مسجد ابن طولون در شهر قاهره یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین مساجد کشور مصر، مسجد ابن طولون قاهره نام دارد. این مسجد به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر در جهان شناخته شده و گردشگرانی که به کشور مصر سفر می کنند، حتما برای بازدید سری به این مسجد خواهند زد. ما در این مقاله قصد داریم تا اطلاعات مفید و مختصری را در خصوص مسجد ابن طولون شهر قاهره در اختیار شما خوانندگان عزیز قرار دهیم؛ با ما تا پایان این متن همراه باشید.
آَشنایی با شهر قاهره در کشور مصر
قاهره از جمله شهرهای دیدنی و گردشگری کشور مصر در قاره آفریقا است که با جاذبه ها و آثار تاریخی فراوان خود توانسته هر ساله گردشگران بسیاری از سرتاسر جهان به سوی خود جذب کند. این شهر زیبا با حدود ۱۶ میلیون نفر جمعیت به عنوان پایتخت کشور مصر شناخته شده و بر کرانه رود نیل در بخش شمالی کشور مصر قرار گرفته است. شهر باستانی جیزا و گورستان قدیمی ممفیس و اهرام ثلاثه نیز به عنوان برترین و معروف ترین جاذبه های گردشگری دنیا در غرب این شهر واقع شده اند. قاهره با بافت و معماری سنتی – اسلامی خود توانسته در سال ۱۹۷۹ به عنوان یکی از شهرهای گردشگری در فهرست جهانی یونسکو ثبت شود. این شهر با مساجد، مدارس اسلامی و حمام‌های مشهور خود همواره از نمونه های بی بدیل شهرهای اسلامی در جهان به شمار می آید.
قاهره شهر دیدنی و پایتخت کشور مصر تاریخچه ساخت مسجد ابن طولون قاهره
در سال ۸۷۷ میلادی شخصی از قبایل ترکیه به نام احمد ابن طولون به عنوان یکی از موسسین دولت طولونی ها در کشور مصر دستور ساخت مسجدی به نام خودش را در یکی از جدیدترین بخش های شهر قاهره صادر کرد. این مسجد به عنوان یکی از مساجد معلق جهان بر بلندای کوهی واقع شده بود که بر اساس کتیبه کشف شده در آن حدود ۲ سال بعد، کار ساخت آن در سال ۸۷۹ به اتمام رسید. مسجد ابن طولون امروزه یکی از آثار تاریخی و قدیمی ترین مساجد ساخته شده در شهر قاهره است و توانسته گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به منظور بازدید به سوی خود جذب کند.
تاریخچه مسجد احمد بن طولون معرفی مسجد ابن طولون مصر
مسجد أحمد بن طولون قاهره با دو گنبد و یک گلدسته خود بعد از مسجد عمر و در شهر فسطاط به عنوان یکی از سالم ترین و قدیمی ترین آثار بر جای مانده از گذشته دولت مصر است. مناره حلزونی ساخته شده در مسجد ابن طولون به عنوان تنها مناره قدیمی دولت مصر شناخته شده و طرح آن نیز برگرفته از طرح حلزونی مناره بزرگ مسجد شهر سامرا، شهر تولد أحمد بن طولون می باشد. همچنین به علت قرار گرفتن مسجد ابن طولون بالای یک صخره بزرگ می توان آن را از جمله مساجد معلق در جهان بر شمرد.
ابن طولون یکی از قدیمی ترین مساجد مصر است بخش های مختلف مسجد ابن طولون قاهره در کشور مصر
این مسجد تاریخی از قسمت ها و بخش های مختلفی تشکیل شده که هر یک از این بخش ها با معماری بینظیر و جزئیات طراحی به کار رفته بیشمار در هندسه آن توجه بسیاری از گردشگران را به سوی خود جلب کرده است. شما به محض ورود به مسجد ابن طولون با دنیایی از جاذبه های دیدنی در یک مکان مذهبی و عبادتی رو به رو خواهید شد.
بخش های مختلف مسجد ابن طولون قاهره قسمت های مختلف مسجد ابن طولون:
- مناره حلزونی مسجد ابن طولون
- ورودی مسجد ابن طولون
- کلماتی از فاطمی وزیر بدرالجمال در عصر امام مستنصر بر روی تخته سنگ دوم
- کتیبه سر در ورودی اصلی
- جزئیات طراحی هندسی در طاق مسجد ابن طولون در قاهره
- محراب مسجد ابن طولون در قاهره
- سبیل (وضوخانه) و سقف آن در مرکز حیاط
- جلو خان مسجد ابن طولون
اهمیت مسجد تاریخی ابن طولون شهر قاهره
آنچه که مسجد ابن طولون را در بین نمونه های همانند خودش در کشور مصر شاخص کرده، شاید عدم استفاده از ستون های مرمری و به جای آن استفاده از آجر در طراحی و ساخت این مسجد است. همچنین بنا به نقل قول یکی از مورخین به نام «مقریزی»، این طولون ساخت این مسجد را به گونه ای طراحی کرده است که در برابر آتش سوزی و هر گونه سیلاب مقاوم بوده و چنانچه مصر نابود شود مسجد ابن طولون همچنان بر جای خود ثابت و استوار بماند. در همین راستا عده ای به او پیشنهاد استفاده از مصالحی چون آجر سرخ، گچ و خاکستر را به جای مرمر در ساخت این مسجد کردند و او نیز به خواست و نظر آن ها احترام گذاشت و از این مصالح به دلیل عدم مقاومت مرمر در برابر آتش سوزی استفاده کرد.
اهمیت مسجد تاریخی ابن طولون شهر قاهره استفاده از آجر به جای سنگ مرمر در ساخت مسجد احمد ابن طولون
ویژگی های شاخص در ساخت مسجد احمد ابن طولون
هر بنایی که به عنوان یکی از آثار تاریخی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده باشد باید از ویژگی های شاخصی برخوردار باشد. از جمله ویژگی های این مسجد که در طراحی و ساخت آن رعایت شده، می توان به هریک از موارد مطرح شده در زیر اشاره کرد:
استفاده از آجر به جای سنگ مرمر در ساخت مسجد ویژگی های شاخص در ساخت مسجد احمد ابن طولون را بدانید:
- پلان معماری مستطیل شکل بنای مسجد
- حیاط بزرگ مربعی شکل و محصور بین ساختمان ها
- پهنای بزرگ بین ردیف رواق ها به اندازه دو راهرو
- برخورداری از دو گنبد و یک مناره حلزونی شکل
- اندازه شبستان مسجد به اندازه پهنای پنج راهرو
- توازن کامل بین ترکیب دیوارها و فضای میانی آنها
- وجود پنجره در بین طاق ها و در کنار محور هر یک از جرزها
- خلق طاق هایی با فضاهای پر و خالی به صورت پرده هایی از سایه روشن
- وجود شبستان هایی گرداگرد صحن مسجد
- به کاربردن ۵ ردیف ستون در شبستان سمت دیوار قبله و ۲ ردیف در سایر شبستان ها
- وجود یک محراب تورفته و جناغی شکل با دو ستون اطراف آن در مرکز دیوار قبله
- اضافه شدن دو محراب فرعی و کوچکتر در دو طرف محراب اصلی
- اضافه شدن فضاهای زیادی با عرض ۱۱ متر به ضلع های شمالی، شرقی و غربی مسجد به خاطر بزرگتر کردن فضای آن
نکات مهم در ساخت مسجد تاریخی ابن طولون شهر قاهره:
مسجد مجلل قرمز و با‌شکوه ابن طولون قاهره به عنوان یکی از بهترین نمونه های سبک نادری و مساجد اسلامی به شدت معماري اروپا را تحت تأثیر خود قرار داده و از سالم ترین بناهای برجای مانده از دوران کوتاه مدت حکومت طولونی ها در کشور مصر است. این مسجد مستطیلی شکل بزرگ که ساخت آن به دستور یکی از حکمرانان ترکیه، مصر و سوریه بوده با تقلید از سبک معماری مساجد سامرا در روش ها جرز آجر چینی برای برپایی سقف بنا از نمونه های بی نقص در این مورد به شمار می رود. این در حالی است که اگر از ستون های سنگی برای چنین کاری استفاده می شود به دلیل تفاوت در ابعاد، اندازه و ارتفاع آنها تحت هیچ شرایطی نمی توانستند سقف گنبدی مسجد را به این خوبی دربیاورند.
در همین راستا از جرزهای آجری یکسانی به ارتفاع ۵ متر برای طراحی و ساخت سقف مسجد ابن طولون استفاده شد که در بالای آن ها نیز پنجره هایی با طاق جناغی شکل وجود دارد. کاربرد عمده ساخت این نوع پنجره ها در واقع به خاطر کاهش فشار بر پایه ها و هدایت بهتر نور و جریان هوا به داخل شبستان های مسجد است. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که شیوه طراحی و ساخت این مسجد دقیقا مشابه مساجد اسلامی جامع و برخوردار از صحن بزرگی است که در گرداگرد این صحن رواق هایی وجود دارد.
شباهت موجود درباره مسجد احمد ابن طولون
یکی از شبهاتی که در خصوص ساخت مسجد ابن طولون در بین مورخان مطرح است؛ درباره شخصیت مهندس سازنده این مسجد است. عده ای معتقدند که مهندسی مسیحی به نام « سعید بن کاتب الفرغانی» سازنده اصلی این مسجد بوده ولی عده ای دیگر از مورخان بر خلاف این نظر بر عقیده هستند که سازنده این مسجد مسیحی نبوده بلکه فردی عراقی از شهر سامرا به نام احمد ابن طولون، مسجد ابن طولون را همانند یکی از مساجد سامرا طراحی کرده است.
سردار ارتش و موسس حکومت طولونی ها دانستنی های مسجد احمد ابن طولون
در قسمت زیر به صورت خلاصه و تیتروار برخی از نکات جالب و آموزنده را در خصوص مسجد احمد ابن طولون قاهره در کشور مصر برای شما بیان خواهیم کرد:
- سومین مسجد بزرگ شهر قاهره از نظر مساحت
- از اثر های تاریخی قاهره به دلیل حفظ ظاهر قدیمی اش
- بنا شدن بنای مسجد بر بالای صخره ای بزرگ به نام «یشکر»
- از جمله مساجد معلق و زیبای دنیا
- تقلید از سبک معماری مساجد عباسی ها در شهر سامراء عراق
- آتش سوزی مسجد در زمان العزیز بالله خلیفه فاطمی و در سال ۹۸۶ میلادی
- ساخت گنبدی جدید برای مسجد در سال ۹۹۵ میلادی
- و ... .
نکته: مسجد ابن طولون امروزه در یکی از مناطق جنوب قاهره به نام «السیده زینب» قرار گرفته که در مجاورت آن نیز موزه ای به نام «جابر اندرسون» و مسجد «صر غتمش الناصری» برای بازدید گردشگران موجود است.
گردآوری: بخش گردشگری سرپوش
- 17
- 2
