معرفی جزیره هرمز و جاهای دیدنی آن

سطح جزیره هرمز را طبقات رسوبی و آتشفشانی تشکیل داده است

جزیره هرمز

هُرمُز جزیره ای بیضی شکل و گنبدی نمکی در خلیج فارس و در ۱۶ کیلومتری بندرعباس است. جزیره هرمز را به دلیل موقعیت جغرافیایی آن و مجاورت با تنگه هرمز، کلید خلیج فارس می دانند. همین موقعیت است که آنرا در طول تاریخ، از نظر راهبردی و بازرگانی از اهمیت خاصی بهره مند ساخته است.

تاریخچه جزیره هرمز

تا قرن ۱۴ میلادی به جمعیت ۷۰۰۰ نفری این جزیره، لارون می گفتند و هرمز بعنوان یک شهر تجاری در کنار رودخانه میناب شناخته شده بود. جالب است بدانید که زمانیکه مغولان به ایران حمله کردند یعنی ۷۰۰ سال قبل جزیره هرمز یک شهر در دهانه رود میناب بوده است. پس از حمله مغول ها پانزدهمین امیر هرمز با خیلی از مردم شهر آواره شدند که اول به جزیره کیش بعد به لارون نقل مکان کردند. مردم از آن جا اول به قشم بعد به بندرعباس مهاجرت کردند. سپس یک شهر کوچک را به نام هرمز برپا کردند. اول به آن هرموز یا خورموز می گفتند ولی در گذر زمان نام آن به هرمز تغییر پیدا کرد.

هرمز خیلی سریع به یک مرکز بازرگانی تبدیل شد و مهاجران زیادی از هرمزگان و حتی هند و آفریقا به آن مهاجرت می کردند. بعد جزیره هرمز به وسیله پرتغالی ها اشغال شد. مساحت جزیره هرمز ۴۲ کیلومتر مربع است. شاه عباس، سال ۱۶۲۲ میلادی جزیره ی هرمز و سواحل جنوبی ایران در خلیج فارس را از اشغال پرتغالی ها خارج کرد، شهرهای هرمز و گمبرون را تخریب کرد و بندر عباس فعلی را بر روی خرابه های گمبرون بنا کرد.

ویژگی های جزیره هرمز

سطح جزیره هرمز را طبقات رسوبی و آتشفشانی تشکیل داده است. طبقات نمکی هم به صورت تپه هایی قسمت اعظم جزیره را پوشانده اند و اکثراً از جنس نمک خوراکی هستند. بلندترین نقطه آن ۱۸۶ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و بزرگترین قطر آن هشت کیلومتر است.

استخراج و صدور خاک سرخ جزیره هرمز یکی از مهم ترین منابع درآمد اهالی است. نمک آبی و سنگ لاشه از دیگر معادن این جزیره است. شهر هرمز مرکز جزیره هرمز است.

آب شرب جزیره هرمز در قدیم از طریق چاه ها تأمین می شد که به دلیل بارش های کم و خشکسالی، بعدها آنرا با شناور از بندرعباس به هرمز حمل کرده و در آب انبارها نگهداری می کردند. سالم نبودن آب و در دسترس نبودن آن برای همگان سبب شد تا در سال ۱۳۸۸ آب شیرین کن راه اندازی شود و به معضلات آبی مردم جزیره هرمز پایان دهد.

جزیره هرمز در بین زمین شناسان به دلیل اینکه از انواع خاک های گوناگون تشکیل شده و تنوع بالایی دارد به بهشت زمین شناسی مشهور شده است. جزیرهٔ هرمز شامل تپه و کوه های آتشفشانی و نمکی است بلندترین نقطهٔ آن ۲۱۰ متر ارتفاع دارد، اطراف آن را جلگه های پست و همواری پوشانده است و معادن خاک سرخ و نمک سفید آن شهرت فراوانی دارد.

سوغات و صنایع دستی جزیره هرمز

- خوراکی های جزیره هرمز: یکی از خوراکی های جزیره هرمز، نان های محلی به ویژه نان تُمُشی و ادویه های محلی است.

- صنایع دستی جزیره هرمز: زیورآلات دست ساز از صدف و سنگ ها، لباس‌های سنتی، پارچه های سوزن دوزی شده از صنایع دستی جزیره هرمز است.

- خاک های رنگی جزیره هرمز: چیزی که بیش از همه در بین سوغاتی های جزیره هرمز، توجه مسافران را بخود جلب می کند، نقاشی هایی هستند که با الهام از زندگی بومی در جزیره و با استفاده از خاک های رنگی بر پشت شیشه رسم شده اند. این شیشه ها در عین زیبایی به دلایل ممنوع بودن ورود خاک به هواپیما، آسیب به محیط زیست و تشویق مردم بومی به برداشت خاک ها، بهم خوردن ترکیب شیشه ها در مسیر بازگشت و از بین رفتن زیبایی آنها نمی توانند سوغات خوبی باشند. لطفا به جای خریدن خاک در شیشه از این زیبایی ها تنها چیزی را به یادگار بیاورید که ساخته دست انسان باشد و به طبیعت آسیبی نرساند.

آداب و رسوم مردم جزیره هرمز

- مولودی خوانی در جزیره هرمز: مولودی خوانی مراسمی است که بعد از نماز عشا در مسجدهای جزیره هرمز شروع می شود و تا پاسی از شب ادامه می یابد. برخی زمان های اجرای این مراسم عبارتند از: تولد پیامبر (صلی الله علیه و آله) در روز ۱۲ ربیع الاول برای سنی ها، معراج پیامبر در شب ۲۷ رجب، عید سعید فطر در اول شوال، عید قربان در ۱۰ ذیحجه و ... 

- موسیقی در جزیره هرمز: اگر مسافر نوروزی جزیره هرمز باشید و بخت با شما یار باشد احتمالا نوای موسیقی بومی را که از سازهای محلی بیرون می آید نیز بشنوید. این موسیقی زیبا و دلنواز است و شما را با خود به دنیایی دیگر می برد.

دیدنی های جزیره هرمز

۱. قلعه ی پرتغالی جزیره هرمز:

حدود پانصد سال قبل داشتن ناوگان دریایی و حکمرانی بر آب ها و مسیرهای کشتیرانی، اولین امپراتوری های استعماری جهان را پدید آورد. در سال ۹۰۹ دریانورد پرتغالی آلفونسود آلبوکرک که به مستعمرات پرتغال در آسیا سفر کرده بود، بر حسب اتفاق به خلیج فارس آمد و با آن نواحی آشنایی پیدا کرد و فورا با حضور در دربار مانوئل پادشاه پرتغال طرح خودش را برای اشغال جزایر خلیج فارس ارائه کرد و به تصویب رساند. در بیش تر جزایر تنگه ی هرمز مانند بندرعباس (گمبرون سابق) آثار حضور نظامی پرتغالی ها در قالب قلعه ها و بناهای استحفاظی به چشم می خورد. قلعه ی پرتغالی های جزیره  هرمز یکی از بزرگ ترین بقایای به جا مانده از استعمار پرتغال و مقر فرماندهی اشغال گران در جنوب ایران به شمار می رود که کم کم و در مدت زمانی نزدیک به ۳۰ سال ساخته شده است. قلعه پرتغالی جزیره هرمز در شمالی ترین دماغه ی جزیره هرمز ساخته شده و مقر فرماندهی نیروی دریایی پرتغال در خلیج فارس بوده است.

قلعه پرتغالی‌های هرمز در ضلع شمالی جزیره هرمز و در ساحل دریا قرار دارد

از این جهت قسمت های زیادی مانند پادگان، برج نگهبانی، کلیسا، آب انبار، زندان و سیاهچال، نوش خانه و تالار سخنرانی دارد. قطر دیوارهای مستحکم این قلعه در برخی از قسمت هایش به ۳/۵ متر هم می رسد. قلعه پرتغالی جزیره هرمز چند برج نگهبانی به ارتفاع حدود ۱۲ متر داشته که بقایایی از ان تا امروز بجامانده است.

۲. ساحل سرخ جزیره هرمز:

ساحل سرخ جزیره هرمز که به ساحل گلی هم معروف است، به دلیل خاک سرخ این ساحل به این نام معروف شده است. خاک سرخ جزیره هرمز که به علت مواد معدنی و اکسید آهن است، کاربرد خوراکی دارد و اهالی جزیره از آن نوعی سس خوراکی به نام «سوراغ» تهیه می کنند و در غذاهای محلی خود از آن استفاده می کنند. این ساحل محیطی شگفت آور دارد زیرا نه تنها خاک آن قرمز رنگ است، بلکه جایی که آب دریا به ساحل هم برخورد می کند، رنگی سرخ بخود می گیرد.

خاک سرخ جزیره هرمز که به علت مواد معدنی و اکسید آهن است، کاربرد خوراکی دارد

۳. دره ی رنگین کمان جزیره هرمز:

شناخته شده ترین جاذبه ی جزیره هرمز دره ی رنگین کمان نام دارد که از بیش از هفتاد طیف رنگی متفاوت ساخته شده است. تنوع سنگ ها و کانی های گوناگون، جزیره هرمز را به ظرفیتی بالقوه برای گردشگری زمین شناسانه تبدیل کرده است. در این دره کانی های سازنده ی سنگ های گوناگون، در لایه های متفاوتی سوار بر هم یا در کنار هم پیش چشم شما نقش بسته اند. طیف رنگ های زرد، سرخ، نقره ای و سیاه عمدتاً از ترکیبات رُسی و اکسیدآهن هستند؛ در حالیکه خاک های سفید، آبی، صورتی و خاکستری حاصل ترکیبات آتش فشانی اند که وجودشان در کنار هم به هرمز جلوه ای بی مانند بخشیده است. دیدن عکس های دلفریب از دره رنگین کمان حتماً شما را هم به شوق می آورد که از این جاذبه ی بی نظیر در جهان بازدید کنید.

شناخته شده ترین جاذبه ی جزیره هرمز دره ی رنگین کمان نام دارد

جای تاسف است که در بازدید ممکن است به هم میهنانی بربخورید که مشغول کندن سنگ و خاک دره اند. چیزی که حتماً برای شما عجیب تر خواهد بود اینست که طبق قوانین، همراه داشتن خاک در پرواز غیرمجازه و خیلی از این هموطنان به اجبار خاک و سنگ های باارزش جزیره هرمز را در فرودگاه قشم دور می ریزند.

۴. دره مجسمه ها یا دره تندیس ها در جزیره هرمز:

در جنوبی ترین نقطه ساحل جزیره هرمز، دره تندیس ها قرار دارد. نام این دره از آنجایی آمده است که به دلیل واکنش های شیمیایی و فرسایشی، سنگ ها و صخره های این منطقه، به اشکال شگفت آوری درآمده است و رهگذران در تماشای آن ها، تصاویر موجودهای گوناگون را تصور می کنند. در بخش پایانی این دره، شما به نقطه مرتفعی مشرف به خلیج فارس میرسید و تصویری فراگیر از دریا را پیش روی خود می بینید.

در جنوبی ترین نقطه ساحل جزیره هرمز، دره تندیس ها قرار دارد

۵. موزه دکتر احمد نادعلیان جزیره هرمز:

موزه و نگارخانه دائمی دکتر احمد نادعلیان در جزیره هرمز، محلی است که آثار این هنرمند محیطی شناخته شده در عرصه های بین المللی در آن جا به نمایش درآمده اند. آثار دکتر نادعلیان در بیش از هفتاد کشور دنیا پراکنده هستند. این مکان در محلهٔ قدیمی شهر هرمز واقع شده است. ابتدا در نوروز سال ۱۳۸۸ با نام هنرمند سرا راه اندازی شد.

موزه دکتر احمد نادعلیان، موزه ای جذاب در یکی از محله های قدیمی جزیره هرمز است

پیش از تبدیل شدن به هنرمند سرا و موزه یک محیط متروکه بوده است. در موزه  دکتر احمد نادعلیان برای بازدید کنندگان فیلمی به نمایش در می آید که زندگی و آثار هنرمند در گوشه و کتار جهان و فعالیت هنری اجتماعی او در جزیره هرمز معرفی می شود. نمونه هایی از آثار تاریخی و فرهنگ بومی جزیره هرمز هم در موزه دیده می شود. در بخش نگارخانه این موزه آتار هنری زنان جزیره هرمز و قشم برای فروش ارائه شده اند.

۶. فرش خاکی جزیره هرمز:

محلی ها در جشنواره های سالانه با استفاده از خاک های رنگی موجود در خود جزیره هرمز و طرح و نقش های بومی شامل نقوش پوشاک زنانه، تصاویری از قلعه پرتغالی ها و نماد موسیقی بومی و سازهای محلی و ... فرشی را در ساحل هرمز می گسترانند. 

جزیره هرمز با وسعت ۴۲ کیلومتر مربع هر ساله میزبان رونمایی از فرش خاکی است

۷. سواحل هرمز:

سواحل در همه جزیره ها دیدنی هستند ولی در جزیره هرمز، هر یک از سواحل رنگ و شکلی خاص دارند. ساحل مفنق، ساحل تک درخت، ساحل لاک پشت ها و ... همه و همه تصویری مختلف را با خاک های رنگین پیش روی مسافران می گذارند. در این بین گاهی حضور موجودات بسیار ریزی به نام فیتوپلانکتون ها ظاهری درخشان به این سواحل می دهد.

ساحل سرخ جزیره هرمز یکی از زیباترین ساحل های ایران به شمار میرود

۸. الهه نمک در جزیره هرمز:

بخش مهمی از جزیره هرمز را گنبد نمکی آن تشکیل داده و انواع مختلفی نمک کریستال و نمک خوراکی را در خود جای داده است. منطقه ای که به نام الهه نمک شناخته می شود جایی است که میتوانید در آن یک رشته کوه تشکیل شده از کریستال نمک را ببینید. دیوارهایی از جنس کریستال نمک دو سوی گذرگاه را پوشانده است.

بخش مهمی از جزیره هرمز را گنبد نمکی آن تشکیل داده است

حمل و نقل درون شهری جزیره هرمز

برای گشت در جزیره هرمز انتخاب های زیر پیش روی تان است:

- پیاده روی: در مدت ۸ تا ۹ ساعت جزیره هرمز را بپیمایید.

- دوچرخه سواری: در حدود ۶ تا ۷ ساعت محیط جزیره هرمز را رکاب بزنید. 

- موتور سه چرخه: در حدود ۶ ساعت جزیره هرمز را گشت بزنید. این وسیله یک اتاقک با سقف پارچه ای و نیمکت چوبی است و به علت تکان های شدید به کهنسالان و افراد دارای کمردرد توصیه نمی شود.

- خودروی سواری و ون: تعداد این وسایل در جزیره هرمزکم و هزینه هایشان بالاست.

گردآوری: بخش گردشگری سرپوش