برای خیلی‌ها سال۹۷ و روزهای کاری تازه از دیروز شروع شده است. با پایان یافتن تعطیلات تقریبا دو هفته‌ای، شما نوروز را چطور گذراندید؟ آیا حال و هوای شما همچون نوروز سالهای گذشته بود؟ چقدر اخبار تلخ و بد اجتماعی و اقتصادی را دنبال می‌کردید؟ آیا این خبرها در حس و حال شما تاثیری می‌گذاشت؟
ایرانی‌ها امسال درحالی پا به سال جدید گذاشتند که شاهد زمستانی «اعتراضی» بودند. دی و بهمن‌ماه سال۹۶ با اعتراض‌های مردمی نسبت به وضعیت اقتصادی کشور سپری شد. بخشی از مردم به‌دنبال مطالباتی که از دولت و حاکمیت داشتند عکس‌العمل مسئولان را منفعلانه ارزیابی کردند و همین‌ها موجب شد تا زمستان۹۶ فضایی ناامیدکننده را در جامعه رقم بزند.
با این وضعیت نوروز از راه رسید؛ روزهایی که به‌طور عادی می‌تواند برای هر فردی پر از حس نشاط و امید باشد. چند روزی از سال۹۷ نگذشت که قیمت دلار بالا رفت؛ اتفاقی که اثرات منفی خود را بر زندگی افراد می‌گذارد و شاید خیلی‌ها با شنیدن آن نگرانی از روزها و ماه‌های پیش‌رو در خود احساس کردند. در چنین حال و هوایی، نوروز که فرصتی برای شادی و آرامش است می‌تواند اثر مخرب خود را بر روان همه آنهایی که دغدغه معیشت دارند و خواستار ثبات اقتصادی و بهبود وضعیت اشتغال در ایران هستند، بگذارد. آن هم که بسیاری معتقدند «سالی که نکوست از بهارش پیداست.»
در این میان، عده زیادی برای تعطیلات نوروز که بهترین فرصت برای سفر کردن است، برنامه‌ریزی دقیقی کردند و راهی جاده و کوه و دشت شدند. عده‌ای هم ترجیح دادند در خانه بمانند، استراحت کنند و به دید و بازدید اهالی فامیل بروند. برخی هم نگاهی به جیب و حساب‌شان کردند و تصمیم به ماندن در شهر خود گرفتند تا در زمان بهتری به مسافرت بروند، اما بعضی از مردم هم به دلیل مشکلات اقتصادی چاره‌ای جز ماندن در شهر خود نداشتند. شما جزو کدام دسته بودید؟ آیا فضای سرد و ناامیدکننده زمستان۹۶ در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نوروزی شما موثر بود؟
تمام نوروز را سر کار بودم «رضا» شهروند ۴۵ سالهای است که در پاسخ به «ابتکار» می‌گوید: «هر سال عید کمرنگ‌تر از سال قبل می‌شود و شور و حال و حسی که قبل بوده دیگر نیست. من پارسال نوروز به‌طور کامل در سفر بودم اما امسال تمام روزهای سال جدید را دنبال کار و کاسبی بودم. متاسفانه خبرهای بد این روزها بیشتر از خبرهای خوش آن است و همین در حس و حال ما هم تاثیرگذار است.»
«فرزاد» هم دیگر شهروندی است که همچون «رضا» نوروز متفاوتی را گذرانده است. او که ۳۳ ساله است، به «ابتکار» می‌گوید: «برعکس سالهای قبل که همه خویشاوندانم دور هم بودیم اما نوروز امسال اینگونه نبود. اما آنطور که متوجه شدم شهرهای شمالی کشور شلوغ بوده و همین نشان می‌دهد عده زیادی نوروز را در سفر گذرانده‌اند. با این حال خودم به دلیل اخبار بد این روزها، سعی کردم در روزهای اول سال از رصد اخبار خودداری کنم تا حس و حال عید برایم مثل سالهای قبل باشد.»
از فضاهای شهری و اخبار دور بودیم
برخلاف دو شهروند قبلی، «سارا» نوروز خوبی را پشت سر گذاشته است. او که ۳۵ ساله است، به «ابتکار» می‌گوید: «تعطیلات نوروز همیشه برای من فرصت بسیار خوبی برای سفر کردن است. تعداد زیاد روزهای تعطیلی این امکان را می‌دهد که به نقاط دورتر که در طول سال فرصت رفتن به آنجا نیست، سفر کنیم. من و همسرم به دلیل شلوغی‌ها و اخبار تلخ طول سال سعی می‌کنیم نوروز را بیشتر در طبیعت بوده و از فضاهای شهری و بین مردم دور باشیم تا همه خستگی‌ها را از تن به‌در کنیم، برای همین خبرها را هم خیلی کم دنبال کردیم و سعی‌مان این بود که از لحظه‌های در طبیعت بودن لذت ببریم.»
مردم بیشتر درباره مطالبات‌شان حرف می‌زدند
«پیمان» هم در پاسخ به «ابتکار» می‌گوید: «نوروز امسال برای دیدار با پدر و مادرم به خراسان‌جنوبی رفته بودم. مردم بیش از گذشته درباره شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور نظر می‌دادند و به نظر می‌رسید بیشتر به‌دنبال مطالبه حقوق خود از حاکمیت هستند. خودم هم اخبار را چندان دنبال نمی‌کردم تا در حال و هوای نوروز بمانم اگرچه بعضا تصادفات و آمارش بر روحیاتم تاثیر می‌گذاشت.»
آثار بی‌توجهی به نوسان‌های ارزی
اظهارات مردم در حالی است که حمید شاکری، جامعه‌شناس در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «طبعا وضع اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بر حال و هوای مردم در نوروز تاثیر می‌گذارد. سال۹۶ سال پرحادثه‌ای بود اما این به این معنا نیست که سالهای قبل اینگونه نبود. به‌عنوان مثال در سال۹۵ شاهد اتفاقات ناخوشایندی همچون حادثه پلاسکو و فوت آقای هاشمی‌رفسنجانی بودیم که هر دوی اینها برای جامعه شوک‌آور بود با این حال نوروز سال۹۶ را درحالی سپری کردیم که در آن چشم‌انداز تغییر و تحول به واسطه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری قابل تصور بود و همه در هر نگاه و رویکرد سیاسی، در انتظار امید و تغییر بودند اما سال۹۶ وقایع مختلفی از جمله زلزله، آلودگی هوا، اعتراض‌های مردمی نسبت به وضعیت اقتصادی، رکود و نوسان‌های ارزی را پشت سر گذاشتیم و به‌طور حتم تمامی این موارد آثاری منفی بر جامعه می‌گذارد.»
به عقیده این کارشناس اجتماعی، «مردم نیاز به تفریح و شادی دارند و اینها مستلزم صرف هزینه است و وقتی کشور در وضع اقتصادی نامطلوب باشد به‌طور حتم تحقق نشاط و امید دور از انتظار است. وقتی در نوروز قیمت دلار بالا می‌رود و فکری اساسی برای آن نمی‌شود به‌طور طبیعتی اوضاع جامعه وخیم‌تر خواهد شد.»
امید نباشد اوضاع وخیم‌تر می‌شود
شاکری در توضیح بیشتر می‌گوید: «امسال، برخی افراد که به‌طور مداوم اخبار را دنبال می‌کنند و به‌طور خاص پایتخت‌نشینان درحالی نوروز را پشت سر گذاشتند که قضیه استعفای شهردار تهران در روزهای پایانی سال گذشته پیش آمد و حالا در انتظار مشخص شدن آن هستند. همین موضوع می‌تواند در امیدواری و ناامیدی جامعه موثر باشد.»
به گفته او، «امید، پیش‌نیاز شادی است؛ اگر در جامعه امید نباشد طبعا شاد هم نخواهیم بود. این وضعیت به مرور اوضاع را بدتر می‌کند. در نوروز امسال برخی سعی کردند اخبار را دنبال نکنند تا پیامدهای منفی حاصل از برخی از آنها نوروزشان را متاثر نکند اما این فاصله گرفتن به صورت موقت است و اگر وضعیت به همین منوال پیش برود طبعا وقفه‌های کوتاه‌مدت و دوری از خبرهای ناراحت‌کننده در مورد اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور افاقه نخواهد کرد چراکه جامعه آبستن اتفاقات شده است.»
شاید اظهارات پایانی این جامعه‌شناس جمع‌بندی مناسبی برای این گزارش باشد که می‌گوید: «به‌نظر می‌رسد امسال، سال متفاوتی برای جامعه و کشور خواهد بود اما اینکه این تفاوت تا چه میزان به نفع مردم و ایران باشد مشخص نیست. با این توضیح که شرایط داخلی و منطقه‌ای امیدوارکننده نیست و همین دوز شادی را در میان مردم کاهش می‌دهد چراکه مردم با نگرانی در انتظار وضعیت اقتصادی کشور در روزها و ماه‌های پیش رو هستند با این حال امید که هر تغییر و تحولی به نفع کشور و جامعه باشد.»
سوسن نوری
- 17
- 1
