کودکی ام بین تحقیر و التماس گم شد

کودکان خردسال معمولا زبان شیرینی دارند و برخی کلمات را به سختی ادا می کنند و این مساله موجب شیرین تر شدن آنان می شود اما کودکان متکدی یا کار یاد گرفته اند که برای به دست آوردن پول بیشتر، مانند بزرگ ترها صحبت کنند گرچه صدای کودکانه آنها که پشت جملات طولانی و التماس ها پنهان شده، بازهم دل را به درد می آورد.

عده زیادی از مردم هر روز به کودکان و نوجوانانی که تکدی گری می کنند یا خرده کالاهایی مانند آدامس می فروشند ، کمک می کنند.

زنی با دیدن کودک خردسالی که تکدی گری خود را پشت فروش فال ، پنهان کرده است ، بسیار متاثر می شود و فورا چند اسکناس به دست کودک می دهد و فال هم برنمی دارد در صورتیکه کارشناسان مربوطه می گویند که دست کم پول را باید در مقابل کالا پرداخت کرد.

کودک با خوشحالی می رود اما فردای آن روز خواهر کوچک تر خود را نیز به خیابان می آورد و مردم هم بیشتر کمک می کنند.

وقتی از زنی می پرسم که چرا با وجود فعالیت این همه خیریه و موسسه حمایتی دولتی و غیردولتی به کودکان متکدی کمک می کند، می گوید: حتما حمایت ها کافی نیست که آنان ناگزیر به تکدی گری می شوند ضمن آنکه من پسری دارم که اغلب دلم نمی آید او را برای خرید نان به بیرون خانه بفرستم اما نمی دانم این کودکان چگونه والدینی دارند که آنها را برای کار به خیابان ها می فرستند که امنیتی هم ندارد . 

در همین حین ، کودک، لباس زن دیگری گرفته و او را رها نمی کند و با التماس از او می خواهد که فالی بخرد یا کمکی به او بکند که زن با الفاظ تندی ، او را از خود می راند.

کودک درحالیکه اشک در چشمانش حلقه زده ، او را رها می کند و از آنجا دور می شود تا دیگران قطرات اشکش را نبینند. کاش آن زن می دانست که این کار او چه تاثیری در روحیه کودک دارد.

برخی از این کودکان همراه والدین خود هستند و برخی دیگر به تنهایی به تکدی گری یا فال فروشی و گلفروشی و از این دست کارها، می پردازند.

اما چرا تکدی گری کودکان روزبروز بیشتر در شهر به چشم می آید و نقش نهادهای حمایتی در این بین چیست و آیا کمک های بی واسطه و مستقیم مردم به کودکان متکدی موجب افزایش سوء استفاده از کودکان و کار کشیدن آنها نمی شود. 

*کمک های مستقیم مادی عاملی برای افزایش پدیده تکدی گری است

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می گوید: امروزه با پدیده تکدی گری کودکان و همچنین کودکان کار و خیابان روبرو هستیم .

سیدحسن موسوی چلک میگوید: نیاز مادی را مهم ترین علت رو آوردن کودکان به تکدی گری می داند و می افزاید: گاهی مدیریت این پدیده خیلی سخت می شود.

وی ادامه می دهد : مردم به دلایل فرهنگی، سنتی ، اعتقادی و عاطفی به این مساله باور دارند که باید از فقیر دستگیری کرد و کمک های نقدی خود را نیز بطور مستقیم به متکدیان سطح شهر می دهند.

وی اضافه می کند: این در حالی است که کمک های نقدی مستقیم به متکدیان می تواند آنان را به ادامه این کار تشویق کند و حتی افرادی هم که تکدی گری انجام نمی دهند به این کار رو آورند.

*چرا نیازمندان بجای مراجعه به نهادهای حمایتی، تکدی گری می کنند؟ 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می گوید: تکدی گری معمولا برغم همه پیامدهای جانبی ، درآمد خوبی دارد که از مهم ترین علل روآوردن افراد به این پدیده می شود.

چلک می افزاید: از سوی دیگر نظام تامین اجتماعی چندان قوی در کشور از گذشته دور ، وجود ندارد بنابراین حتی درصورت شناسایی افراد برای قرار گرفتن در چرخه حمایتی ، آنان علاقمند به تحت پوشش قرار گرفتن مستمری نهادهای حمایتی نیستند.

وی تصریح می کند: اینگونه افراد ترجیح می دهند که در خیابان باشند و به سمت سازمان های حمایتی نروند ؛ البته این مساله دلایل دیگری هم دارد ، بطورمثال متکدیان یا کودکان کار خیابان، استقلال دارند، هرکاری بخواهند انجام می دهند و مالیات هم نمی دهند.

وی از تبریز به عنوان شهری موفق در کنترل پدیده تکدی گری در کشور نام می برد و می گوید: در این شهر مردم یاد گرفته اند که بجای اینکه به متکدیان پول بدهند ، کمک های خود را به موسسه های خیریه بدهند یا مستمندان و فقیران را شناسایی کرده و به موسسه ها معرفی می کنند.

*کودکانی که بار خانواده را به دوش می کشند

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران تاکید می کند: کمک به مستمندان باید از طریق موسسه های خیریه و نهادهای حمایتی انجام شود و حمایت های مستقیم موجب می شود که متکدیان و کودکان کار همچنان در خیابان ها باقی بمانند.

چلک می افزاید : برخی کودکان متکدی سرپرست خانواده هستند و کمک های نقدی مردم را صرف تامین مخارج خانه می کنند اما عده ای از این کودکان نیز از طریق افراد سودجو، سازماندهی شده اند و تعدادی از کودکان جزو اتباع بیگانه هستند.

وی تصریح می کند: هرچند برخی کودکان متکدی یا کودکان کار از اتباع بیگانه هستند اما نباید فراموش کرد که همه آنان ، کودک هستند و بودن کودک در خیابان، آسیب زا است.

*آسیب های تهدیدکننده کودکان متکدی و کار 

رئیس دفتر عملکرد سازمان بهزیستی کشور می گوید: آسیب های متعددی کودکان متکدی و کار را که در خیابان هستند، تهدید می کند.

چلک، سوء تغذیه و بیماری های روان را از جمله این آسیب ها عنوان می کند و می افزاید: بسیاری از این کودکان ، کودکی را تجربه نمی کنند و در دوران کودکی تحقیر می شوند.

وی اضافه می کند: کودکان با دیدن خانواده هایی که با کودکان خود مهربانی می کنند یا با آنها به تفریح و مهمانی می روند، دچار سرخوردگی و حسادت می شوند .

وی تصریح می کند: وقتی در خیابان باشی باید کاری کنی که قوی باشی و قدرت در این شرایط نیز در این است که کارهایی فراتر از سن خود ، انجام دهند.

وی تاکید می کند : کودکان حقوقی مانند تفریح ، امنیت و بهداشت دارند که باید از آن برخوردار شوند اما متاسفانه کودکان متکدی و کار از این حقوق محروم هستند.

*کار کردن کودکان زیر ۱۵ سال بطورقانونی ممنوع است 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در ادامه به قانون کار اشاره می کند و می گوید: طبق این قانون کودکان در سنین ۱۵ تا ۱۸ سال می توانند کار کنند اما کار نباید به جسم و روح آنان ضرر برساند.

چلک تاکید می کند : طبق قانون کار ، کار کردن کودکان کمتر از ۱۵ سال ممنوع است.

وی با اشاره به مقاوله نامه ۱۸۲(نوعی پیمان نامه) سازمان بین المللی کار در خصوص ممنوعیت ومحو بدترین اشکال کار کودک، خاطرنشان می کند: کشورها در این پیمان ، متعهد شدند که کارهای سخت و زیان آور برای کودکان مشخص شود و ایران نیز در هیات دولت این مساله را مصوب و ابلاغ کرد.

وی تصریح می کند: آیین نامه منع بدترین اشکال کار کودک در ایران وجود دارد اما باز هم متاسفانه کودکان برخی از این کارهای سخت و زیان آور را انجام می دهند .

*۱۳ دستگاه مسئول برای کودکان متکدی و کار 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران می گوید: ۱۳ دستگاه در حوزه تکدی گری مسئولیت دارند اما عملکرد آنها در این حوزه قابل توجه نیست.

چلک می افزاید: با توجه به شرایط اقتصادی و ضعف مالی موجود، امکان به صفر رساندن تکدی گری در جامعه وجود ندارد و به راحتی میسر نیست اما دستگاه ها می توانند حداقل به مواردی مانند کار ایمن، ساعات کار کمتر و دفاع از حقوق آنان بپردازند.