل شود و یا شخص خاصی را برای انجام این عمل در نظر ندارد اما منجر به مرگ میشود. مثلاً شکارچی، اقدام به تیراندازی برای شکار خود بنماید اما تیر او برحسب خطا به یک انسان برخورد کند و او را بکشد.

مجازات قتل خطای محض

مرتکب قتل خطای محض، صرفا باید دیه بپردازد. ین نوع قتل، قصاص ندارد اما پرداخت دیه در این وضعیت بر مبنای فقه اسلامی، برعهده عاقله ی مرتکب، نظیر بستگان مرد قاتل به ترتیب ارث مثل پدر، پدربزرگ، فرزند پسر، برادر، عمو، دایی و … است.

دیه در ماه های حرام

ماه های حرام، شامل رجب، ذیقعده، ذیحجه و محرم می باشد. اگر در یكی از این ماهها قتل، اتفاق بیفتد؛ مرتکب جرم باید دیه کامل بعلاوه ی یك سوم آن را بپردازد. این نکته را در نظر بگیرید كه شاید در ماه حرام، صدمه وارد شود ولی در ماه غیر حرام، مرگ آن شخص اتفاق بیفتد، در این حالت، چیزی به دیه مقدر( یعنی دیه کامل) اضافه نمی شود. به بیان دیگر، شخص مجرم، تنها درصورتی باید دیه كامل بهمراه یك سوم آن را بپردازد که در ماه حرام، صدمه و مرگ اتفاق افتاده باشد.

قتل غیرعمد ممکن است بر اثرعامل تقصیر باشد

دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم قتل غیرعمد

داد گاه کیفرى ٢ به عنوان دادگاه صالح جهت رسیدگى به جرم قتل غیرعمد محسوب میشود. به دادگاهى که بر اساس ماده ٣٠١ قانون آئین دادرسى کیفرى شامل کلیه جرائم میباشد به جز جرایمى که دادگاه صالح آن توسط قانون، تعیین شده است؛ دادگاه کیفرى ٢ می گویند. دادگاه کیفری ۲ در شهرهایی تشکیل می شود که شورای عالی قضایی لازم بداند و میتواند بر حسب مورد، شعب متعددی داشته باشد. شورای عالی قضایی موظف است که هر شعبه را به هر یک از انواع جرائم تخصیص دهد.

وکیل قتل غیر عمد

تنظیم شکواییه ای مبنی بر بی گناه بودن متهم، در پروندهایی با موضوع دعاویی قتل غیرعمد، حائز اهمیت است. پس توصیه میشود که یک وکیل متخصص، تنظیم شکواییه را در جرم قتل غیر عمد انجام دهد؛ به این دلیل که افراد معمولی نمیتوانند از الفاظ حقوقی متناسب استفاده کنند. همچنین عوامل مؤثر در روند رسیدگی به پرونده شامل تنظیم لایحه، دفاعیه برای دفاع و بی تقصیر نشان دادن می باشد.

چگونگی رسیدگی به جرم قتل غیر عمد

افراد ذی صلاح ، بعد از وقوع قتل، به صحنه ی جرم از طرف کلانتری اعزام میشوند. وظیفه ی آن ها اینست که صحنه را محبوس کرده و بطور کامل، تحقیقات مربوطه را انجام دهند. از این رو بهتر است که یک وکیل کیفری از همان لحظات ابتدایی در کنار شما باشد تا از مشاوره های وکیل در بازجویی های اولیه بهرمند شوید. اولیاء دم مقتول در مراحل بعدی به دادسرا ارجاع داده می شوند تا پرونده ی مربوطه پیگیری شود. لذا یکی از کارهای مهم برای پیشبرد پرونده، پیگیری پرونده توسط وکیل و صحبت با خانواده مقتول و اولیاء دم می باشد.

بعد از بررسی پرونده ی مربوطه، کیفرخواست درصورت تشخیص جرم متهم، صادر و پرونده به دادگاه ارجاع داده می شود. وکیل دفتر حقوقی حق گرا در دادگاه به شما کمک می کند تا غیر عمد بودن قتل را با جمع آوری مدارک ثابت کند. در نهایت ، دادگاه درصورت تشخیص قتل غیر عمد، شخص خاطی را محکوم به پرداخت کامل دیه می کند و برای وی به نسبت جرمش، حبس میبرد.

دادگاه صالح جهت رسیدگى به جرم قتل غیرعمد داد گاه کیفرى ٢ مى باشد

گردآوری: بخش جامعه سرپوش