خداحافظ هموطن/ نگاهی به ورزشکارانی که پناهنده شدند

در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب ایران، ورزشکاران زیادی از مهاجرت کرده و به کشور‌های دیگر پناهنده شدند. یکی از آخرین ورزشکارانی که از ایران مهاجرت کرده و به کشور دیگری برای ادامه فعالیت ورزشی رفته، ایمان جمالی هندبالیست سابق باشگاه سپاهان اصفهان است که به عضویت تیم ملی مجارستان درآمده است.

جمالی دلایل مهاجرت خود را این چنین عنوان می‌کند: «تا زمانی که پول و سرمایه به لیگ هندبال ایران تزریق نشود، هیچ وقت لیگ خوب و قوی نخواهیم داشت. با این اوضاع بسیاری از بازیکنان به خاطر بی پولی به لیگ‌های اروپایی می‌روند تا شرایط مالی بهتری را داشته باشند. اما اگر در ایران سرمایه‌گذاری شود و پول خوب به بازیکنان داده شود، آن‌ها هم حاضر نمی‌شوند که به جز ایران در هیچ جایی بازی کنند. بازیکنان رشته‌های دیگر همانند والیبال و بسکتبال شرایط بهتری دارند و اگر هندبالیست‌ها شرایطی مشابه هر کدام از این رشته‌ها را داشتند، به خارج از ایران نمی‌رفتند. حتی خود من هم تصمیم می‌گرفتم که به جز ایران جای دیگر بازی نکنم.»

از گفته‌های ایمان جمالی اینطور بر می‌آید که مهم‌ترین دلیلی که او برای مهاجرت انتخاب کرده مسائل اقتصادی است. واقعیت امر در کشور ما این است که به جز یکی دو رشته مثل فوتبال و والیبال و تا حدی کشتی به ورزش‌های دیگر توجه چندانی نمی‌شود و به قول ورزشکاران در سایر رشته‌ها پولی وجود ندارد و در بسیاری از رشته‌ها مثل دو و میدانی و وزنه برداری خود ورزشکاران هستند که برای رسیدن به قهرمانی و حضور در تیم‌های ملی باید از جیب هزینه کنند و دولت و وزارت ورزش کمک چندانی به آن‌ها نمی‌کند.

ایمان جمالی تنها ورزشکار ایرانی است که به خارج کشور پناهنده شده است.

محمد حسین ابراهیمی‎

محمد حسین ابراهیمی ورزشکار رشته شمشیربازی یکی از اولین کسانی بود که به خارج از کشور پناهنده شد. ابراهیمی در رقابت‌های جهانی ۲۰۰۹ ترکیه یکی از چهار شمشیرباز تیم ملی بود که در بخش فلوره انفرادی از مسابقه با حریف اسراییلی بازداشته شد و از صعود به دور بعد بازماند.

زمانی که تیم ملی ایران برای برگزاری اردوی آمادگی بازی‌های آسیایی گوانگژو به فرانسه سفر کرده بود، محمد حسین ابراهیمی یک روز پیش از بازگشت تیم ملی به تهران اُردو را ترک و به کشور هلند می‌رود.

یکی از مقامات فدراسیون شمشیربازی در این رابطه گفته بود: «محمدحسین ابراهیمی مخفیانه هتل تیم ملی را ترک کرد. پس از بازگشت تیم (به ایران)، محمدحسین ابراهیمی ملی‌پوش ایران در اسلحه فلوره که به همراه سایر بازیکنان و کادر فنی به فرانسه رفته بود، به کشور بازنگشت. ابراهیمی یک روز پیش از بازگشت تیم ملی به تهران، هتل محل اقامت ملی پوشان را ترک کرد و تلاش مسوولان تیم برای پیدا کردن او بی نتیجه ماند.»

رئیس فدراسیون شمشیربازی وقت بعد‌ها در مصاحبه‌ای اعلام کرد که ابراهیمی مهره چندان مهمی نبوده و شانسی هم برای کسب مدال نداشته است. سوالی که همان وقت هم به آن پاسخ مشخصی داده نشد این بود که اگر ابراهیمی مهره مهمی نبود چرا به مسابقات اعزام شد؟ به هر حال ابراهیمی یکی از ورزشکاران در ده سال اخیر است که به یک کشور خارجی پناهنده می‌شود.

مینا علیزاده

یکی دیگر از ورزشکارانی که بعد از اعزام به مسابقات جهانی به ایران بازنگشت و از کشور مهاجرت کرد مینا علیزاده عضو سابق تیم ملی قایقرانی ایران در رشته دراگون بوت بود که بعد از سفر همراه تیم ملی به ایران بازنگشت و به کشور آلمان پناهنده شد.

برادر علیزاده در کشور آلمان زندگی می‌کرده و علیزاده از طریق او به کشور آلمان می‌رود و دیگر به ایران باز نمی‌گردد. فدراسیون قایقرانی ابتدا این موضوع را تکذیب می‌کند، اما پس از مدتی با تایید این موضوع اعلام می‌کند تضمینی که ورزشکار برای بازگشت به ایران گذاشته مصادره می‌شود و ورزشکار مزبور برای همیشه از حضور در تیم ملی ایران محروم می‌شود.

در ایران رسم بر این است که از ورزشکاران ضمانت‌هایی برای بازگشت به ایران اخذ می‌شود که در صورت بروز چنین اتفاقاتی ضمانت مذکور مصادره می‌شود. بعد‌ها در گزارش‌ها آمد که همسر مینا علیزاده هنگام حضور در فرودگاه از برنگشتن همسرش به ایران بسیار عصبانی می‌شود و برخورد تندی از خود نشان می‌دهد. برخوردی که از نظر مسئولان فدراسیون ساختگی بوده و آنان پناهندگی مینا علیزاده را هماهنگ شده می‌دانستند.

مینا علیزاده هیچوقت به ایران برنگشت تا دیگر چهره ورزشکار سال‌های اخیر باشد که از ایران به کشور دیگری پناهنده می‌شود.

صباح شریعتی‎

یکی دیگر از ورزشکارانی که از سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت به جای ایران برای کشور آذربایجان کشتی بگیرد صباح شریعتی ورزشکار سنگین وزن کشتی فرنگی بود که توانست در مسابقات المپیک ۲۰۱۶ ریو مدال برنز کسب کند. جمهوری آذربایجان در آن سال‌ها با حضور یک مربی ایرانی بنام جمشید خیرآبادی در راس کادر فنی خود توانست مدال‌های زیادی کسب کند.

در کنار خیرآبادی برخی ورزشکاران ایرانی هم به کشور آذربایجان مهاجرت کردند که یکی از آن‌ها صباح شریعتی بود و نفر دیگر سامان طهماسبی.

صباح شریعتی درباره دلایل مهاجرتش بعد از کسب مدال المپیک گفت: «من هم در رده نوجوانان و جوانان در ایران تمرین می‌کردم. نمی‌گویم خیلی خوب بودم، اما وارد تیم ملی جوانان شدم و در مسابقه‌های کشوری اول شدم، اما برای مسابقه‌های آسیایی و جهانی من را خط زدند و همین آقای باباجان‌زاده را فرستادند. ۴ سال از کشتی به دور بودم تا اینکه دوباره تمرین را از نو شروع کردم و خیرآبادی پیشنهاد داد به آذربایجان بروم. الان هم سه سال است دور از خانواده هستم و مرتب برای آذربایجان تمرین می‌کنم و فقط ۴-۵ ماه یک بار به ایران می‌روم و خانواده‌ام را می‌بینم. دوست داشتم برای ایران کشتی بگیرم اما اگر در حقم حق‌خوری نمی‌شد و حقم را به من می‌دادند دوست داشتم برای ایران کشتی بگیرم و این همه سختی و اذیت را متحمل نمی‌شدم. باز هم خدا را شکر می‌کنم که توانستم مزد زحماتم را بگیرم و مدال باارزش المپیک را کسب کنم. اگر در ایران به من بها می‌دادند و حقم را پایمال نمی‌کردند دوست داشتم برای ایران مدال بگیرم، اما به هر حال قسمت این بود و خدا را شکر می‌کنم.»

صحبت‌های صباح شریعتی یکی دیگر از دلایل مهاجرت ورزشکاران ایرانی به خارج از کشور را مشخص می‌کند. عدم نگاه یکسان به ورزشکاران در زمان ورزش قهرمانی.

واقعیت امر این است که در اردو‌ها و اعزام‌ها نگاه یکسانی به ورزشکاران ایرانی وجود ندارد. گاهی یک نفر را به چندین مسابقه می‌فرستند و نفر دیگر در همان وزن را مدام از اُردو‌ها خط می‌زنند این باعث می‌شود ورزشکار دوم انگیزه خود را از دست بدهد و به مهاجرت فکر کند.

صباح شریعتی در حال حاضر به صورت انفرادی در ایران زیر نظر جمشید خیرآبادی تمرین می‌کند و قصد دارد باز هم برای آذربایجان کشتی بگیرد.

محمد رشنو نژاد

جودوی ایران در زمینه مهاجرت ورزشکاران رکورددار است. تا به امروز نوزده ورزشکار در رشته جودو از ایران مهاجرت کرده‌اند که آخرین آن‌ها محمد رشنونژاد بود که بعد از اعزام به مسابقات گرندپری هلند دیگر به ایران برنگشت و از کشور هلند درخواست پناهندگی کرد.

رشنونژاد برخلاف دیگر ورزشکاران ایرانی در سکوت خبری مهاجرت نکرد و مصاحبه مفصل شانزده دقیقه‌ای با یکی از رسانه‌های ایرانی زبان خارج از کشور انجام داد و دلیل مهاجرت خودش مشکلات مالی و عامل این مهاجرت مدیر تیم‌های ملی عنوان کرد.

قبل از انجام این مصاحبه خبرگزاری ایسنا طی یک مطلب مفصل درباره نزدیکی برخی عناصر معاند و مسئله‌دار کنار ورزشکاران ایرانی هشدار داد و از مسئولین فدراسیون جودو خواست درباره نزدیکی این عناصر به ورزشکاران دقت بیشتری داشته باشند.

این نوشته درخشان ریاست فدراسیون جودو را به مصاحبه واداشت و درخشان طی مصاحبه‌ای که با خبرگزاری ایسنا داشت عنوان کرد: «به طور کامل در جریان سوابق سرلک هستم، اما این که برخی می‌گویند او نباید در کنار تیم ملی در سفر‌های خارجی باشد، باید حرفی منطقی و قابل اجرا باشد. او به عنوان کادر فنی تیم ملی تاجیکستان فعالیت می‌کند و در جریان مسابقات در کنار تیم ملی حاضر شد و با آن‌ها عکس انداخت، یا شام و ناهار خورد. سرلک هیچ ارتباط سازمانی با تیم ملی نداشته و هر وقت هم که در جریان مسابقات کنار تیم ملی آمده است در حد یک دیدار و خوش و بش بوده است و آمده سر میز با ملی‌پوشان و کادر فنی شام خورده است که حتی خود من هم حضور داشتم.»

وی افزود: «سرلک دو سال قبل با من صحبت کرد و گفت مشکلاتی داشتم که باعث شد به آلمان بروم، اما حاضرم به ایران باز گردم و اگر می‌شود با دستگاه‌های امنیتی صحبت کنید تا بتوانم به ایران باز گردم. این که یکسری از دوستان سعی می‌کنند با وصله و پینه کردن این مسائل برای جودوی ایران حاشیه سازی کنند جای تاسف دارد.»

مصاحبه‌ای که بلافاصله توسط سرلک تکذیب شد و او عنوان کرد به هیچ وجه قصد بازگشت به ایران را ندارد.

رشنو نژاد عدم توجه فدراسیون به مسائل مالی ورزشکاران را دلیل اصلی مهاجرت خود عنوان کرد و گفت: علی‌رغم قول‌هایی که فدراسیون به او درباره اشتغالش داده هیچ اقدامی صورت نگرفته تا جایی که او مجبور شده برای تهیه لباس جودو مدال‌های خودش را به حراج بگذارد. رشنو نژاد آخرین و جنجالی‌ترین چهره‌ای است که از ایران به یک کشور خارجی مهاجرت کرده و بر خلاف دیگران با مصاحبه‌هایش به مهاجرتش سمت و سوی سیاسی قدرتمندی هم بخشیده.

میلاد بیگی

یکی دیگر از ورزش‌هایی که شاهد مهاجرت ورزشکاران ایرانی به سایر کشور‌ها بوده تکواندو است. ما در رشته تکواندو بهترین مربی تاریخ این رشته (رضا مهماندوست) را به علت رفتار‌های غلط به جمهوری آذربایجان هدیه دادیم و باعث شدیم تا ورزشکار موفقی مثل میلاد بیگی به این کشور مهاجرت کند و در یک مسابقه عجیب نماینده ایران در اُلمپیک را شکست بدهد و به مدال برنز برسد. برنزی تلخ برای بیگی.

مهمان‌دوست می‌گفت: بیگی بعد از بردن خدابحشی احساس گناه می‌کرد و به همین خاطر طلای اُلمپیک را با برنز عوض کرد. نکته‌ای که باعث شد جدال بیگی و خدابخشی به تقابل دوباره مهماندوست و فدراسیون منجر شود مزدور خواندن ورزشکار ایرانی توسط رییس وقت فدراسیون تکواندو بود.

میلاد بیگی خودش به عنوان ورزشکار علت مهاجرتش را آینده‌نگری می‌داند و این‌که، چون در آذربایجان تحصیل می‌کرده بهتر دیده به این کشور مهاجرت کند. میلاد بیگی هم‌چنان برای آذربایجان مسابقه می‌دهد و از بهترین ورزشکاران این کشور است و به نظر می‌رسد با حضور او تکواندو ایران شانس چندانی برای کسب مدال ندارد و نمی‌تواند در این وزن خاص به مدال برسد.

مهاجرت ورزشکاران ایرانی به سایر کشور‌ها در سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است. دلایل اقتصادی و برخی دلایل سیاسی مهم‌ترین علل مهاجرت ورزشکاران به سایر کشورهاست. مشکلات بودجه فدراسیون‌ها و حل نشدن برخی منازعات سیاسی میزان این مهاجرت‌ها را بیشتر خواهد کرد.

تعداد ورزشکارانی که از ایران مهاجرت کردند خیلی بیشتر از این پنج نفر است و این پنج نفر مشهورترین ورزشکاران مهاجرت کرده ایرانی هستند. اگر برخی مشکلات ساختاری ورزش ایران حل نشود تعداد این مهاجران به طور قطع از این هم بیشتر خواهد شد.